Elektroniczny wykaz czynnych podatników VAT funkcjonuje już ponad dwa tygodnie. Nie wszystko zadziałało jednak jak należy. Przedsiębiorcy zwracają uwagę przede wszystkim na to, że na białej liście brak jest wielu numerów rachunków, na które trafiają ich płatności.
To budzi uzasadniony niepokój, bo od początku 2020 r. wpłaty wynikające z transakcji o wartości powyżej 15 tys. zł (a więc także mniejsze płatności abonamentowe), które trafią na rachunek niewidniejący w wykazie, nie będą kosztem uzyskania przychodu w PIT lub CIT. Resort finansów jest świadomy problemów i zapewnia, że zostaną one rozwiązane do końca br. Ciągle nie wiadomo jednak, czy na białej liście znajdziemy np. rachunki zagranicznych firm zarejestrowanych w Polsce. Trwają też negocjacje z sektorem bankowym, które pozwolą rozwiązać kłopoty z innymi rachunkami (cesyjnymi, powierniczymi, depozytowymi itp.). Zniknąć ma też problem z subrachunkami wirtualnymi, a wtedy wpłaty przedsiębiorców za telefony komórkowe czy media na pewno będą kosztem podatkowym.
Zgodnie z obowiązującą od początku września br. nowelizacją ustawy o VAT (Dz.U. z 2019 r. poz. 1018) w elektronicznym wykazie czynnych podatników znajdziemy m.in. numery kont bankowych lub rachunków prowadzonych w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej. Czy jednak chodzi o wszystkie rachunki? Odpowiedź jest prosta – nie. Nowelizacja mówi jedynie o wskazanych w zgłoszeniu aktualizacyjnym lub rejestracyjnym:
- rachunkach rozliczeniowych w rozumieniu art. 49 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2187 ze zm.);
- imiennych rachunkach w SKOK otwartych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Tymczasem art. 49 prawa bankowego wyróżnia następujące rodzaje rachunków bankowych:
a) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze, oraz prowadzone dla nich na zasadach określonych w rozdziale 3a rachunki VAT (związane z mechanizmem split payment);
b) rachunki lokat terminowych;
c) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych;
d) rachunki powiernicze.
Numery rachunków umieszczane na białej liście potwierdzane są za pomocą systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej (STIR), a ten dotyczy jedynie przedsiębiorców. W praktyce więc numery rachunków prywatnych nie znajdą się na białej liście VAT. Aby ułatwić przedsiębiorcom korzystanie z niej, dziś w formie tabelarycznej przedstawiamy, jakich numerów rachunków na niej nie znajdziemy, oraz wyjaśniamy, z jakich powodów. Dodatkowo wskazujemy, czy resort finansów planuje zmiany w tym zakresie.
| Rodzaj rachunków | Dlaczego nie ma w wykazie | Kogo to dotyczy | Co planuje MF |
| Oszczędnościowo-rozliczeniowe (ROR-y) | Ponieważ zazwyczaj są wykorzystywane przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. | Na białej liście nie będzie rachunków osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Jednak oznacza to także, że nie znajdą się tam ROR-y często wykorzystywane przez najmniejszych przedsiębiorców w ramach działalności gospodarczej. Równolegle nie zmieniono bowiem innych przepisów i nadal nie ma obowiązku posiadania przez przedsiębiorcę firmowego rachunku rozliczeniowego. To może się zmienić w wielu branżach po wejściu w życie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (od listopada br.). | Resort nie planuje żadnych zmian. Takie było założenie |
| Zagraniczne | Bo wiele krajów używa innego formatu rachunku niż ten, który stosuje Polska (26 cyfr). Biała lista pozwala na wpisanie tylko numeru składającego się z 26 cyfr. | Zagranicznych firm zarejestrowanych w Polsce dla celów VAT. | Niewykluczone, że problem zostanie rozwiązany w trakcie ciągle trwających konsultacji z sektorem bankowym. |
| Subkonta wirtualne | Bo nie są rachunkami rozliczeniowymi w rozumieniu prawa bankowego. | To poważny problem, który w praktyce dotyczy wszystkich przedsiębiorców, którzy np. opłacają abonament. | Numery subkont wirtualnych zostaną powiązane za pomocą tzw. masek z kontem głównym przedsiębiorcy. |
| Depozytowe, powiernicze, escrow | Takie rachunki nie są rachunkami rozliczeniowymi przepisanymi do sprzedawcy, o których mowa w przepisach o białej liście. Wniosek: wpłaty, które na nie trafiają (np. na rachunek depozytowy prowadzony przez notariusza), nie mogą być zaliczone do kosztów podatkowych. | Problem dotyczy wszystkich przedsiębiorców. | Problem powinien zostać rozwiązany w trakcie ciągle trwających konsultacji z sektorem bankowym. |
| Cesyjne | Rachunki cesyjne są tworzone i zamykane masowo, i wiąże się je z każdą konkretną umową kredytu udzielaną przez banki. Nigdy nie były zgłaszane fiskusowi, a konieczność ich zgłaszania w 2020 r., aby uniknąć sankcji w PIT lub CIT, byłaby nieproporcjonalnym obciążeniem. | Przedsiębiorców, od których banki żądają wpłat na rachunki cesyjne przed udzieleniem im kredytów. | Resort zapewnił DGP, że zna problem i pracuje nad tym, aby „od 1 stycznia 2020 r. sytuacja płacących na rachunki cesyjne była jednoznaczna”. |
| Zwykłe rachunki rozliczeniowe | W założeniu wszystkie powinny trafić na białą listę VAT. W praktyce do redakcji dochodzą sygnały, że nie wszystkie numery kont jednak widnieją w wykazie. Powodów może być wiele np. błędy po stronie podatników (nieskuteczne zgłoszenie rachunku), urzędów skarbowych (błędy przy wprowadzaniu kont do rejestrów, trwająca migracja danych), błędna klasyfikacja rachunków (okazują się np. depozytowymi albo cesyjnymi). | Wszystkich przedsiębiorców. | Resort zapewnia, że wszystkie tego rodzaju problemy zostaną rozwiązane do końca 2019 r. |
