Zgodnie z przepisami ustawy o PIT obowiązuje zasada powszechności opodatkowania, zgodnie z którą uzyskanie wszelkiego rodzaju dochodu wiąże się z koniecznością zapłaty podatku. Wobec tego kwota otrzymana tytułem zapłaty za udziały kwalifikowana jako przychód z kapitałów pieniężnych jest przychodem podatkowym, od którego zbywający udziały powinien zapłacić podatek.
Anna Misiak, doradca podatkowy w Kancelarii MDDP, zwraca uwagę na treść art. 30b ustawy o PIT, który stanowi, że od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną podatek wynosi 19 proc. uzyskanego dochodu. Dochodem zgodnie z powyższym przepisem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółce a kosztami uzyskania przychodów. Określenie kosztów zależy od sposobu, w jaki wcześniej zostały objęte zbywane udziały. Wydatki poniesione na nabycie udziałów będą kosztem dopiero w chwili odpłatnego ich zbycia. Możemy do nich zaliczyć opłaty notarialne bądź podatek od czynności cywilnoprawnych.

Za podstawę ustalającą przychód ze zbycia udziałów w spółce przyjmuje się cenę określoną w umowie. Organy podatkowe zachowują jednak prawo do kontroli takiej ceny

Wartość udziałów

Za podstawę ustalającą przychód z odpłatnego zbycia udziałów w spółce przyjmuje się cenę określoną w umowie. Należy jednak pamiętać, że wartość takiego przychodu powinna odpowiadać cenie rynkowej zbywanych udziałów.
W przypadku gdy wartość udziałów jest znacznie niższa od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o PIT ma prawo wezwać strony do zmiany tej wartości bądź też do wskazania powodów uzasadniających podanie wartości odbiegającej od wartości rynkowej. Jeżeli strony nie odpowiedzą na wezwanie, urząd skarbowy ma prawo samodzielnie ustalić przychód według wartości rynkowej, uwzględniając opinię powołanych biegłych. Jeżeli różnica wartości wskazanej przez biegłego i wartości wskazanej w umowie jest większa niż 33 proc., to koszt opinii będzie ponosił zbywający udziały. Skutki zmiany wartości udziałów mają przełożenie zarówno na przychód po stronie sprzedającego, jak i koszt po stronie nabywającego.
– Każdy przypadek powinien być jednak analizowany indywidualnie, gdyż np. sytuacja finansowa spółki mogła uzasadniać obniżoną cenę udziałów – dodaje Anna Misiak

Opodatkowanie dochodu

W sytuacji, gdy zadeklarowana wartość udziałów była znacznie niższa niż cena rynkowa, wówczas obowiązek podatkowy może powstać również po stronie nabywcy. Organy podatkowe mają prawo uznać, że nabywca uzyskał korzyść majątkową, ponieważ nabył majątek po zaniżonej cenie. Różnica pomiędzy ceną zakupu a realną wartością może być uznana za dochód, który będzie podlegał opodatkowaniu.
Krystian Pawłowicz, ekspert podatkowy w KPMG, uważa, że decydująca w szacowaniu wartości rynkowej udziałów jest aktualna sytuacja finansowa spółki, lecz analiza powinna uwzględniać m.in. takie czynniki, jak dochodowość branży czy pozycja spółki na rynku. Należy także zwrócić uwagę, że w obrocie gospodarczym mogą występować bardzo złożone i nietypowe transakcje, a decyzje w zakresie uwzględnienia wyjaśnień stron czy wszczęcia postępowania wymiarowego dają organom podatkowym sporą swobodę.