Jeśli lekarz wykorzystuje do prywatnej praktyki samochód osobowy wprowadzony do ewidencji środków trwałych swojej firmy, to składki na ubezpieczenia komunikacyjne wlicza w koszty, a odszkodowania, które otrzyma od ubezpieczyciela z tytułu likwidacji szkody komunikacyjnej, kwalifikuje jako dodatkowy przychód z działalności gospodarczej.
Odszkodowania otrzymane w związku ze szkodą w majątku zgromadzonym dla celów prowadzonej działalności trzeba uznać za inny przychód z działalności, a w konsekwencji opodatkować po zsumowaniu z innymi przychodami.
Inny przychód z działalności
Wśród wielu wyszczególnionych w art. 14 ustawy o PIT, za inny przychód z działalności gospodarczej trzeba uznać przychody uzyskane z tytułu odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Najczęstszym przypadkiem są odszkodowania wypłacane z tytułu ubezpieczeń majątkowych, np. komunikacyjnych czy dotyczących nieruchomości.
Fiskus odmiennie traktuje tego rodzaju przychód, gdy jest on uzyskany prywatnie, a inaczej, jeśli uzyskamy go w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej. Wynika to z faktu, że przedsiębiorca podatnik ma prawo wliczyć w koszt prowadzonej działalności gospodarczej wydatek poniesiony na ubezpieczenia i to zarówno obowiązkowe, jak i dobrowolne. W konsekwencji gdy uzyska odszkodowanie, musi je zaksięgować w specjalnej kolumnie podatkowej księgi przychodów i rozchodów przeznaczonej na ewidencjowanie innych przychodów z działalności. Natomiast osoba prywatna ponosi wydatki na ubezpieczenia z opodatkowanych już dochodów i tego rodzaju wydatków w żaden sposób nie może odliczyć ani od przychodów, ani od podatku.
Rozliczane kilometrówki
W przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą pojawiają się liczne wątpliwości, gdy kwestie dotyczą styku dziedzin prywatnej i firmowej. Trzeba więc precyzyjnie klasyfikować składnik majątku, którego dotyczy odszkodowanie.
Jeśli szkoda zostanie poniesiona w związku z samochodem osobowym użytkowanym dla celów działalności gospodarczej, ale który pozostaje samochodem prywatnym, to choćby koszt jego wykorzystywania do działalności był odejmowany od podstawy opodatkowania (w ramach tzw. kilometrówki), to decydujące znaczenie ma fakt, że nie jest on wpisany do ewidencji środków trwałych. Dlatego tego rodzaju odszkodowanie jest zwolnione z opodatkowania i nie uwzględnia się go wśród innych przychodów. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy uprzednio składki na ubezpieczenie takiego samochodu zostały zaliczone na stronie kosztowej ewidencji przebiegu pojazdu jako wydatki mające posłużyć do rozliczenia kilometrówki. Nie zmienia to bowiem faktu, że zostały poniesione na składnik majątku prywatnego podatnika niebędący składnikiem majątku firmy.
Włamanie do gabinetu
Podobnie jest, gdy szkoda dotyczy lokalu częściowo wykorzystywanego na cele prowadzonej działalności gospodarczej (np. gabinetu lekarskiego zorganizowanego we własnym mieszkaniu lub domu), ale tylko pod warunkiem że odpowiednia część składki nie została wcześniej odliczona od przychodu jako koszt prowadzonej działalności gospodarczej. Gdyby bowiem tak się stało, to i odszkodowanie, w takiej samej proporcji, powinno być uznane za przychód z działalności.
Oczywiście w konsekwencji wliczania w przychody z działalności gospodarczej odszkodowań dotyczących firmowych składników majątku wszelkie wydatki poniesione na usunięcie skutków tych szkód stanowią koszt uzyskania przychodu z tej działalności.
Podstawą do zaksięgowania przychodu z tytułu odszkodowań jest decyzja zakładu ubezpieczeń o przyznaniu odszkodowania. Natomiast momentem, w którym taki przychód należy zaksięgować, jest dzień, w którym podatnik faktycznie otrzyma odszkodowanie (np. potwierdzenie dokonania przelewu). Gdy odszkodowanie jest wypłacone w częściach (np. najpierw jego bezsporna część, a dopiero potem reszta), jako przychód księgujemy je zgodnie z terminami uzyskania poszczególnych kwot. Jeśli dokumenty dotyczące odszkodowania nie spełniają kryteriów dowodów księgowych wymaganych przepisami rozporządzenia dotyczącego zasad prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, zapisu w księdze dokonujemy na podstawie dowodu wewnętrznego, do którego dołączamy jako załączniki te oryginalne dokumenty.