Zobowiązanie przedawni się później, jeśli np. rachunek bankowy dłużnika zostanie zajęty przez naczelnika urzędu skarbowego. Co więcej, możliwe jest ponowne przerwanie terminu przedawnienia przez zastosowanie kolejnego środka egzekucyjnego, przynajmniej raz na pięć lat.
Przedawnienie podatków i należności publicznoprawnych reguluje ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. Przepisem rozstrzygającym o przedawnieniu zaległości podatkowej i zaległej należności publicznoprawnej jest art. 70 ordynacji podatkowej. Zawiera on ogólną zasadę, zgodnie z którą zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Od tej zasady jest kilka wyjątków, które wpływają na bieg terminu przedawnienia. Najczęstszą okolicznością, która przerywa bieg terminu przedawnienia, jest zastosowanie środka egzekucyjnego. Artykuł 70 par. 4 ordynacji podatkowej stanowi bowiem, iż bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.
Przerwanie biegu
Środki egzekucyjne stosowane w dochodzeniu podatków i należności publicznoprawnych, a więc w egzekucji administracyjnej, reguluje ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.). Artykuł 1a pkt 12 lit. a u.p.e.a. wymienia enumeratywnie środki egzekucyjne stosowane w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych. Są to: egzekucja z pieniędzy, egzekucja z wynagrodzenia za pracę, egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej, egzekucja z rachunków bankowych, egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych, egzekucja z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków, egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych, egzekucja z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze akcjonariuszy, egzekucja z weksla, egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej, egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, egzekucja z pozostałych praw majątkowych, egzekucja z ruchomości, egzekucja z nieruchomości. Zatem zajęcie przez naczelnika urzędu skarbowego np. rachunku bankowego zobowiązanego z jednoczesnym powiadomieniem go o tym zdarzeniu powoduje przerwę biegu terminu przedawnienia zaległości podatkowej, co prowadzi do wydłużenia terminu egzekwowania zaległego podatku.
Przykład 1
Od kiedy liczyć
Zaległy podatek od nieruchomości za pierwszą ratę 2019 r. z terminem płatności do 15 marca 2019 r. co do zasady ulega przedawnieniu 1 stycznia 2025 r. W wyniku zajęcia w dniu 4 grudnia 2024 r. rachunku bankowego (w następstwie prowadzonej egzekucji administracyjnej) w tym samym dniu następuje przerwa biegu terminu przedawnienia, co oznacza, że przedmiotowa zaległość przedawni się 5 grudnia 2029 r.
Każdy kolejny, ale inny
W tym miejscu rodzi się pytanie, czy zastosowanie tylko pierwszego środka egzekucyjnego przerywa bieg terminu przedawnienia. Czy może zastosowanie każdego kolejnego środka egzekucyjnego również przerywa bieg terminu przedawnienia? Odpowiedź na zadane pytania daje nam orzecznictwo sądów administracyjnych. I tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 16 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Lu 618/15 (LEX nr 1969532) stwierdził, że bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany przez zastosowanie każdego kolejnego środka egzekucyjnego, o którym zobowiązany został powiadomiony.
Przykład 2
Ponowne wydłużenie
Zaległy podatek od nieruchomości za pierwszą ratę 2014 r. z terminem płatności do 15 marca 2014 r. co do zasady powinien ulec przedawnieniu 1 stycznia 2020 r. W wyniku zajęcia w dniu 4 grudnia 2019 r. rachunku bankowego (w następstwie prowadzonej egzekucji administracyjnej) w tym samym dniu następuje przerwa biegu terminu przedawnienia, co oznacza, że przedmiotowa zaległość przedawni się 5 grudnia 2024 r. Jeżeli jednak 24 listopada 2024 r. naczelnik urzędu skarbowego dokona zajęcia wynagrodzenia za pracę, to dojdzie do wydłużenia biegu terminu przedawnienia do dnia 25 listopada 2029 r.
Wobec powyższego nasuwa się teza, iż wystarczy stosowanie środków egzekucyjnych – przynajmniej raz na pięć lat – aby nie doszło do przedawnienia zaległości podatkowej. ©℗
Nie tylko w egzekucji administracyjnej
Przy okazji rozważań na temat wpływu zastosowania środka egzekucyjnego na upływ terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nasuwa się kolejne pytanie: czy stosowanie środków egzekucyjnych w egzekucji podatków – jako okoliczności przerywających bieg terminu przedawnienia – ma zastosowanie tylko w egzekucji administracyjnej? Czy zastosowanie środka egzekucyjnego przez komornika sądowego, który w wyniku zbiegu egzekucji przejmie dalszą egzekucję podatków, również przerwie bieg terminu przedawnienia zaległości podatkowej? Wątpliwości te rodzą się z tej przyczyny, że nawet w zbiegu egzekucji administracyjnej z sądową, gdy dalsze prowadzenie egzekucji przejmuje komornik sądowy, egzekucja ta przebiega w myśl ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1860). Odpowiedzi na zadane pytania należy poszukiwać w literalnym zapisie art. 70 par. 4 ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Ustawodawca nie uzależnia zastosowania środka egzekucyjnego tylko w egzekucji administracyjnej. Nie warunkuje, że przerywa bieg terminu przedawnienia zastosowanie środka egzekucyjnego tylko w egzekucji administracyjnej. W przepisie jest mowa o środku egzekucyjnym, bez wskazania, czy chodzi o środki egzekucyjne stosowane w egzekucji administracyjnej, czy w egzekucji sądowej (cywilnej). Zwłaszcza że środki egzekucyjne stosowane w egzekucji komorniczej (prowadzonej przez komornika sądowego) to te same środki egzekucyjne, które stosuje w egzekucji administracyjnej naczelnik urzędu skarbowego. Dlatego słuszna jest teza, że bieg terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych i publicznoprawnych przerywa zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym został zawiadomiony podatnik, niezależnie od tego, czy egzekucję prowadzi administracyjny, czy sądowy organ egzekucyjny. ©℗
Podstawa prawna
Podstawa prawna
art. 70 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2023 r. poz. 2383; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2760)
art. 1a pkt 12 lit. a ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2023 r. poz. 2505; ost.zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 2760).