W sytuacji, gdy podatnicy sami dokonują wyceny wnoszonych składników majątku, nie da się wyeliminować ryzyka błędnego oszacowania ich wartości - mówi Mateusz Latkowski, prawnik w kancelarii Brzezińska, Narolski, Mariański Adwokaci.
Ostatnio jeden w sądów administracyjnych uznał, że przepisy nie zabraniają odliczenia VAT, gdy ustalona przez strony wartość przedmiotu aportu nie odpowiada wartości rynkowej. Jak była podstawa tego orzeczenia?
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 17 lutego 2012 r. (sygn. akt I SA/Łd 1428/11) wskazał, że art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. b) ustawy o VAT nie jest podstawą do kwestionowania dokonanego przez podatnika odliczenia wynikającego z faktury dokumentującej wniesienie aportu, gdy ustalona przez strony wartość przedmiotu aportu nie odpowiadała wartości rynkowej.
Orzeczenie wydane zostało w sprawie, w której wspólnik wniósł wkład niepieniężny do spółki komandytowej w postaci środków trwałych – urządzeń i samochodów wykorzystywanych przez niego w działalności gospodarczej. Ustalona przez strony wartość środków wykazana została na fakturze dokumentującej aport do spółki, a w rezultacie wniesienia aportu powiększyła majątek spółki. Spółka następnie obniżyła podatek należny o podatek naliczony wynikający z faktury, co zostało zakwestionowane przez organy podatkowe w toku kontroli podatkowej. Powołany w toku tej kontroli biegły oszacował wartość przedmiotów aportu. W przypadku większości środków trwałych okazała się być niższa od wartość wskazanej na fakturze.
W rezultacie organy podatkowe uznały, że spółka zawyżyła kwotę podatku naliczonego i w decyzji kończącej postępowanie podatkowe określiły wysokość tego podatku z uwzględnieniem wartości składników majątku wynikających z opinii biegłego. Spółka zaskarżyła decyzję podatkową do WSA w Łodzi.
Czy spółka postąpiła słusznie?
Tak. Sąd w uzasadnieniu wskazał, że wszelkie ograniczenia w prawie do odliczenia powinny być ocenianie ze szczególną wnikliwością, z uwagi na wynikającą z systemu podatku od wartości dodanej zasady proporcjonalności.
Ograniczenie odliczenia wynikające z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. b) ustawy o VAT nie znajdowało, zdaniem sądu, zastosowania w przypadku dostawy dokonywanej w ramach aportu.
Jak uzasadnił to sąd?
Przepis ten wyłącza możliwość odliczenia podatku z faktur, gdy wystawione faktury podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością.
W ocenie sądu ustawowe kryterium „niezgodności z rzeczywistością” dotyczy sytuacji, gdy kwota wynikająca z faktury nie wskazuje prawdziwej ceny, jaką uzgodniły strony umowy, co oznacza, że według nieformalnych ustaleń nabywca, za zgodą zbywcy, faktycznie ceny takiej w ogóle nie zapłaci lub zapłaci ją w odmiennej wysokości niż to wynika z faktury.
W analizowanej sprawie organy podatkowe nie wykazały natomiast, że wartość wnoszonych środków trwałych wykazana na fakturze była odmienna od wartości rzeczywiście ustalonej przez strony transakcji (aportu do spółki).
Co komentowany wyrok oznacza dla podatników?
Jest on istotny z punktu widzenia podatników wnoszących wkłady niepieniężne do spółek obejmujące rzeczowe składniki majątku. W przypadku takich transakcji nie występuje cena, zatem zgodnie z przepisami ustawy o VAT podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa wnoszonych składników majątku.
W sytuacjach, w których podatnicy sami dokonują wyceny wnoszonych w ten sposób składników majątku, zwykle nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka błędnej wyceny, zwłaszcza w odniesieniu do używanych składników majątku, które nie są przedmiotem powszechnego obrotu na rynku (np. specjalistyczne maszyny). Zgodnie z wyrokiem organy podatkowe nie mogą skorzystać z art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. b) ustawy o VAT w celu zakwestionowania odliczenia dokonanego przez spółkę otrzymującą aport.
Czy więc organy podatkowe mogą szacować wartość aportu?
Organy podatkowe nie będą mogły skorzystać z art. 32 ustawy o VAT, który umożliwia im dokonanie oszacowania obrotu, ale jedynie w sytuacjach, gdy dokonujący dostawy lub nabywca nie mają pełnego prawa do odliczenia podatku. Ponadto skutki oszacowania dotyczą podstawy opodatkowania, powstają więc po stronie dokonującego dostawy.
W rezultacie, o ile możliwe będzie określenie podstawy opodatkowania po stronie podmiotu wnoszącego wkład niepieniężny, o tyle zakwestionowanie odliczenia dokonanego przez nabywcę z faktury dokumentującej aport wydaje się nie mieć podstaw prawnych w ustawie o VAT.
