Jeżeli nie zostanie zachowane odliczenie 1500 zł od podatku, to korekta Polskiego Ładu naruszy konstytucję. Chyba że przedsiębiorcom zostanie przywrócone prawo wyboru formy opodatkowania.
Zasadniczo korekta Polskiego Ładu zakłada zmiany korzystne dla podatników, co podkreśla samo Ministerstwo Finansów. Z uzasadnienia do projektu jasno wynika, że resort ma świadomość obowiązujących konstytucyjnych kanonów – nowelizacja nie może pogarszać sytuacji podatników w trakcie roku podatkowego.
Może do tego jednak dojść, jeżeli zostanie uchylona wprowadzona z początkiem 2022 r. ulga dla samotnych rodziców. Problem dotyczy przedsiębiorców, którzy wybrali już na ten rok ryczałt ewidencjonowany, a jednocześnie uzyskują przychody opodatkowane według skali podatkowej. To osoby, które oprócz prowadzenia biznesu zarabiają dodatkowo także na zleceniach, umowach o dzieło, kontraktach menedżerskich. Takie łączenie zarobkowania nie należy do rzadkości.
Ulga do uchylenia…
Przypomnijmy, że obecna ulga wynosi 1500 zł rocznie i zastąpiła preferencyjne rozliczenie, z którego przez lata korzystali samotni rodzice. Dotychczasowa preferencja dawała im prawo do podwójnej kwoty wolnej od podatku, a zamożniejszym osobom pozwalała dodatkowo uchronić się przed wyższą stawką PIT (32 proc. zamiast 17 proc.).
Zamiana na ulgę 1500 zł wzbudziła liczne kontrowersje, z czego zdaje sobie sprawę samo Ministerstwo Finansów. „Zastąpienie preferencyjnego opodatkowania dochodów ulgą 1500 zł zostało odebrane przez samotnych rodziców jako niekorzystne i podatkowo dyskryminujące dla ich niepełnych rodzin. (…) Proponowana zmiana wychodzi zatem naprzeciw tym oczekiwaniom” – napisał resort w uzasadnieniu projektu korekty Polskiego Ładu.
Dlatego zaproponowano w nim powrót do dotychczasowej, uchylonej 1 stycznia br. preferencji. Samotni rodzice będą mogli na powrót rozliczyć się wspólnie z dzieckiem, i to już w rozliczeniu za 2022 r. Co więcej już po wejściu w życie nowelizacji będą mogli złożyć płatnikom oświadczenie o zamiarze rozliczenia się wspólnie z dzieckiem – zakłada projekt. To pozwoli im korzystać z dodatkowej kwoty wolnej już w trakcie roku.
Jest też inna korzystna zmiana – podniesienie limitu dochodów pełnoletniego uczącego się dziecka, z którym będzie chciał rozliczyć się samotny rodzic. Obecny limit wynosi 3089 zł. Ma wzrosnąć do 12-krotności renty socjalnej (obecnie to 16 061,28 zł).
…a innej preferencji nie będzie
Problem polega na tym, że wspólnie z dzieckiem nie będą mogły się rozliczyć osoby samotnie je wychowujące, jeżeli wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (wyjątek przewidziano tylko dla ryczałtu z najmu lub dzierżawy). Słowem, podjęta na ten rok decyzja o wyborze ryczałtu pozbawi ich prawa do przywracanej właśnie preferencji.
Takiego zastrzeżenia nie ma dziś przy uldze 1500 zł. Co prawda przepisy nie pozwalają odliczać jej od kwoty ryczałtu ewidencjonowanego, ale nie ma przeciwskazań, by ryczałtowiec odjął ulgę, gdy rozlicza się z innych zarobków, od których płaci PIT według skali podatkowej. Wystarczyłoby więc wykazać w zeznaniu PIT za 2022 r. podatek należny w kwocie co najmniej 1500 zł, by móc w całości odliczyć od niego obowiązującą dziś ulgę.
Źródłem takich dodatkowych zarobków, opodatkowanych według skali podatkowej, mogą być np. umowy o dzieło i umowy zlecenia, jeżeli nie pokrywają się z przedmiotem i zakresem prowadzonej działalności gospodarczej. Innym takim przykładem mogą być kontrakty menedżerskie i umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem, które dla celów PIT nie są traktowane jako działalność gospodarcza, lecz jako działalność wykonywana osobiście (o której mowa w art. 13 ustawy o PIT).
W obowiązującym od tego roku art. 27ea ustawy o PIT nie ma takiego zastrzeżenia, jakie ma się znaleźć w planowanych nowych przepisach przywracających wspólne rozliczenie z dzieckiem (art. 6 ust. 4c–4 g ustawy o PIT). Owszem, jest zakaz stosowania przepisów o ryczałcie ewidencjonowanym, ale nałożono go wyłącznie na pełnoletnie uczące się dzieci do ukończenia 25. roku życia. Nie zapisano natomiast takiego zakazu wobec samotnych rodziców i opiekunów prawnych.
Liniowy bez odliczeń
Problem nie dotyczy podatników, którzy wybrali na ten rok liniowy 19-proc. PIT. Co prawda oni również nie będą mogli rozliczyć się wspólnie z dzieckiem, ale nie mogliby także skorzystać z obecnej ulgi 1500 zł. Tę bowiem – według obecnych przepisów – można odliczać wyłącznie od podatku obliczonego zgodnie z art. 27 ustawy o PIT, czyli według skali podatkowej. Natomiast zasadą jest, że nie można łączyć opodatkowania w tej formie z rozliczeniem według skali podatkowej.
Słowem, wybierając na ten rok liniowy PIT, podatnicy ci świadomie zrezygnowali z podatku według zasad ogólnych, a więc i z odliczenia 1500 zł.
Jak z tego wybrnąć
Możliwe rozwiązania rysującego się problemu są dwa. Pierwsze to dodanie w korekcie Polskiego Ładu przepisu, który przedłużyłby obowiązywanie przepisu o obecnej uldze (art. 27ea) wobec tych osób, które nie będą mogły skorzystać ze wspólnego rozliczenia z dzieckiem, a miałyby prawo do likwidowanego odliczenia 1500 zł.
Drugie rozwiązanie to przywrócenie prawa do wyboru formy opodatkowania na 2022 r. Walczą o to obecnie przedsiębiorcy, którzy w momencie wyboru formy opodatkowania na bieżący rok (termin minął 21 lutego br.) nie byli w stanie przewidzieć, czy i w jakim kierunku pójdą zmiany do tegorocznych przepisów. Projekt nowelizacji Polskiego Ładu został opublikowany dopiero 24 marca.
Sceptycznie odniósł się do tego pomysłu wiceminister finansów Artur Soboń w niedawnym wywiadzie dla DGP. Wyraził obawę, że w trakcie roku podatkowego spowoduje to „gigantyczne zamieszanie”, m.in. z tego powodu, że obecnie z podatkiem dochodowym powiązany jest system odprowadzania składek zdrowotnych.
– Będziemy przekonywać, że skórka być może jest niewarta wyprawki. Ale tu pewnie strona społeczna, doradcy będą przekonywać odwrotnie. Myślę, że jeśli już dawać możliwość zmiany formy działalności, to w rozliczeniu rocznym. Ale to będzie przedmiotem dialogu – zapewnił wiceminister („Likwidujemy to, co kontrowersyjne”, DGP nr 60/2022). ©℗
Wspólnie z dzieckiem nie będą mogli się rozliczyć samotni rodzice, jeżeli wybrali na 2022 r. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Ulgi dla samotnych rodziców – obecna i planowana
| Warunek przy obecnej uldze 1500 zł | Warunek przy planowanym wspólnym rozliczeniu z dzieckiem |
| Samotnie wychowywane pełnoletnie uczące się dziecko do ukończenia 25. roku życia nie może stosować przepisów: a) art. 30c (liniowy PIT) lub b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy (czyli z wyjątkiem ryczałtu od najmu i dzierżawy), w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy opodatkowania albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. | Osoba samotnie wychowująca dziecko lub jej dziecko nie mogą stosować przepisów: a) art. 30c (liniowy PIT) lub b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, z wyjątkiem art. 6 ust. 1a tej ustawy (czyli z wyjątkiem ryczałtu od najmu i dzierżawy) – w zakresie opodatkowania w formie karty podatkowej, jeżeli byli obowiązani do zapłaty w roku podatkowym podatku w tej formie, a w pozostałych przypadkach – w zakresie osiągniętych w roku podatkowym przychodów, poniesionych kosztów uzyskania przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do zwiększania lub pomniejszenia podstawy obliczenia podatku albo przychodów, zobowiązania lub uprawnienia do dokonywania innych doliczeń lub odliczeń. |
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy o PIT oraz niektórych innych ustaw – w konsultacjach
