Spór dotyczył zasad ustalania proporcji sprzedaży, o której mowa w art. 90 ust. 2 i 3 i ustawy o VAT. Wątpliwości co do tego nabrała spółka z branży spożywczej należąca do międzynarodowej grupy. Miała ona przystąpić – w ramach grupy – do systemu zarządzania walutami. To usprawniłoby przepływ walut między poszczególnymi uczestnikami grupy, a także ograniczyłoby koszty pozyskiwania walut obcych. W ramach tego sytemu spółka wymieniałaby waluty obce z innymi spółkami z grupy po ustalonym kursie, z zachowaniem rynkowej ceny wymiany. Polegałoby to na tym, że będzie ona kupować lub sprzedawać waluty obce (np. euro lub dolary amerykańskie) w zamian za polskie złote lub na odwrót. Spółka określiła to jako przewalutowanie.
Takie transakcje są zwolnione z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.
Spółka chciała jednak uzyskać potwierdzenie, że w jej przypadku będą one miały także charakter pomocniczy w rozumieniu art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT. Nie powinny więc wpływać na rozliczenie VAT.
Spółka zaznaczyła, że będzie dokonywać ich sporadycznie (od trzech do czterech rocznie), tylko w razie zapotrzebowania na walutę obcą. Dodała, że w poprzednich latach podobne transakcje stanowiły ok. 2,5 proc. jej przychodów.

Planowane nie są pomocnicze

Fiskus nie zgodził się z tymi argumentami. Stwierdził, że skoro będzie to działalność planowana, a nie przypadkowa, to nie można mówić o pomocniczości. Wykonywane przez spółkę czynności będą zamierzone, celowe i niejednokrotne – stwierdził.
Przypomniał, że jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, to podatnik stosuje proporcję. Zgodnie z art. 90 ust. 2 ustawy o VAT ustala się ją jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie.
Przy obliczaniu tego współczynnika nie wlicza się usług wymienionych w art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, ale tylko pod warunkiem, że mają one charakter pomocniczy. Tak wynika z art. 90 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT.
Fiskus uznał jednak, że w tym przypadku przepis ten nie znajdzie zastosowania, bo – jak stwierdził – „przy bardzo nieostrych granicach wykładni pojęcia «incydentalnych» (pomocniczych) transakcji finansowych nie powinien decydować jeden wskaźnik czy też jedno kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika”.

Mniej VAT do odjęcia

W tej sprawie dyrektor KIS uznał, że wymiana walut z innymi uczestnikami grupy będzie wpisana w podstawową, zasadniczą działalność spółki. Należy więc ją uwzględniać w obrocie, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.
W praktyce oznaczałoby to, że spółka musiałaby doliczać te transakcje do czynności zwolnionych z VAT. Wskutek tego mogłaby odliczać mniej VAT od zakupów.

Fiskus się myli

WSA w Warszawie uchylił tę interpretację (sygn. akt. III SA/Wa 1968/18). Przeanalizował częstotliwość transakcji i stopień zaangażowania aktywów spółki i na tej podstawie stwierdził, że przewalutowania będą miały charakter incydentalny (pomocniczy, sporadyczny). Nie zgodził się z fiskusem, że transakcje te będą mieścić się w zasadniczej, podstawowej działalności gospodarczej spółki.
Tak samo orzekł NSA. W uzasadnieniu sędzia Mariusz Golecki nawiązał do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE w zakresie interpretacji pojęcia pomocniczości. Zgodnie z orzeczeniem TSUE z 29 kwietnia 2004 r. (w sprawie C-77/01) pomocniczy charakter transakcji powinien być powiązany z bardzo ograniczonym wykorzystaniem aktywów.
W tej sprawie – jak stwierdził NSA – warunek ten był spełniony, podobnie jak i inne kryteria: sporadyczny i nieplanowany charakter wymiany walut oraz niewielki zakres zaangażowania środków i zasobów osobowych spółki.©℗

orzecznictwo

Wyrok NSA z 15 listopada 2022 r., sygn. akt I FSK 551/19 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia