Od 1 stycznia 2007 r. nie będzie wątpliwości, kto musi zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. W nowelizacji ustawy jednoznacznie wskazano, że obowiązek ten będzie obciążał nabywcę.

zmiana prawa Od przyszłego roku w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zniesiona zostanie zasada solidarnej odpowiedzialności stron czynności za zapłatę podatku. Jest to ważna i korzystna dla podatników zmiana. W znacznym stopniu uprości ona zasady poboru tego podatku oraz ograniczy obowiązki podatników. Zaczną również obowiązywać zmiany w katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu. Oznacza to pojawienie się nowych zwolnień oraz likwidację niektórych dotychczas obowiązujących.

Koniec z solidarną odpowiedzialnością

Istotą zmian w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 41, poz. 399 z późn. zm.), wprowadzonych nowelizacją z 16 listopada 2006 r. jest modyfikacja zasad odpowiedzialności stron czynności cywilnoprawnej za zapłatę podatku. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów odpowiedzialność ta ciąży solidarnie na stronach czynności, czyli np. w przypadku umowy sprzedaży zarówno na kupującym, jak i sprzedawcy. Zwyczajowo zostało przyjęte, że podatek płaci kupujący i tak jest w większości przypadków. W praktyce niejednokrotnie zdarza się jednak, że podatnik, który zobowiązał się do zapłaty podatku, wcale tego nie uczynił. W takiej sytuacji, z zasady solidarnej odpowiedzialności wynika, że urząd skarbowy ma prawo dochodzenia uiszczenia należnego podatku od obu stron umowy. Dla fiskusa nie ma zatem żadnego znaczenia, która ze stron transakcji zobowiązała się do zapłaty podatku. W obowiązującym stanie prawnym na obu stronach czynności ciąży ponadto obowiązek podpisania wspólnej deklaracji w sprawie podatku (PCC-1).

WAŻNE



Od przyszłego roku zmienią się zasady ustalania wartości rynkowej przedmiotów czynności cywilnoprawnej. Nowością będzie uwzględnianie miejsca położenia przedmiotu oraz możliwość przedłożenia przez podatnika (nabywcę) opinii rzeczoznawcy

Podatnikiem będzie nabywca

Ustawodawca zdecydował się znieść od przyszłego roku zasadę solidarnej odpowiedzialności i jednoznacznie określił, iż to nabywca jest podatnikiem w podatku od czynności cywilnoprawnych. Uprości to znacznie procedury związane z zapłatą omawianego podatku. Obowiązek złożenia deklaracji podatkowej będzie ciążył tylko na tej stronie czynności, którą ustawodawca wskazał jako podatnika. Również ewentualne postępowanie podatkowe będzie prowadzone jedynie z jej udziałem. Oznacza to zmniejszenie obowiązków obecnie ciążących na stronach transakcji. Z uwagi na to, że w różnych rodzajach umów występują inne określenia nabywcy, ustawodawca w znowelizowanym art. 4 wyraźnie wskazał, która ze stron czynności i z tytułu jakiej umowy jest podatnikiem w podatku od czynności cywilnoprawnych. Jak wynika z tego przepisu obowiązek zapłaty podatku będzie zatem ciążył na: • kupującym – przy umowie sprzedaży, • obdarowanym – przy umowie darowizny, • nabywcy własności nieruchomości – przy umowie dożywocia, • na podmiocie nabywającym rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku lub we współwłasności – przy umowie o dział spadku lub o zniesienie współwłasności, • na użytkowniku lub nabywającym prawo służebności – przy ustanowieniu odpłatnego użytkowania, w tym również nieprawidłowego oraz odpłatnej służebności, • na biorącym pożyczkę lub przechowawcy – przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego, • na składającym oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki – przy ustanowieniu hipoteki, • wspólnikach – przy umowie spółki cywilnej, • spółce – przy umowach innych spółek niż cywilna, • stronach umowy – przy umowie zamiany. W niektórych wypadkach solidarna odpowiedzialność zostanie jednak zachowana. Chodzi tu o umowy zamiany lub spółki cywilnej. Znajdzie ona także zastosowanie w sytuacjach, gdy po jednej stronie czynności będzie występowało kilka podmiotów, przykładowo kilku nabywców (kupujących) przy umowie sprzedaży. Odpowiedzialność solidarna w tym wypadku będzie się jednak odnosiła nie do stron czynności, lecz do kilku podmiotów (podatników), występujących jako jedna strona transakcji. W związku z powyższym, jeżeli obowiązek zapłaty podatku ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej.

PRZYKŁAD 1

Podatek tylko od nabywcy samochodu

Pan Jakub kupił samochód od pana Łukasza. Transakcja została zawarta w grudniu 2006 r. Obaj panowie podpisali deklarację podatkową na formularzu PCC-1 i umówili się, że 2-proc. podatek dla fiskusa zapłaci kupujący, czyli pan Jakub. Jak się okazało, wpłacony przez niego podatek został zaniżony. Organ podatkowy po kilku miesiącach wszczął postępowanie przeciwko obu panom. Ponieważ pana Jakuba akurat nie było w kraju i nie można się było z nim skontaktować, pan Łukasz sam musiał oddać fiskusowi brakującą kwotę. Gdyby transakcja została dokonana po 1 stycznia 2007 r., opisana sytuacja nie miałaby miejsca. Obowiązek zapłaty podatku ciążyłby wtedy tylko na panu Jakubie jako kupującym. Jedynie on byłby zobowiązany do wypełnienia i podpisania deklaracji w sprawie podatku od czynność cywilnoprawnych. W efekcie urząd podatkowy mógłby domagać się zapłaty należności tylko od niego. Sprzedawcy, czyli pana Łukasza sprawa zaniżenia podatku w ogóle by nie dotyczyła. Nie poniósłby on żadnej odpowiedzialności z tego tytułu.

PRZYKŁAD 2

Pożyczka od rodziców

Pani Katarzyna w lutym 2007 r. pożyczyła córce Monice 40 000 zł, przelewając kwotę na jej rachunek bankowy. Pani Monika przekonana o tym, że pożyczka od rodzica jest objęta całkowitym zwolnieniem z podatku od czynności cywilnoprawnych nie złożyła deklaracji w urzędzie skarbowym. Niestety, córka pani Katarzyny postąpiła nieprawidłowo i w tej sytuacji grozi jej zapłata 20-proc. karnego podatku od nieujawnionej transakcji. Ponieważ pożyczka przekracza kwotę 9637 zł, aby skorzystać ze zwolnienia, należy ją zarejestrować i odpowiednio udokumentować. W tym celu matka i córka powinny zawrzeć umowę pożyczki. Na córce, jako biorącej pożyczkę, ciążył ponadto obowiązek złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w ciągu 14 dni od daty dokonania czynności. Powinna ona ponadto udokumentować otrzymanie pieniędzy na rachunek bankowy.

Zmiany w katalogu zwolnień

Od początku przyszłego roku całkowicie zwolnione z podatku będą pożyczki udzielane w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej pomiędzy członkami najbliższej rodziny. Chodzi tu o osoby zaliczane do tzw. I grupy podatkowej, wymienione w art. 4a znowelizowanej ustawy o podatku od spadków i darowizn, czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Niestety, pominięto tu pozostałe podmioty objęte I grupą podatkową, czyli zięciów, synowe oraz teściów. Pożyczki przekraczające kwotę 9637 zł (tzw. kwota wolna od podatku) będą podlegały zwolnieniu pod pewnymi warunkami. Po pierwsze, konieczne będzie złożenie deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w ciągu 14 dni od daty dokonania czynności. Po drugie, biorący pożyczkę będzie musiał udokumentować otrzymanie pieniędzy na rachunek bankowy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Tak jak dotychczas, w całej I grupie podatkowej, obowiązek dokumentowania pożyczki oraz składania deklaracji nie będzie dotyczył kwot nieprzekraczających 9637 zł. Od przyszłego roku na korzyść zmienią się także przepisy dotyczące nieopodatkowania drobnych pożyczek od osób spoza najbliższej rodziny. Podatku od czynności cywilnoprawnych nie trzeba będzie płacić, gdy łączna kwota lub wartość pożyczek otrzymanych w okresie kolejnych 3 lat nie przekracza 5000 zł od jednego podmiotu oraz 25 000 zł – w przypadku pożyczek od kilku osób. Obecnie zwolnione są pożyczki na łączną kwotę 1000 zł, otrzymane w ciągu 12 miesięcy. Z katalogu czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu zostały ponadto wykreślone umowy renty oraz małżeńskie umowy majątkowe. Złą wiadomością jest natomiast likwidacja z dniem 1 stycznia 2007 r. zwolnienia od podatku pożyczek na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej.

Nieuczciwi zapłacą karny podatek

W przyszłym roku nowością będzie 20-proc. karny podatek od umowy pożyczki lub depozytu nieprawidłowego oraz od zmian tych umów. Stawka ta będzie stosowana w przypadku powołania się na fakt dokonania tych czynności przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego, jeżeli podatek od tych czynności nie został zapłacony.