Na wczorajszym wspólnym posiedzeniu sejmowych komisji: finansów publicznych oraz samorządu terytorialnego i polityki regionalnej odbyło się pierwsze czytanie komisyjnego projektu nowelizacji ustawy o dochodach samorządu terytorialnego.
To już drugi – po propozycji obywatelskiej – projekt ustawy zakładający obniżenie wpłat gmin, powiatów i województw do budżetu państwa z przeznaczeniem na subwencje wyrównawcze – janosikowe.
Zmiana ma polegać m.in. na podwyższeniu progu dochodowego, po osiągnięciu którego naliczana jest wpłata oraz określenie jej górnej granicy (janosikowe nie będzie mogło przekroczyć 30 proc. dochodów danej jednostki).
W trakcie debaty nad projektem podkreślano wielokrotnie, że nie ma ona na celu likwidacji, ale naprawę systemu wprowadzonego w 2004 r., który nie przystaje do obecnej sytuacji i uległ wynaturzeniu.
– W 2010 r. województwo mazowieckie miało najwyższy dochód na jednego mieszkańca, a po zapłacie 940 mln janosikowego znalazło się na ostatnim miejscu – argumentował marszałek województwa Adam Struzik.
Przewodnicząca Rady Miasta Warszawy Ewa Malinowska-Grupińska wskazywała natomiast, że wskaźniki brane pod uwagę przy wyliczaniu janosikowego powinny uwzględniać to, że w dużych miastach mieszka znacznie więcej ludzi niż jest zameldowanych i płaci tam podatki (w Warszawie dotyczy to ok. pół miliona osób).
Potrzebę zmian dostrzega też Ministerstwo Finansów. Wiceminister Hanna Majszczyk przyznała, że system działa nieprawidłowo. Większość samorządów dokonujących wpłat potem uczestniczy w ich redystrybucji. Z kolei udział niektórych jednostek jest symboliczny (najniższy udział gminy to 47 zł). Wiceminister podkreślała jednak, że skutkiem projektu byłoby zmniejszenie wysokości subwencji nie 30 proc., ale 50 proc. tj. 1,2 mld zł.
Na pytania posłów, czy budżet państwa mógłby uczestniczyć w mechanizmie wyrównywania szans samorządów, wiceminister wskazywała, że jest to system poziomego, a nie pionowego wyrównywania dochodów.
– Nie widzę możliwości, aby budżet państwa mógł dołożyć brakującą kwotę do wysokości subwencji – mówiła Hanna Majszczyk.
Komisja ma dziś kontynuować prace nad projektem. Najprawdopodobniej zostanie on skierowany do podkomisji nadzwyczajnej, która zajmuje się już obywatelską propozycją obniżenia wpłat janosikowego.

Zmiana sposobu naliczania wpłat janosikowego w komisyjnym projekcie dotyczy m.in. progu dochodowego
Podwyższeniu ma ulec próg dochodowy, po osiągnięciu którego naliczana jest wpłata: ze 150 proc. do 200 proc. – w przypadku gmin; ze 110 proc. do 130 proc. w odniesieniu do powiatów oraz ze 110 proc. do 120 proc. – w przypadku województw.