W mojej ocenie zaproponowane zmiany ani nie uproszczają, ani nie komplikują zasad ustalania daty powstania obowiązku podatkowego w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.

Agnieszka Fijałkowska-Wocial, doradca podatkowy w Kancelarii LTCA
Przypomnijmy, że obecnie prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu WNT powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Jednocześnie przepisy przewidują, że prawo to przysługuje pod warunkiem otrzymania przez podatnika faktury dokumentującej taką transakcję w terminie trzech miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Jeśli podatnik nie otrzyma faktury dokumentującej transakcję WNT w tym terminie, to musi skorygować podatek naliczony w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin, tj. w bieżącej deklaracji podatkowej. Późniejsze otrzymanie faktury powoduje, że podatnik ponownie nabywa prawo do odpowiedniego powiększenia podatku naliczonego – w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu WNT.
Obecnie obowiązujące przepisy mogą budzić wątpliwości co do ich zgodności z orzecznictwem TSUE. Przypomnijmy, że w sprawie C-895/19 TSUE wyjaśnił, że powstanie prawa do odliczenia może być uzależnione wyłącznie od materialnych warunków, które są przewidziane w dyrektywie VAT i które w odniesieniu do nabycia wewnątrzwspólnotowego są wymienione w art. 168 lit. c dyrektywy VAT. Natomiast nie zależy ono koniecznie od uzyskania faktury ani od złożenia deklaracji czy rozliczenia VAT należnego z tytułu takiego nabycia w określonym terminie.
Pułapki uproszczeń SLIM VAT 3
Pułapki uproszczeń SLIM VAT 3

Zobacz również
Co się zmieni
Projekt zmian ustawy o VAT, potocznie zwany pakietem SLIM VAT 3, zakłada, że odliczenie podatku naliczonego z tytułu WNT nie będzie uzależnione od wymogu posiadania faktury z tego tytułu. W konsekwencji podatek naliczony i należny z tytułu WNT będą rozliczane w tym samym okresie rozliczeniowym, co zapewni pełną neutralność VAT. Brak konieczności monitorowania upływu trzymiesięcznego terminu przewidzianego na otrzymanie faktury od dostawcy towarów (a tym samym momentu, w którym należałoby skorygować dokonane rozliczenia) umożliwi podatnikom odliczenie VAT naliczonego również w sytuacji, w której nie będą oni posiadali faktury.
Kiedy obowiązek
Przypomnijmy, że obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu WNT ciąży na nabywcy, a powstaje co do zasady z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT).
To oznacza, że mimo nieotrzymania faktury nabywca będzie musiał rozliczyć podatek należny z tytułu WNT, a obowiązek ten powstanie najpóźniej 15. dnia miesiąca następującego po tym, w którym miała miejsce dostawa towaru.
Faktura z opóźnieniem
Pojawiają się obawy, co w sytuacji, gdy nabywca otrzyma fakturę dokumentującą WNT z opóźnieniem. Moim zdaniem, w tym zakresie niewiele zmieni się w stosunku do tego, co było niegdyś, zanim został wprowadzony wymóg monitorowania upływu trzech miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy (który to wymóg ma być teraz zniesiony).

Przykład

Załóżmy, że dostawa towarów będących przedmiotem WNT będzie miała miejsce 20 lutego 2023 r. Podatnik będzie zobowiązany do przyjęcia, że obowiązek podatkowy powstał 15 marca 2023 r. Jeśli następnie otrzyma fakturę np. 27 kwietnia 2023 r. (to jest już po złożeniu JPK za marzec), to ewentualny obowiązek korekty JPK_VAT będzie uzależniony od daty wystawienia tej faktury przez unijnego dostawcę.
Jeśli otrzymana 27 kwietnia 2023 r. faktura zostanie wystawiona z datą od 15. dnia miesiąca następującego po dostawie (np. z datą 18 marca 2023 r.), to co do zasady nie spowoduje ona obowiązku korekty JPK_VAT, ponieważ obowiązek podatkowy powstał 15 marca (aktualnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, podatnik musi w takiej sytuacji monitorować upływ trzymiesięcznego terminu przewidzianego na otrzymanie faktury od dostawcy towarów, a tym samym moment, w którym należałoby skorygować dokonane rozliczenia, natomiast nowelizacja zlikwiduje ten obowiązek).
Jeżeli natomiast faktura (otrzymana 27 kwietnia 2023 r.) zostanie wystawiona z datą przed 15. dniem miesiąca następującego po dostawie (np. z datą 28 lutego 2023 r.), to jej otrzymanie spowoduje obowiązek korekty JPK_VAT, ponieważ obowiązek podatkowy powstanie w tej sytuacji w chwili wystawienia faktury, tj. 28 lutego 2023 r.
Do obowiązku korekty JPK VAT dojdzie zapewne również w sytuacji otrzymania 27 kwietnia 2023 r. faktury wystawionej z datą między 1 i 15 marca (np. 8 marca 2023 r.). Co prawda nie zmieni się miesiąc powstania obowiązku podatkowego, ale powodem korekty może być konieczność dostosowania kursu waluty do nowej daty powstania obowiązku podatkowego tj. 8 marca 2023 r.©℗
Pojawiają się obawy, co w sytuacji, gdy nabywca otrzyma fakturę dokumentującą WNT z opóźnieniem