Rollercoaster w podatkach. Programowanie to działalność twórcza

Fiskus zmienia zdanie w sprawie ulgi IP Box. W najnowszych interpretacjach przyznaje, że programowanie to działalność twórcza, a nie zwykła praktyka programisty.

Od czasu wprowadzenia ulgi IP Box minęło ponad 4,5 roku, a wielu programistów do tej pory nie miało pewności, czy mogą z niej korzystać. Fiskus przez długi czas odmawiał wydawania interpretacji w takich sprawach. A gdy już został do tego ostatecznie przymuszony przez Naczelny Sąd Administracyjny, często twierdził, że nie jest spełniony jeden z warunków koniecznych do zastosowania tej ulgi – bo programowanie nie jest działalnością badawczo-rozwojową. Z kolei sądy stały po stronie podatników.

Teraz jest szansa na zakończenie sporu w tego typu sprawach. W najnowszych interpretacjach fiskus zmienił zdanie. Zezwala programistom na zastosowanie ulgi IP Box.

Ulga IP BOX

Przypomnijmy – preferencyjna stawka podatku dochodowego w ramach ulgi IP Box została wprowadzona na początku 2019 r. Dzięki niej podatnik, jeśli tylko spełnia warunki przewidziane w ustawie o PIT (ulga dotyczy również podatników CIT), może zastosować obniżoną, 5-proc. stawkę zamiast skali podatkowej bądź stawki podatku linowego.

Wymagane jest spełnienie trzech warunków:

■ podatnik musi osiągać dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, wśród których znalazło się również autorskie prawo do programu komputerowego;

■ przedmiot ochrony tych praw musi zostać wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej;

■ podatnik musi prowadzić ewidencję, która służy wyliczeniu dochodu, do którego można zastosować 5-proc. stawkę.

Lista praw, które mogą być objęte preferencyjną stawką, jest zawarta w ustawie o PIT. Obejmuje m.in. patent, wzór użytkowy oraz – co istotne – również autorskie prawo do programu komputerowego (art. 30ca ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT). Prawa te powinny zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone w ramach prowadzonej przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej.

Przez działalność badawczo-rozwojową należy natomiast rozumieć „działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań” (art. 5a pkt 38 ustawy o PIT).

Uniki zamiast interpretacji

Początkowo, po wejściu w życie przepisów wprowadzających ulgę, fiskus potwierdzał prawo programistów do ulgi IP Box. Pozytywne stanowisko wyraził np. w interpretacjach indywidualnych wydawanych w początkowym okresie obowiązywania ulgi. Są to np. interpretacje: z 6 lutego 2020 r. (nr 0112-KDIL2-2.4011.98. 2019.2.MC), z 10 lutego 2020 r. (nr 0112-KDIL2-2.4011.107.2019.2.IM), z 26 lutego 2020 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.679. 2019.3.JK2), z 23 czerwca 2020 r. (nr 0111-KDWB.4011. 14.2020.2.KK) czy z 21 sierpnia 2020 r. (nr 0115-KDWT. 4011.14.2020.2.JŁ).

Jednak z czasem coraz częściej twierdził, że przedstawiony przez programistów we wnioskach o wydanie interpretacji opis jest niewyczerpujący. Wzywał do doprecyzowania wniosków o interpretację, w szczególności w zakresie, czy jest to działalność twórcza obejmująca badanie naukowe lub prace rozwojowe. A gdy odpowiedź nie była wystarczająca, odmawiał wydania interpretacji.

Takim praktykom fiskusa wielokrotnie sprzeciwiały się sądy administracyjne, m.in. w wyrokach NSA z 20 października 2021 r. (sygn. II FSK 771/21), z 17 grudnia 2021 r. (II FSK 1239/21), z 13 stycznia 2022 r. (II FSK 1333/21), z 12 października 2022 r. (II FSK 243/22), z 4 listopada 2022 r. (II FSK 342/22), z 23 listopada 2021 r. (II FSK 1049/21), z 29 listopada 2022 r. (II FSK 808/22) czy z 11 stycznia 2023 r. (II FSK 873/22).

Tak samo było w najnowszej sprawie, rozpatrzonej przez WSA w Gdańsku. Tamtejszy sąd uznał, że fiskus nie ma podstaw, aby wzywać do sprecyzowania informacji, które zostały już wyczerpująco przedstawione we wniosku. Nie można – zdaniem sądu – żądać od podatnika, aby we własnym zakresie rozstrzygnął, czy podejmowane przez niego czynności stanowią działalność badawczo-rozwojową w rozumieniu art. 5a pkt 38–40 ustawy o PIT.

Czy to działalność twórcza?

W rozpatrzonej przez WSA w Gdańsku sprawie chodziło o mężczyznę, którego głównym przedmiotem działalności jest wytwarzanie i rozwijanie programów komputerowych.

W wyniku tej działalności są tworzone nowe kody, algorytmy w językach programowania. Dzięki temu zakres funkcjonowania oprogramowania oraz jego użyteczności są rozszerzane.

Mężczyzna argumentował, że realizuje projekty, w ramach których są opracowywane nowe, ulepszone lub zmienione produkty, systemy, funkcjonalności oraz rozwiązania w zakresie produktów programistycznych. Realizuje projekty programistyczne od etapu analizy potrzeb kontrahenta, poprzez projektowanie, testy, po wdrożenie oraz asystę przy uruchomieniach testowych i produkcyjnych. Świadczy także usługi wsparcia technicznego i modernizacji wdrożonych systemów. W wyniku prowadzonych prac powstają programy komputerowe – utwory w rozumieniu art. 1 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2509), które utrwalają przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze.

Mężczyzna chciał poprzez uzyskanie wiążącej interpretacji potwierdzić, że jego działalność może zostać zakwalifikowana jako badawczo-rozwojowa. Sam uważał, że prowadzi działalność twórczą w branży informatycznej. Jego zdaniem prowadzona działalność jest twórcza, nie obejmuje co prawda badań naukowych, lecz spełnia kryteria definicji prac rozwojowych. Tym samym należy uznać, że spełnia kryteria działalności badawczo-rozwojowej.

Zwykła praktyka programisty

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej był innego zdania (interpretacja z 9 marca 2023 r., nr 0114-KDIP2-1.4011.43.2021.9.KW). Wydał interpretację, w której stwierdził, że podatnik nie podejmuje działalności badawczo-rozwojowej w rozumieniu art. 5a pkt 38 ustawy o PIT, a zatem nie spełnia podstawowego warunku niezbędnego dla skorzystania z ulgi IP Box. Podejmowana przez niego aktywność wpisuje się w zwykłą praktykę zawodu programisty – argumentował dyrektor KIS – w ramach której wykonuje zlecone zadania i otrzymuje za nie wynagrodzenie. Działania w zakresie wykonywanych zleceń – zdaniem dyrektora KIS – opierają się na już posiadanej wiedzy i doświadczeniu, a zdobywanie „nowej” wiedzy nie wiąże się z pracami nad programem komputerowym, tylko z pozyskiwaniem jej z zewnętrznych źródeł (internet, szkolenia). Oznacza to, że w ramach prowadzonej działalności (zadań programistycznych) nie dochodzi ani do zwiększenia zasobów wiedzy, ani do wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań – uznał dyrektor KIS.

Zmiana na lepsze

Stanowiska tego nie podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 1 sierpnia 2023 r. „Działalność podatnika”, jak wyjaśnił sędzia Sławomir Kozik, „jest twórcza, ma charakter innowacyjny i twórczy. Jest podejmowana systematycznie. Ma cel. Jest nakierowana na zwiększenie zasobów wiedzy i jej wykorzystanie do stosowania nowych zastosowań. Spełnia warunki uznania ich za prace rozwojowe”. To kolejny wyrok, który potwierdza, że informatycy mogą, jeśli ich praca jest twórcza, skorzystać z ulgi IT Box.

Jednocześnie wygląda na to, że zmienia się podejście fiskusa. Potwierdzają to najnowsze interpretacje, np. z 23 maja 2023 r. (nr 0115-KDST2-2.4011.124.2023.2.RS) czy z 28 lipca 2023 r. (nr 0111-KDSB2-1.4011.230. 2023.2.MSU). Wynika z nich, że dyrektor KIS nie widzi już przeszkód i ponownie uważa, że usługi polegające na tworzeniu, rozwijaniu i ulepszaniu oprogramowania mieszczą się w definicji działalności badawczo-rozwojowej (art. 5a pkt 38 ustawy o PIT). Oprogramowanie komputerowe podlega ochronie prawnej na podstawie art. 74 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W zakresie, w jakim stanowią nowe i indywidualne rozwiązania będące bezpośrednim efektem prac badawczo-rozwojowych, są, w ocenie dyrektora KIS, kwalifikowanymi prawami IP (art. 30ca ust. 2 pkt 8), a podatnik może opodatkować sumę kwalifikowanych dochodów z tytułu autorskich praw do programów komputerowych preferencyjną 5-proc. stawką podatkową.

Wyrok jest nieprawomocny. ©℗

orzecznictwo