Wykup obligacji ze stratą daje prawo do kosztów

Jeśli emitent wykupił obligacje po cenie nominalnej niższej niż cena zakupu, to podatnik ma prawo zaliczenia wydatków na ich nabycie do kosztów uzyskania przychodów ze zbycia takich papierów wartościowych – orzekł NSA

Podatnik był właścicielem obligacji strukturyzowanych zapisanych w rejestrze zagranicznych papierów wartościowych prowadzonym przez bank w Polsce. W 2019 r. emitent dokonał terminowego wykupu obligacji. Kwota wykupu była jednak niższa od ceny, za którą podatnik kupił obligacje, więc wykup skutkował powstaniem faktycznej straty z inwestycji.

W trakcie trwania inwestycji podatnik otrzymał odsetki od jednej z obligacji podlegające opodatkowaniu podatkiem zryczałtowanym, stosownie do art. 30a ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT. W zeznaniu rocznym PIT-38 za 2019 r. podatnik nie wykazał przychodów ani kosztów uzyskania przychodu z tytułu wykupu obligacji z uwagi na brak tej informacji w wystawionym przez bank formularzu PIT-8C.

Fiskus: nie ma przychodu, nie ma kosztów

Podatnik rozważał złożenie korekty zeznania PIT-38 poprzez wykazanie przychodu z tytułu wykupu obligacji oraz kosztów uzyskania przychodu poniesionych w związku z ich nabyciem. W związku z tym zapytał dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, czy ma prawo do rozpoznania w zeznaniu rocznym PIT-38 za 2019 r. przychodu z tytułu wykupu obligacji jako przychodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych w wysokości ceny wykupu obligacji oraz do rozpoznania kosztów uzyskania przychodu z tego tytułu w wysokości ceny nabycia obligacji.

Wnioskodawca uważał, że odpowiedź na pytanie powinna być twierdząca.

Dyrektor KIS uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że wykup obligacji nie stanowi odpłatnego zbycia papierów wartościowych w rozumieniu art. 30b ust. 2 ustawy o PIT. Tym samym strata wnioskodawcy realizowana w wyniku wykupu dłużnych papierów wartościowych nie podlega wykazaniu w zeznaniu rocznym PIT-38 za 2019 r.

W konsekwencji nie upoważnia to wnioskodawcy do złożenia korekty tego zeznania i wykazania w nim przychodu z tytułu wykupu obligacji jako przychodu z odpłatnego zbycia papierów wartościowych w wysokości ceny wykupu obligacji oraz do rozpoznania kosztów uzyskania przychodu z tego tytułu w wysokości ceny nabycia obligacji – stwierdził organ.

Podatnik zaskarżył interpretację, lecz WSA w Warszawie wyrokiem z 7 lipca 2021 r. (sygn. akt III SA/Wa 2497/20) jego skargę oddalił. W ocenie WSA sama okoliczność, że w związku z wykupem obligacji przez emitenta skarżący poniósł ekonomiczną stratę, nie oznacza, iż może ona zostać uwzględniona z zastosowaniem zasad obowiązujących dla opodatkowania przychodu ze zbycia obligacji. W okolicznościach tej sprawy po stronie podatnika – z uwagi na stratę ekonomiczną – nie powstał przychód w związku z wykupem obligacji przez emitenta, a wydatki na kupno obligacji nie mogą być uznane za koszty podatkowe – stwierdził WSA.

W ocenie sądu I instancji w tej sytuacji znalazłby zastosowanie art. 30a ustawy o PIT mówiący o opodatkowaniu dyskonta ryczałtem 19 proc. bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Zdaniem WSA ustawodawca wprowadził odrębne regulacje opodatkowania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych i przychodu w związku z ich wykupem przez emitenta.

Ustawodawca daje możliwość odliczenia

Podatnik wniósł skargę kasacyjną na to orzeczenie, a NSA wyrokiem z 25 czerwca 2024 r. uchylił je oraz poprzedzającą je interpretację indywidualną. Zdaniem sądu kasacyjnego zarówno organ interpretacyjny, jak i sąd wojewódzki nie miały racji, bo choć ustawodawca wprowadza pewne rozróżnienia między art. 30a i 30b ustawy o PIT, to art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT mówi o tym, że wydatki na nabycie obligacji zalicza się do kosztów uzyskania przychodu z wykupu obligacji przez emitenta w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

– Tutaj ustawodawca wprost przewidział, że wykup przez emitenta obligacji jest zbyciem papierów wartościowych, a niezaliczone gdzie indziej do kosztów wydatki na ich nabycie są kosztami uzyskania przychodu przy takim wykupie – tłumaczył sędzia Jerzy Płusa.

Zdaniem NSA rozwiązanie przyjęte przez fiskusa w tej sprawie byłoby skrajnie niesprawiedliwe. Definicja dyskonta zakłada, że obligacje nabywa się po cenie niższej od nominalnej, a opodatkowana jest tylko różnica pomiędzy ceną nominalną a ceną wykupu.

– Słusznie zauważył podatnik, że tutaj nie mieliśmy do czynienia z dyskontem, ponieważ ta różnica w tym jego przypadku nie występuje. On poniósł stratę – wyjaśniał sędzia Płusa.

W związku z tym opodatkowanie całej kwoty, którą podatnik uzyskał z wykupu obligacji, bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu byłoby dla niego krzywdzące i dysfunkcjonalne – stwierdził NSA.©℗

orzecznictwo