Od 1 lipca 2023 r. nieopodatkowana kwota spadków i darowizn otrzymanych w ciągu pięciu lat od jednej osoby z najbliższej rodziny wzrośnie z 10 434 zł do 36 120 zł. Zostanie też wprowadzony limit dla darowizn i spadków od wielu osób z tej grupy podatkowej – 108 360 zł.
Wynika to z przyjętej w minionym tygodniu przez Sejm ustawy deregulacyjnej, która zmienia m.in. przepisy o podatku od spadków i darowizn. Nowelizacja trafi teraz do rozpatrzenia przez Senat. Zmiana miałaby nastąpić od 1 lipca br. i zakłada prawie 3,5-krotny wzrost limitów kwoty wolnej od podatku.
Co się nie zmieni
Bez zmian pozostanie wysokość podatku (jeżeli będzie należny), bo posłowie nie zmienili skali podatkowej.
Nie zmienili też podstawowego zwolnienia z podatku dla spadków i darowizn otrzymanych od najbliższej rodziny, na podstawie art. 4a ustawy. Dotyczy ono zerowej grupy podatkowej, do której są zaliczani: małżonkowie, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha.
Zwolnienie to jest całkowite, niezależnie od wartości otrzymanego spadku lub darowizny.
Chcąc jednak skorzystać z tej preferencji, trzeba spełnić warunki przewidziane w art. 4a ustawy, czyli przede wszystkim zawiadomić w ciągu sześciu miesięcy urząd skarbowy na formularzu SD-Z2 o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (chyba że zawiadamia notariusz).
Jeżeli warunki zwolnienia nie zostaną spełnione (bo np. podatnik przeoczy sześciomiesięczny termin na powiadomienie urzędu skarbowego o darowiźnie), to podatek trzeba zapłacić, z tym że dopiero od nadwyżki ponad kwotę wolną.
Kwoty wolne
I właśnie limity tej kwoty (określone w art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn) zostały zmienione przez Sejm. Nie tylko zostały wielokrotnie podwyższone, ale też – co jest całkowitą nowością – posłowie postanowili wprowadzić limity, gdy spadki lub darowizny są otrzymane od wielu osób.
Podatek byłby więc należny od nabycia własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej w pięcioletnim okresie:
- 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od kilku osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł w przypadku nabycia od kilku osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Okresy pięcioletnie mają być liczone, począwszy od 1 lipca 2023 r.
Do nabyć, które nastąpią przed tą datą, będą stosowane przepisy dotychczasowe, zgodnie z przepisem przejściowym (art. 21a ustawy deregulacyjnej).
Znów w górę
Jeżeli nowelizacja wejdzie w życie, to będzie to już druga w ostatnim czasie podwyżka limitów zwolnień od podatku od spadków i darowizn. Pierwszą wprowadził minister finansów rozporządzeniem z 10 października 2022 r. (t.j. Dz.U. 2022 poz. 2084). Weszła ona w życie 13 października 2022 r. i podwyższyła kwoty wolne od podatku dla wszystkich trzech grup podatkowych (np. dla najbliższej rodziny z 9637 zł do 10 434 zł), i wprowadziła zmiany w skali podatkowej (określonej w art. 15 ust. 1 ustawy – patrz: tabela 2).
Od 1 lipca br. nastąpiłby więc kolejny wzrost limitów kwoty wolnej od podatku i to prawie 3,5-krotny. Natomiast skala podatkowa zostałaby bez zmian.
Ulga mieszkaniowa bez zmian
Posłowie nie zmienili preferencji, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy. Chodzi o zwolnienie dla pieniędzy lub rzeczy otrzymanych w darowiźnie od osoby z I grupy podatkowej w ciągu pięciu lat, jeżeli obdarowany przeznaczy je w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na mieszkanie, dom lub spłatę kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami. W tym wypadku limit darowizny od jednej osoby wynosi obecnie 10 434 zł, a od wielu osób łącznie – 20 868 zł. I tak też zostałoby po wejściu w życie nowelizacji.©℗
Tabela 1. Kwota wolna od podatku od spadków i darowizn
| Nabywca darowizny | Tak jest | Tak będzie od 1 lipca 2023 r. |
| Małżonek, zstępni (córka, syn, wnuki, prawnuki), wstępni (matka, ojciec, dziadkowie), pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie (I grupa podatkowa) | 10 434 zł od jednej osoby | 36 120 zł od jednej osoby lub 108 360 zł od kilku osób |
| Zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnii małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (II grupa podatkowa) | 7878 zł od jednej osoby | 27 090 zł od jednej osoby lub 81 270 zł w przypadku nabycia od kilku osób |
| Pozostali (III grupa podatkowa) | 5308 zł od jednej osoby | 18 060 zł od jednej osoby lub 54 180 zł od wielu osób |
Tabela 2. Skala podatkowa w podatku od spadków i darowizn (zostanie bez zmian)
| Kwoty nadwyżki w zł ponad kwotę wolną | Wysokość podatku | |
| ponad | do | |
| od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 11 128 | 3 proc. | |
| 11 128 | 22 256 | 333 zł 90 gr i 5 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł |
| 22 256 | 890 zł 30 gr i 7 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
| od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 11 128 | 7 proc. | |
| 11 128 | 22 256 | 779 zł i 9 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł |
| 22 256 | 1780 zł 60 gr i 12 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
| od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 11 128 | 12 proc. | |
| 11 128 | 22 256 | 1335 zł 40 gr i 16 proc. od nadwyżki ponad 11 128 zł |
| 22 256 | 3115 zł 90 gr i 20 proc. od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
Źródło: rozporządzenie w sprawie ustalenia kwot wartości rzeczy i praw majątkowych zwolnionych od podatku od spadków i darowizn i niepodlegających opodatkowaniu tym podatkiem oraz skal podatkowych, według których oblicza się ten podatek (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2084)
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (druk sejmowy nr 2628) – przyjęty przez Sejm, skierowany do Senatu