Z utrwalonego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wynika obowiązek państwa członkowskiego do zwrotu opłat oraz podatków pobranych z naruszeniem przepisów wspólnotowych. Jak kwestia zwrotów wygląda w praktyce?
W wyroku w sprawie Marks & Spencer (C-309/06) Europejski Trybunał Sprawiedliwości potwierdził zasadę, że prawo uzyskania zwrotu podatków pobranych w państwie członkowskim z naruszeniem przepisów prawa wspólnotowego jest konsekwencją i dopełnieniem praw przyznanych jednostkom bezpośrednio przez przepisy wspólnotowe. W tym samym orzeczeniu ETS potwierdził również inną zasadę, która została wyrażona już w wyroku w sprawie San Giorgio (C-199/82): zwrot może być dochodzony wyłącznie zgodnie z warunkami materialnymi i proceduralnymi ustanowionymi przez różne stosowne ustawy krajowe.
Krajowe przepisy prawne, które zakazują zwrotu podatków, opłat lub ceł nałożonych sprzecznie z prawem wspólnotowym, nie mogą więc być postrzegane jako sprzeczne z prawem wspólnotowym, w przypadku gdy jest stwierdzone, że osoba, od której wymagano uiszczenia takich opłat, w rzeczywistości przerzuciła je na inne osoby. Z drugiej strony, każdy wymóg dowodowy, który skutkuje uczynieniem praktycznie niemożliwym lub nadmiernie trudnym uzyskanie zwrotu opłat pobranych sprzecznie z prawem wspólnotowym, byłby niezgodny z prawem wspólnotowym.
W kontekście tego należy zauważyć, że w polskim prawie podatkowym brakuje przepisów, które pozwalałyby na zastosowanie zakazu zwrotu podatku w sytuacji, gdy podmiot, który dokonał jego zapłaty, przerzucił w rzeczywistości jego koszt na inną osobę. Zasada ta została potwierdzona w przeważającej części orzecznictwa polskich sądów administracyjnych.
W konsekwencji należy uznać, że skutkiem pobrania podatku zgodnie z przepisami prawa krajowego, które są sprzeczne z prawem wspólnotowym, jest obowiązek danego państwa członkowskiego do jego zwrotu. Państwo członkowskie może ograniczyć, ale wyłącznie w drodze ustawowej, zwrot takiego podatku w sytuacji, gdy podmiot dokonał jego zapłaty lub dokonał przerzucenia kosztu tego podatku na inną osobę. Jednak ograniczenie takie nie może skutkować wprowadzeniem wymogów dowodowych, które praktycznie uniemożliwią lub nadmiernie utrudnią uzyskanie zwrotu opłat pobranych sprzecznie z prawem wspólnotowym.
Należy podkreślić, że w polskim prawie podatkowym brakuje takiego ustawowego ograniczenia.
ROBERT PASTERNAK
partner Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal