Przepisy o polskiej spółce holdingowej (PSH) obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. są obecnie modyfikowane w ramach nowelizacji ustawy o CIT oraz niektórych innych ustaw z 15 września 2022 r., znajdującej się na etapie prac senackich. Czy zmiany te będą wystarczające? Kwestię analizują Paweł Wyciślik i Monika Grobelska z MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.

Proponowane zmiany dotyczą m.in. złagodzenia warunków stosowania PSH, co ma przybliżyć polskie zasady opodatkowania holdingów do regulacji obowiązujących w innych krajach.
Jednak nie wszystkie warunki stosowania PSH, które od początku budzą wątpliwości przedsiębiorców, zostały objęte ww. nowelizacją. Przyjrzymy się jednemu z nich – obowiązkowi ustalenia przez spółkę holdingową, czy jej pośredni lub bezpośredni wspólnicy nie pochodzą z rajów podatkowych.

Co stanowią przepisy…

Przypomnijmy, że zastosowanie PSH pozwala obecnie zwolnić z opodatkowania 95 proc. kwoty dywidendy otrzymanej przez spółkę holdingową od spółki zależnej (zgodnie z nowelizacją od 2023 r. zwolnienie obejmie 100 proc. przychodów z dywidend) oraz zwolnić z opodatkowania podatkiem dochodowym dochód spółki holdingowej z odpłatnego zbycia udziałów lub akcji spółki zależnej na rzecz podmiotu niepowiązanego.
Zwolnienia mają zastosowanie, jeśli spełnione są określone warunki po stronie spółki holdingowej i spółki zależnej. Jednym z nich jest warunek określony w art. 24m pkt 2 lit. e ustawy o CIT, zgodnie z którym pośrednim lub bezpośrednim wspólnikiem spółki holdingowej nie może być podmiot posiadający siedzibę/zarejestrowany w:
• raju podatkowym,
• jurysdykcji niechętnej współpracy do celów podatkowych lub
• z którym nie ratyfikowano umowy międzynarodowej stanowiącej podstawę do uzyskania od organów podatkowych tego państwa informacji podatkowych.
Językowa wykładnia przepisu prowadzi do wniosku, że wobec braku wskazania w ustawie progu posiadania udziałów (akcji) przez wspólnika pojawienie się w strukturze właścicielskiej jakiegokolwiek podmiotu z ww. terytoriów uniemożliwia korzystanie z preferencyjnych warunków opodatkowania.
W praktyce weryfikacja struktury właścicielskiej może być bardzo utrudniona (a niekiedy niemożliwa) w przypadku podmiotów o złożonej strukturze lub publicznych spółek notowanych na giełdzie. Jednocześnie zgodnie z powyższym przepisem PSH jest dostępne zarówno dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i dla spółek akcyjnych – bez wyłączeń dla podmiotów giełdowych.
Wyłudzenia nie było, ale giełdowej spółki też już nie ma
Wyłudzenia nie było, ale giełdowej spółki też już nie ma

Zobacz również
Wprowadzenie omawianego warunku zostało uzasadnione koniecznością „ograniczenia transferu zysków ze sprzedaży udziałów (akcji) do wielopoziomowych, potencjalnie nietransparentnych grup podmiotów”.

…co mówią organy podatkowe

Podobne podejście prezentują obecnie organy podatkowe. W wydanych do tej pory interpretacjach indywidualnych stwierdzono, że do zastosowania zwolnienia konieczna jest analiza wszystkich pośrednich i bezpośrednich udziałowców (akcjonariuszy) spółki holdingowej.
O interpretację przepisów zwrócił się m.in. podatnik będący spółką z o.o., planujący sprzedaż udziałów w spółce zależnej. Chciał ustalić, czy spełnia warunki do zastosowania zwolnienia z opodatkowania dochodów ze sprzedaży udziałów, w tym warunek nieposiadania pośrednich lub bezpośrednich wspólników z rajów podatkowych.
W stanie faktycznym wskazano, że na wyższych szczeblach struktury podatnika znajdują się spółki akcyjne, których akcje są przedmiotem obrotu na giełdzie. Dodatkowo niektórzy akcjonariusze mogą być (w tym pośrednio) podmiotami giełdowymi, co oznacza, że ich struktura własnościowa może podlegać ciągłym zmianom w związku z obrotem ich akcjami. W konsekwencji podatnik nie jest w stanie uzyskać pełnych informacji na temat struktury własnościowej akcjonariuszy.
W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że jego zdaniem wystarczające jest zbadanie, czy warunek nieposiadania wspólników z rajów podatkowych jest spełniony w odniesieniu do podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej, tj. z pominięciem pośrednich właścicieli giełdowych.
Zdaniem dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (interpretacja indywidualna z 1 sierpnia 2022 r., sygn. 0111-KDIB1-3.4010.61.2022.1.IZ) ocena podatnika nie jest prawidłowa, gdyż z przepisów nie wynika, aby badanie omawianego warunku nie musiało dotyczyć „dalszej struktury właścicielskiej akcjonariatu”. Powołując się na uzasadnienie projektu ustawy wprowadzającej PSH, organ wskazał, że przepisy odnoszą się do struktur jednopoziomowych o stosunkowo prostej strukturze powiązań właścicielskich.
O wydanie interpretacji indywidualnej wystąpił też podatnik, który będąc polską spółką akcyjną notowaną na Giełdzie Papierów Wartościowych, posiada rozproszony akcjonariat. Powołując się na regulacje zawarte w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi oraz przepisy wspólnotowe (rozporządzenie 2018/1212 oraz dyrektywa 2007/36/WE), wskazał na możliwe metody identyfikacji swoich akcjonariuszy oraz to, że pozyskanie informacji o akcjonariuszach na podstawie obowiązujących przepisów jest znacznie ograniczone.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 7 września 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.445.2022.1.JKU) wskazał, że na podstawie przedstawionych we wniosku informacji nie można wykluczyć, że bezpośrednimi lub pośrednimi akcjonariuszami są podmioty z rajów podatkowych. Tym samym podatnik nie udowodnił spełnienia warunku z art. 24m pkt 2 lit. e ustawy o CIT.

Ocena regulacji

Podejście zaprezentowane w powyższych interpretacjach, jakkolwiek jest zbieżne z literalnym brzmieniem przepisu, prowadzi do nadmiernych obciążeń oraz praktycznego i niesprawiedliwie dyskryminującego wykluczenia niektórych kategorii podmiotów z możliwości stosowania zwolnienia holdingowego.
W uzasadnieniu do projektu ustawy wprowadzającej PSH wskazano, że „projektowane rozwiązanie w przyszłości będzie mogło ulec rozszerzeniu także na inne podmioty, w tym struktury wielopoziomowe”. Z kolei w uzasadnieniu do projektu mającego wprowadzić zmiany do obecnego modelu PSH projektodawcy wskazali, że zmiany mają spowodować „możliwość korzystania z reżimu holdingowego przez struktury wielo poziomowe, które najczęściej występują w praktyce obrotu gospodarczego i są konsekwencją okoliczności biznesowych związanych z rozwojem spółek zależnych”.
Skoro zatem celem zmian jest m.in. rozszerzenie PSH na podmioty należące do rozbudowanych struktur, umożliwienie tym podmiotom zastosowania PSH i przewidzianych preferencji podatkowych wymaga dostosowania obecnej regulacji do realiów gospodarczych i biznesowych.
Jakkolwiek omawiany warunek nakłada na przedsiębiorców obowiązek dochowania należytej staranności oraz podjęcia działań zmierzających do identyfikacji pochodzenia wspólników, obowiązek ten nie powinien być nieograniczony i obejmować wszystkich pośrednich udziałowców (akcjonariuszy). Zasadne wydaje się ograniczenie warunku np. do określonego poziomu procentowego (zgodnie z obowiązkami ciążącymi na spółkach giełdowych na bieżąco dysponują one jedynie informacjami o akcjonariuszach posiadających powyżej 5 proc. akcji) lub wyłącznie do bezpośrednich wspólników.

Szanse powodzenia

Zasadniczo wprowadzenie zaproponowanych zmian do przepisów dotyczących PSH spowoduje, że model ten stanie się bardziej atrakcyjny i praktyczny. W szczególności dotyczy to możliwości zwolnienia z opodatkowania 100 proc. kwoty dywidend wypłacanych do spółki holdingowej oraz zniesienia wielu warunków, m.in. braku możliwości posiadania przez spółkę zależną więcej niż 5 proc. udziałów (akcji) w innej spółce, braku możliwości korzystania przez spółkę holdingową i spółkę zależną ze zwolnień strefowych (SSE/PSI) i zwolnień z opodatkowania dywidend w przypadku spółki holdingowej.
Pozytywnie należy ocenić również proponowane zniesienie obowiązku zastosowania mechanizmu pay and refund. Od 2023 r. nie będzie konieczności pobierania podatku w przypadku wypłaty przez spółkę zależną dywidend powyżej 2 mln zł, a co za tym idzie, nie będzie także konieczności ubiegania się o zwrot.
Niemniej, aby przewidziane w ramach PSH preferencje podatkowe były dostępne dla szerokiego kręgu podatników CIT, konieczne jest dokonanie dalszych modyfikacji przepisów, w szczególności zgodnie z zaproponowanymi wyżej postulatami dotyczącymi spółek o złożonej strukturze właścicielskiej, w tym giełdowych.