Doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi, adwokaci i radcowie prawni mogą powoływać się na chroniącą ich tajemnicę zawodową, aby uniknąć obowiązku raportowania schematów podatkowych – wyjaśnił Minister Finansów w najnowszej interpretacji ogólnej.

Zwolnienie przysługuje przedstawicielom każdego z tych zawodów z uwagi na to, że mogą oni reprezentować swoich klientów przed sądem. Takie prawo nie przysługuje notariuszom, audytorom, księgowym i bankowcom - wynika z interpretacji.

Minister finansów odniósł się w ten sposób do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 29 lipca 2024 r. (sygn. C-623/22), który opisaliśmy szerzej w artykule „Tajemnica zawodowa doradców podatkowych jednak zagrożona” (DGP 148/2024).

Problematyczne schematy podatkowe

Przypomnijmy, że wyrok unijnego trybunału zapadł na kanwie skargi belgijskiej organizacji skupiającej prawników zajmujących się podatkami. Nie był to też pierwszy wyrok TSUE rozstrzygający belgijskie wątpliwości dotyczące dyrektywy 2018/822 z 25 maja 2018 r., która wprowadziła obowiązek raportowania transgranicznych schematów podatkowych (ang. mandatory disclosure rules – MDR).

Przepisy dyrektywy nakazują podatnikom, aby informowali fiskusa w danym kraju członkowskim o transgranicznych MDR (w dużym uproszczeniu – o sposobach rozliczeń skutkujących uzyskaniem korzyści podatkowych). W pierwszej kolejności raport powinni składać promotorzy (np. adwokaci, radcowie prawni, doradcy podatkowi). Jeśli jednak nie wypełnią takiego obowiązku w ciągu 30 dni od udostępnienia schematu, obowiązek przechodzi odpowiednio na korzystających (podatników) i wspomagających (np. księgowy, dyrektor finansowy, biegły rewident). Polska, wdrażając te przepisy, rozszerzyła ich stosowanie także na krajowe MDR-y. Przepisy dyrektywy od początku budziły dużą krytykę m.in. z powodu ich niejednoznaczności. W tej sprawie musiały więc wypowiadać się trybunały konstytucyjne i TSUE.

Tajemnica zawodowa

W Belgii tamtejszy TK uznał, że profesjonalni pełnomocnicy powinni móc się powołać na tajemnicę zawodową i na tej podstawie odmawiać zgłaszania standaryzowanych transgranicznych schematów podatkowych. Polski TK również uznał, że przepisy ordynacji podatkowej, które zobowiązują doradców podatkowych do raportowania schematów podatkowych, są niezgodne z konstytucją, bo naruszają tajemnicę zawodową doradcy. Wyrok ten zapadł 23 lipca 2024 r. (sygn. K 13/20). Wcześniej podobnie orzekł TSUE w wyroku z 8 grudnia 2022 r. (sygn. C-694/20).

Uznał w nim, że adwokaci i radcowie prawni mogą powoływać się na tajemnicę zawodową, aby uniknąć obowiązku raportowania MDR. Muszą jedynie niezwłocznie poinformować swoich klientów o konieczności zgłoszenia schematu podatkowego. W wyroku z 29 lipca ub.r. TSUE potwierdził taki wniosek, ale podkreślił, że dotyczy on wyłącznie zawodów prawniczych określonych w art. 1 ust. 2 lit. a unijnej dyrektywy 98/5 mającej na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych. Z wyroku wynikało więc, że w Polsce w sprawach MDR na tajemnicę zawodową mogą się powołać wyłącznie adwokaci i radcowie prawni.

To jednak zmienia najnowsza interpretacja ogólna. Minister Finansów podkreślił, że tezy wyroku TSUE powinny dotyczyć zawodów prawniczych, które są uprawnione do reprezentowania klienta przed sądem, a więc również doradców podatkowych i rzeczników patentowych. Powołując się na chroniącą ich tajemnicę zawodową, mogą oni nie zgłaszać MDR do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, ale w zamian powinni powiadamiać inne podmioty o takim obowiązku (w praktyce – swoich klientów). Zwolnienie dotyczy przy tym wyłącznie niestandaryzowanych schematów podatkowych (standaryzowane MDR-y są możliwe do wdrożenia lub udostępnienia u więcej niż jednego klienta bez konieczności zmiany istotnych założeń schematu).

Interpretacja ogólna Ministra Finansów z 5 marca 2025 r. (sygn. DTS5.8092.2.2025)