Pod wpływem orzecznictwa sądów dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zmienił zdanie w sprawie opieki nad klientem po sprzedaży umowy ubezpieczenia. Nadal natomiast twierdzi, że czynności związane z likwidacją szkód nie są zwolnione z podatku od towarów i usług.
Usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego są zasadniczo zwolnione z VAT. Ustawa o tym podatku nie zawiera jednak definicji tego typu usług. W praktyce przyjmuje się, że rozstrzygającym w tym zakresie jest charakter realizowanych świadczeń.
Pośrednictwo wymaga działania trzech podmiotów: ubezpieczyciela, brokera lub agenta ubezpieczeniowego i ubezpieczonego. Broker lub agent dokonują wszelkich czynności związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. Pośrednik czyni wszystko, co niezbędne, aby ubezpieczyciel i ubezpieczony zawarli umowę.
W orzecznictwie TSUE przyjmuje się, że istotnymi aspektami pośrednictwa ubezpieczeniowego jest wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umowy (patrz: wyroki z 17 marca 2016 r., sygn. C-40/15, i z 25 marca 2021 r., C-907/19).
Opieka posprzedażowa
Zgodnie z najnowszym podejściem organów podatkowych w skład kompleksowej usługi pośrednictwa należy również zaliczyć czynności wynikające z opieki posprzedażowej, zmierzające do sprawnego i efektywnego wykonywania i utrzymywania obowiązującej umowy, w tym również nierozerwalnie związane z zawarciem lub przedłużeniem tej umowy, albo rozszerzeniem jej zakresu. Obecnie przyjmuje się, że opieka posprzedażowa nad klientem jest też – w szerokim znaczeniu – elementem „wyszukania” klienta na kolejne okresy ubezpieczeniowe i ma na celu zatrzymanie klienta w celu sprzedania mu kolejnych produktów ubezpieczeniowych.
Dlatego wskutek orzecznictwa sądów administracyjnych dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zmienił część interpretacji podatkowych, które wcześniej wskazywały na konieczność opodatkowania takich czynności. Przykładowo w interpretacji zmieniającej z 8 listopada 2023 r. (sygn. 0111 KDIB3-1.4012.636.2019.8.IK), wydanej wskutek wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 kwietnia 2023 r. (sygn. akt I FSK 1057/20), dyrektor KIS potwierdził, że „opieka posprzedażowa z udziałem klienta (tzw. front-office) (…) jest usługą pokrewną, mającą związek z ubezpieczeniem. Przy interpretacji art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT kierować się należy celem i charakterem czynności agenta, a nie czasem ich dokonania. Czynności wchodzące w zakres usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego mogą być dokonane także po zawarciu umowy ubezpieczenia”.
Również w interpretacji zmieniającej z 24 sierpnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012.377.2017.9.S.BS) organ uznał, że charakterystyczne dla działalności agenta ubezpieczeniowego są także czynności realizowane po zawarciu umowy ubezpieczenia, polegające m.in. na: wyjaśnianiu warunków zawartych umów, wyjaśnianiu i przypominaniu ubezpieczającym o obowiązkach stron umowy, przypominaniu ubezpieczającym o obowiązku zapłaty składek, których termin płatności upłynął.
W efekcie za czynność zwolnioną z VAT zostały uznane takie czynności, jak:
- zbieranie i przekazywanie dokumentów niezbędnych do wystawiania polisy,
- doręczanie klientom potwierdzenia ubezpieczenia,
- inkasowanie oraz rozliczanie składek ubezpieczeniowych oraz
- monitorowanie płatności z tytułu zawartych umów ubezpieczenia.
Problem z likwidacją szkód
Nadal jednak dostrzegamy dość restrykcyjne podejście organów podatkowych do wszelkich czynności związanych z likwidacją szkód. Potwierdza to wprost interpretacja z 21 lutego 2023 r. (sygn. 0112-KDIL1-1.4012.630.2022.1.HW). Dyrektor KIS stwierdził w niej, że: „czynności związane z obsługą roszczeń ubezpieczonych w zakresie likwidacji szkód są odrębnym świadczeniem od czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego. Zatem świadczenia takie nie są konieczne dla zawarcia umowy ubezpieczenia i nie stanowią uzupełnienia tej usługi. Wobec tego nie mogą korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy i powinny być opodatkowane na zasadach ogólnych”.
Analogiczne stanowisko zajął w interpretacji z 24 sierpnia 2023 r. (sygn. 0114-KDIP4.4012. 377.2017.9.S.BS).
To bezkompromisowe podejście fiskusa jest wyraźnie widoczne chociażby w kwestii koordynacji procesu likwidacji szkód ubezpieczeniowych. Taka usługa jest świadczeniem będącym następstwem nabytej usługi ubezpieczenia, ale – zdaniem skarbówki – stanowi odrębną całość związaną z obsługą roszczeń o likwidację szkody, a nie z samym zawarciem umowy ubezpieczenia. ©℗
