Korzystne zmiany dla inwestujących w fundusze i obligacje. Na co mogą liczyć?

Będzie można kompensować dochody i straty z inwestycji w fundusze kapitałowe z dochodami i ze stratami z innych inwestycji kapitałowych. Zmieni się też sposób opodatkowania odsetek od obligacji kupowanych na rynku wtórnym.

Nowe zasady opodatkowania dotyczą jednak dochodów (przychodów) osiągniętych, począwszy od 1 stycznia 2024 r. Wynika to z przepisu przejściowego, tj. art. 29 ust. 1 nowelizacji z 26 maja 2023 r. (Dz.U. poz. 1059), zwanej potocznie SLIM VAT 3.

Kompensowanie strat

To oznacza, że w zeznaniu PIT-38 za 2023 r. składanym do 30 kwietnia 2024 r. nie będzie można jeszcze kompensować dochodów i strat z inwestycji w fundusze kapitałowe z dochodami i ze stratami uzyskanymi z innych inwestycji kapitałowych. Po raz pierwszy będzie można to zrobić w zeznaniu za 2024 r. składanym do 30 kwietnia 2025 r., stosując już nowy art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.

Dopiero wówczas dochody z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo w inny sposób unicestwienia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych – choć nadal objęte 19-proc. PIT – będą łączone z innymi dochodami z kapitałów pieniężnych (np. z odpłatnego zbycia akcji – patrz: ramka) i wykazywane w zeznaniu PIT-38.

Podatnik będzie musiał sam wyliczyć należny z tego tytułu podatek i wpłacić go na swój indywidualny rachunek – tzw. mikrorachunek. Uczyni to na podstawie otrzymanej do końca lutego informacji PIT-8C, w której zostaną wykazane jego przychody i koszty związane z odkupieniem (konwersją) jednostek uczestnictwa w poprzednim roku podatkowym. Dzięki temu podatnik będzie mógł rozliczyć poniesione w minionym roku straty z funduszy kapitałowych z dochodami z innych kapitałów pieniężnych, a także pomniejszyć roczne dochody z funduszy o straty z innych kapitałów pieniężnych.

Świadczenia wypłacane uczestnikom funduszu kapitałowego będą opodatkowane na dotychczasowych zasadach, czyli zryczałtowanym 19-proc. PIT, bez możliwości kompensowania z dochodami z innych kapitałów pieniężnych (zmieniony art. 30a ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT), tylko jeżeli statut funduszu przewiduje wypłaty bez odkupywania, wykupywania, umarzania albo w inny sposób unicestwiania tytułów uczestnictwa.

Nowych zasad opodatkowania nie będą też mogli stosować podatnicy prowadzący działalność gospodarczą w zakresie obrotu instrumentami finansowymi (art. 30b ust. 4 ustawy o PIT). Będą oni rozliczać przychody i dochody z odkupienia jednostek uczestnictwa zgodnie z zasadami opodatkowania stosowanymi w prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Danina solidarnościowa

– Zmiana sposobu rozliczania dochodów z funduszy kapitałowych będzie miała wpływ na daninę solidarnościową – zwraca uwagę Martyna Derach, konsultant w MDDP.

Tłumaczy, że dochody z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo w inny sposób unicestwienia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych (opodatkowane 19-proc. PIT na podstawie art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT ) będą brane pod uwagę do naliczenia daniny solidarnościowej, jeśli łączne dochody podatnika, o których mowa w art. 30h ust. 2 tej ustawy, przekroczą 1 mln zł za dany rok podatkowy. Zgodnie bowiem z tym przepisem podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad 1 mln zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej, jak również opodatkowanych na zasadach określonych m.in. w art. 30b ustawy o PIT.

Stare zwolnienia

Wskutek wprowadzenia nowego art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT powstały wątpliwości co do sposobu rozliczania dochodów z udziału w funduszach kapitałowych, wypłacanych podatnikom na podstawie umów zawartych lub zapisów dokonanych przed 1 grudnia 2001 r.

Nadal będą one zwolnione z PIT, ale nie wynika to wprost z przepisów, tylko z interpretacji ogólnej ministra finansów z 7 grudnia 2023 r. (Dz.Urz. Min.Fin. poz. 110).

Problem wynikł z przeoczenia; zapomniano o zmianie art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. W przepisie tym nie ma więc odniesienia do nowego art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT, który zakłada wspomniany korzystniejszy sposób opodatkowania dochodów z funduszy kapitałowych. Brak odwołania do art. 30b ust. 1 pkt 5 mógłby więc oznaczać dla części podatników utratę prawa do zwolnienia z podatku.

Tak się jednak nie stanie. Nie czekając na zmianę art. 52a ust. 1 pkt 3 (wymagałoby to nowelizacji ustawy przez parlament), minister finansów postanowił rozwiązać problem, wydając interpretację ogólną. Zapewnił w niej, że nie taka była intencja zmian i że po 31 grudnia 2023 r. zwolnienie z art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT będzie stosowane tak, jak dotychczas (na zasadzie praw nabytych), czyli będzie miało zastosowanie również do dochodów, o których mowa w art. 30b ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.

Odsetki od obligacji

Druga zmiana dotyczy sposobu opodatkowania odsetek od obligacji. Poziom ich opodatkowania nie będzie już zależeć od tego, czy inwestor nabywa obligacje na rynku pierwotnym, czy wtórnym. Wprowadzony został nowy rodzaj przychodu zaliczanego do źródła z kapitałów pieniężnych – przychody z wykupu przez emitenta obligacji, od których są należne świadczenia okresowe (nowy art. 30a ust. 2a ustawy o PIT).

Opodatkowany będzie dochód stanowiący różnicę między sumą uzyskaną z wykupu oraz wartości świadczeń uzyskanych za ostatni okres przed wykupem (np. odsetek za ostatni okres odsetkowy) a wydatkami poniesionymi na obligacje na rynku pierwotnym lub wtórnym (nowy art. 24 ust. 24 ustawy o PIT). Taki dochód będzie opodatkowany 19-proc. zryczałtowanym PIT i jeżeli będzie uzyskany na terytorium Polski, to podatek będzie pobrany przez płatnika, którym będzie co do zasady emitent, a w określonych sytuacjach biuro maklerskie albo podmiot prowadzący rachunki zbiorcze (art. 40 ust. 4d, ust. 10 ustawy o PIT).

W tym przypadku nie będzie więc możliwości kompensowania dochodów ze stratami z innych źródeł kapitałowych.

Co to znaczy w praktyce?

Przykład

Ale i ta zmiana będzie miała zastosowanie dopiero do dochodów (przychodów) uzyskanych, począwszy od 1 stycznia 2024 r. (art. 29 ust. 1 ustawy z 26 maja 2023 r.).©℗