Podatnik jest osobą prawną. Rozpoczyna prace nad nowym produktem – oprogramowaniem, które będzie tworzone na podstawie znanej już technologii. Przedsiębiorca pragnie stworzyć prototyp o potencjalnym wykorzystaniu komercyjnym. Wydatki, które będzie ponosić na jego stworzenie, chce kwalifikować jako koszty prac rozwojowych. W znacznej części będą się na nie składać wynagrodzenia pracowników, którzy w zależności od ilości pracy nad już istniejącym oprogramowaniem będą pracować nad nowym produktem trudną do określenia liczbę godzin.
Podatnik nie wie, czy prace zakończą się wynikiem pozytywnym, czy też nie. Nie chce zaliczać tych wydatków do kosztów podatkowych przez odpisy amortyzacyjne, gdyż trudno byłoby wiarygodnie oszacować koszty prac poniesionych na stworzenie oprogramowania. Chce wiedzieć, czy na podstawie art. 15 ust. 4a ustawy o CIT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.) koszty prac rozwojowych może zaliczać do kosztów podatkowych w miesiącu, w którym zostały poniesione.
– To od decyzji podatnika zależy forma rozliczania wydatków ponoszonych z tytułu prac rozwojowych. Poniesione wydatki może zaliczać do kosztów uzyskania przychodów na bieżąco – uważa Joanna Patyk, doradca podatkowy.

Definicja słownikowa

Przepisy podatkowe nie zawierają definicji prac rozwojowych. Zgodnie z definicją słownikową (internetowe wydanie słownika języka polskiego PWN) rozwój to „proces przechodzenia do stanów lub form bardziej złożonych lub pod pewnym względem doskonalszych”, także stadium tego procesu. Prace rozwojowe z kolei, w myśl definicji zaprezentowanej przez Główny Urząd Statystyczny, to „prace konstrukcyjne, technologiczno-projektowe oraz doświadczalne, polegające na zastosowaniu istniejącej już wiedzy, uzyskanej dzięki pracom badawczym lub jako wynik doświadczenia praktycznego, do opracowania nowych lub istotnego ulepszenia istniejących materiałów, urządzeń, wyrobów, procesów, systemów czy usług, łącznie z przygotowaniem prototypów doświadczalnych oraz instalacji pilotowych”.
W przypadku przedsiębiorcy nie ma wątpliwości, że prace nad nowym (udoskonalanym) produktem – oprogramowaniem – stanowią prace rozwojowe.
Zdaniem Joanny Patyk odpowiedzi na pytanie, czy wydatki takie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia, czy też istnieje konieczność rozliczania tych kosztów w czasie, należy szukać w art. 15 ust. 4a ustawy o CIT.
Są trzy możliwe momenty zaliczenia wydatków z tytułu prac rozwojowych do kosztów uzyskania przychodów:
– w miesiącu, w którym zostały poniesione albo począwszy od tego miesiąca w równych częściach przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy,
– jednorazowo, w roku podatkowym, w którym zostały zakończone,
– przez odpisy amortyzacyjne w sytuacji gdy stanowią one jednocześnie wartość niematerialną i prawną.



Wartości niematerialne

Nie każde prace rozwojowe stanowią jednak wartość niematerialną i prawną, gdyż muszą zostać spełnione określone przesłanki. A mianowicie:
– prace rozwojowe powinny być zakończone wynikiem pozytywnym,
– produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone,
– koszty dotyczące wytworzenia prac rozwojowych zostały wiarygodnie określone,
– techniczna przydatność produktu lub technologii została przez podatnika odpowiednio udokumentowana,
– na podstawie dokumentacji podatnik podjął decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,
– z dokumentacji dotyczącej prac rozwojowych wynika, że koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.
Dopiero po spełnieniu tych wymogów prace rozwojowe mogą podlegać amortyzacji jako wartości niematerialne i prawne zgodnie z ustawą o CIT.

Stanowisko izby

To jednak podatnik wybiera moment zaliczenia wydatków związanych z pracami rozwojowymi do kosztów.
Podobnego zdania jest też dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie. W interpretacji indywidualnej z 24 stycznia 2012 r. (nr IPPB1/415-1010/11-2/ES) potwierdził taką możliwość w stosunku do podatnika – osoby fizycznej. Powołał się przy tym na uzasadnienie do projektu ustawy o CIT. Zgodnie z tym uzasadnieniem: „w wyniku proponowanych zmian ustaw podatkowych podatnicy będą mieli prawo wyboru zaliczenia kosztów prac rozwojowych do kosztów podatkowych w dacie ich poniesienia lub jednorazowo – po ich zakończeniu albo poprzez odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli podejmą decyzję o ich amortyzacji. Umożliwienie przedsiębiorcom pełnego i bieżącego rozliczania ponoszonych kosztów prac rozwojowych już w trakcie ich trwania może przyczynić się do istotnego wsparcia prorozwojowego”.
Przepis art. 15 ust. 4a ustawy o CIT nie wyklucza zastosowania żadnej z wymienionych w nim możliwości w stosunku do omawianego przypadku przedsiębiorcy.
Projekt „Świadomy podatnik”
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”, pod patronatem DGP, prowadzi projekt „Świadomy podatnik”. Celem projektu jest podnoszenie wiedzy podatkowej przedsiębiorców.
W ramach akcji można zgłaszać problemy (przez stronę www.radapodatkowa.pl lub wysłać na adres sekretarz@radapodatkowa.pl), które będą bezpłatnie rozwiązywać doradcy podatkowi. Rozwiązania publikujemy na łamach DGP. W ramach projektu organizowane są regionalne konferencje dla przedsiębiorców.