Zamieszanie z wysokością taksy notarialnej trwa od lat. Chodzi o to, że choć rozporządzenie ministra sprawiedliwości (Dz.U. z 2004 r. nr 148 poz. 1564 ze zm.) określa maksymalne stawki, zdarza się, że notariusze doliczają do nich VAT. Obywatele skarżą się na ten proceder do RPO.
W tej kwestii Krajowa Rada Notarialna wypowiadała się już w październiku 2021 r. Broniła wtedy praktyki polegającej na podwyższaniu kwot z rozporządzenia o podatek. Samorząd podkreślił wówczas, że zasady opodatkowania VAT są autonomiczne i niezależne od innych gałęzi prawa. Przepisy ustawy – Prawo o notariacie (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1799), ustawy o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.) oraz ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 178) nie mogą zatem decydować o określeniu podstawy opodatkowania VAT usług notarialnych.
W ocenie KRN podstawą opodatkowania jest wszystko, co świadczący usługi notarialne otrzymuje od nabywcy tej usługi, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym nie ma podstaw do uznania, że podstawą opodatkowania usługi notarialnej jest zawsze taksa notarialna pomniejszona o VAT i wyabstrahowana od całkowitej kwoty należności otrzymywanej przez notariusza. Argumentem samorządu było też to, że podatek to należność Skarbu Państwa. Dla notariusza VAT powinien być więc neutralny.
Rozlicz swój PIT już dziś: https://www.gazetaprawna.pl/pit2022/
Z takim podejściem nie zgadza się jednak Ministerstwo Finansów. Resort uważa, że przepisy rozporządzenia dotyczące taksy notarialnej nie pozwalają na podwyższanie maksymalnych stawek o VAT. Oznacza to, że podatek ten jest już zawarty w cenie podanej stronom przez notariusza.
Takie stanowisko resort przedstawił m.in. w odpowiedzi z 1 kwietnia 2022 r. na wystąpienie RPO. Rzecznik zgodził się z nim i podkreślił, że wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna. Powołał się przy tym na uchwałę Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt III CZP 27/14), w której SN podkreślił ochronną funkcję przepisów o maksymalnej stawce taksy notarialnej.
– Odróżnia to wyraźnie sposób kształtowania wynagrodzenia notariusza od zasad wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego – podkreśla rzecznik.
Dodaje, że jest to argumentem celowościowym, przemawiającym przeciwko dopuszczalności doliczania do wynagrodzenia notariusza VAT.
Ostatecznie RPO zwrócił się do Ministerstwa Sprawiedliwości o zabranie głosu w sprawie. Marcin Warchoł uznał jednak, że wątpliwości dotyczące sposobu obliczania wynagrodzenia przez notariuszy są wynikiem zmian systemu podatkowego i jako takie powinny stanowić ewentualny przedmiot prac legislacyjnych lub interpretacji ogólnej ministra finansów. Przypomnijmy, że taka interpretacja wiązałaby organy podatkowe, nie samych notariuszy.©℗