Organy podatkowe nie zadowalają się informacjami z obowiązkowo przesyłanych co miesiąc JPK_VAT. Tylko w ubiegłym roku pobrały od przedsiębiorców prawie 15 tys. innych JPK.
Dla porównania w całym 2021 r. żądały ich w związku z prowadzoną kontrolą podatkową i celno-skarbową 7608 razy, a w pierwszym półroczu 2022 r. 4287 razy. W 2019 r., ostatnim roku przed wybuchem pandemii koronawirusa, kontrolujący zażądali wydania ponad 10 tys. jednolitych plików kontrolnych.
Statystyki dotyczące ubiegłego roku pozyskała z resortu finansów firma doradcza PwC. Można z nich wyciągnąć dwa wnioski.
– Jest to kolejny dowód na to, że w ubiegłym roku administracja podatkowa wróciła do normalnego trybu działania po wcześniejszym pandemicznym spowolnieniu. Po drugie – przedsiębiorcy muszą być gotowi na to, że przedstawiciele fiskusa zażądają od nich przekazania plików JPK czy to w trakcie kontroli, czy też czynności sprawdzających – komentuje Przemysław Grzanka, doradca podatkowy w PwC. Takie żądanie może też trafić do kontrahenta badanej firmy – dodaje ekspert.
Obowiązkowo i na żądanie
Statystyki dotyczą struktur JPK na żądanie, których przekazania fiskus może wymagać od wszystkich przedsiębiorców. Obecnie takich struktur jest siedem:
- JPK_FA – dotyczy faktur VAT,
- JPK_RR – dotyczy faktur VAT wystawianych na rzecz rolników ryczałtowych (faktura VAT_RR),
- JPK_MAG – obejmuje dokumenty magazynowe,
- JPK_PKPIR – odzwierciedla zapisy ujęte w podatkowej księdze przychodów i rozchodów,
- JPK_EWP – dotyczy zapisów dokonanych w ewidencji przychodów prowadzonej przez podatnika rozliczającego się według ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,
- JPK_WB – obejmuje zapisy związane z obrotami na firmowym rachunku bankowym,
- JPK_KR – odzwierciedla zapisy ujęte w księgach rachunkowych (pełna księgowość).
Niezależnie od tego przedsiębiorcy muszą co miesiąc przesyłać fiskusowi obowiązkowo (a nie na żądanie) JPK_VAT z deklaracją.
Przypomnijmy również, że w najbliższej przyszłości resort finansów planuje, aby niektóre struktury na żądanie stały się obowiązkowe. Księgi rachunkowe, przychodów i rozchodów oraz ewidencja przychodów byłyby przesyłane cyklicznie w formie JPK_CIT i JPK_PIT. Największe firmy miałyby taki obowiązek po raz pierwszy za rok podatkowy zaczynający się w 2025 r., a potem wymóg byłby stopniowo rozszerzany na wszystkich pozostałych podatników.
Resort finansów chciałby także wprowadzenia nowej wyodrębnionej struktury JPK_ST, w ramach której podatnicy będą wykazywać dane dotyczące środków trwałych i amortyzacji.
Żądają, ale po co?
Do czego fiskusowi są potrzebne struktury JPK na żądanie? Resort finansów uzasadniał ich pobieranie koniecznością „monitorowania transakcji związanych z oszustwami podatkowymi”. Przekonywał, że JPK na żądanie pomagają zwiększać kwoty ustaleń w kontrolach podatkowych i celno -skarbowych. Stanowisko MF potwierdza m.in. lektura ubiegłorocznego wystąpienia pokontrolnego Najwyższej Izby Kontroli nr P/22/010 „Prawidłowość i skuteczność postępowań kontrolnych, podatkowych i egzekucyjnych organów Krajowej Administracji Skarbowej”.
Przypomnijmy, że przedsiębiorca, który otrzyma żądanie fiskusa, ma minimum trzy dni, aby przekazać wymagane informacje w odpowiednim ustrukturyzowanym formacie. Jeśli tego nie zrobi, grozi mu kara porządkowa w wysokości do 3,7 tys. zł (art. 262 par. 2a ordynacji podatkowej) oraz odpowiedzialność karnoskarbowa za utrudnianie fiskusowi wykonywania czynności służbowych (art. 83 par. 1 kodeksu karnego skarbowego).
Przekazania których struktur JPK żąda się najczęściej? Na pierwszym miejscu od lat jest JPK_FA, czyli struktura odzwierciedlająca dane z faktur. W ubiegłym roku przekazano skarbówce 4484 takie pliki. Dla porównania – w pierwszym roku pandemii było ich ponad dwa razy mniej (2122). W roku 2019 liczba pobranych JPK_FA przekroczyła jednak 4 tys., a więc na tym tle wzrosty pobrań tej struktury mogą się nie wydawać imponujące. Z kolei w ostatnim roku przedpandemicznym fiskus żądał przekazania prawie 3,5 tys. wyciągów bankowych w formacie JPK. Kolejne lata (w tym 2023) pokazują zmniejszone zainteresowanie skarbówki tymi plikami. W 2020 r. żądano przekazania niewiele ponad 1,5 tys. JPK_WB, a w ubiegłym roku doszło do tego 2701 razy.
– Nie zaskakują mnie opisane dane, bo mowa jest o informacjach przydatnych w trakcie kontroli, ale jednocześnie przekazywanych w formie, którą fiskus doskonale umie analizować. Zarówno JPK_Fa, jak i JPK_WB mają proste struktury zbliżone do tego, co było badane w przeszłości – mówi Marcin Madej, doradca podatkowy z Ittax.pl.
Ekspert zwraca jednak uwagę na spadki statystyk dotyczące wyciągów bankowych. – KAS ma obecnie dostęp do interesujących ją informacji bankowych z wielu innych źródeł, więc nieznaczny spadek zainteresowania JPK_WB może być zrozumiały – uważa Marcin Madej.
Przekazania których struktur żąda się w takim razie coraz częściej? Rosną, i to nie tylko w porównaniu z czasem pandemii, statystyki dotyczące plików odzwierciedlających zapisy w księgach rachunkowych oraz przychodów i rozchodów. W ubiegłym roku fiskus żądał przekazania 3374 JPK_PKPIR i 2724 JPK_KR. W 2020 r. liczby te wynosiły odpowiednio 1777 i 2122, ale rok wcześniej przekroczyły poziom 3,2 tys. oraz 2,2 tys.
– Z moich doświadczeń wynika, że organy podatkowe nie są przygotowane do analizy tych struktur równie dobrze, jak do badania JPK_FA czy też JPK_WB. Dlaczego żądają ich w takim razie tak często? Mam pewne podejrzenia – mówi Marcin Madej.
Jego zdaniem może być to rodzaj testowania podatnika, czy jest on w stanie wygenerować JPK na żądanie. – Tajemnicą poliszynela jest to, że wiele firm jest przygotowanych tylko do wysyłki obowiązkowego JPK_VAT, a do przekazania pozostałych struktur JPK nie. Za ich nieprzekazanie grożą zaś kary – podkreśla ekspert Ittax.pl
Dlaczego w takim razie żądanie przekazania JPK_KR czy też JPK_PKPIR miałoby być testem dla podatnika? – Moi klienci, od których wymagano przekazania faktur czy wyciągów bankowych w formacie JPK, otrzymywali potem szczegółowe pytania od urzędników analizujących te dane. Nie mam podobnych doświadczeń np. w przypadku JPK_KR, a tylko w ubiegłym roku spotkałem się z kilkunastoma żądaniami przekazania tych plików – tłumaczy Marcin Madej.
W kontrolach i czynnościach
A jak wygląda wykorzystanie przez fiskusa przekazanych plików JPK? W ubiegłym roku wykorzystał je blisko 15 tys. razy w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych. To duży wzrost, zarówno wobec lat pandemii (przykładowo w 2020 r. pliki na żądanie wykorzystano łącznie w 7236 kontrolach), jak i wobec 2019 r., kiedy doszło do tego 7210 razy. Dane przekazane przez MF nie obejmują wykorzystania struktur w postępowaniach podatkowych (wymiarowych), które najczęściej prowadzone są jako wynik uprzedniej kontroli.
– Na konieczność zwiększenia roli JPK na żądanie w postępowaniach wskazywał zastępca szefa KAS w piśmie z 26 czerwca 2022 r. – przypomina Przemysław Grzanka. W jego przekonaniu wzrosty mogą potwierdzać, że urzędy skarbowe i celno-skarbowe szybko zaczęły realizować zalecenia zastępcy szefa KAS. – Dane z JPK na żądanie dobrze jest pozyskać na jak najwcześniejszym etapie poprzedzającym postępowania wymiarowe – zauważa ekspert.
Ze statystyk wynika również, że w ubiegłym roku organy podatkowe 5739 razy żądały przekazania struktur JPK w ramach niesformalizowanych czynności sprawdzających. – Rola takich czynności będzie w przyszłości rosła, a resort finansów nie ukrywa, że mają one przynajmniej w pewnym stopniu zastąpić sformalizowane kontrole podatkowe. Można więc przypuszczać, że także te liczby będą rosły – podsumowuje Przemysław Grzanka.©℗
trzy pytania
Trzeba być gotowym na żądanie fiskusa
/>
Pokazują, że fiskus coraz częściej korzysta z tych struktur, a więc podatnicy muszą być przygotowani na ich relatywnie szybkie wygenerowanie. A nie wszyscy są na to obecnie gotowi. Powinniśmy się liczyć, że fiskus zażąda przedstawienia JPK nie tylko w trakcie kontroli, lecz także podczas zwykłych i bardzo częstych czynności sprawdzających.
Ubiegłoroczne statystyki pokazują, że przedkładane były wszystkie JPK na żądanie, począwszy od struktury właściwej dla ksiąg rachunkowych, a skończywszy na ewidencji przychodów czy PKPiR. Dlatego nie można wskazać, że gotowe powinny być jakieś konkretne branże lub też tylko duzi podatnicy. Należy sprawdzić, czy mamy narzędzie do tworzenia JPK, oraz przetestować wygenerowane pliki w celu weryfikacji poprawności raportowych danych. Tego rodzaju działania pozwolą na uniknięcie ryzyka przygotowania błędnych plików w pośpiechu lub też kar za ich nieprzekazanie.
Te zapowiedzi potwierdzają konieczność intensyfikacji przygotowań podatników do generowania pozostałych struktur JPK. Raportowanie ustrukturyzowane staje się nieodłączną częścią rozliczeń, a więc coraz częściej też motorem zmian technologicznych w przedsiębiorstwach. To wymaga właściwego monitorowania posiadanych danych i procesów w systemach informatycznych – zarówno na etapie wdrożenia, jak i utrzymania rozwiązań technicznych. Dobrze byłoby nie czekać z tym na ostatnią chwilę.
