Marynarze zatrudnieni na morskich statkach handlowych pływających pod polską banderą będą opodatkowani na szczególnych zasadach. Pensja za pracę będzie składać się z wynagrodzenia podstawowego oraz dodatku morskiego. Wartość dodatku będzie zwolniona z PIT. Takie propozycje zawiera projekt ustawy o pracy na morzu Ministerstwa Infrastruktury.
– Zastosowanie podziału wynagrodzenia za pracę marynarza to forma ulgi podatkowej, która ma obniżyć koszty działalności i uatrakcyjnić polskie statki – argumentuje resort infrastruktury w uzasadnieniu do projektu.
Z uwagi na wysokie obciążenia fiskalne armatorzy chętniej uprawiają żeglugę pod innymi, zagranicznymi banderami. Wybierając korzystniejsze warunki podatkowe w państwach tzw. wygodnej bandery, armatorzy nie odprowadzają do polskiego budżetu podatków i składek na ubezpieczenia społeczne. Propozycja zwolnienia z PIT diet dla marynarzy ma być zachętą do rejestrowania działalności w Polsce i odprowadzania tu należnych podatków.

Poszerzanie zwolnień

Projektowana ustawa o pracy na morzu ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych. Dr Janusz Fiszer, partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW, zwraca uwagę, że w projekcie zaproponowano wprowadzenie do art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nowego pkt 18a. Ma on zwalniać z opodatkowania wartość dodatku morskiego wypłacanego osobom mającym miejsce zamieszkania w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Konfederacji Szwajcarskiej. Zwolniona byłaby kwota do wysokości diety dla innych niewymienionych z nazwy państw, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Dieta zwolniona z PIT będzie przysługiwać za każdy dzień wykonywania przez marynarza pracy na statku w podróży.
– Proponowana regulacja jest systemowo zgodna z obowiązującą obecnie ustawą o PIT – ocenia dr Janusz Fiszer.
Ekspert dodaje, że zasadą jest, iż zwalnia się z opodatkowania diety i inne należności za czas podróży służbowej pracownika i podróży osoby niebędacej pracownikiem, dodatki za rozłąkę, część przychodów osób przebywających czasowo za granicą i uzyskujących dochody z tytułu pracy, względnie niektórych stypendiów i ryczałtów na koszty utrzymania i zakwaterowania za granicą. W każdym z tych przypadków górną granicę zwolnienia wyznacza wysokość z tytułu podróży służbowych, określona w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
– Dodatek dla marynarzy bez PIT może stanowić znaczną część wynagrodzenia – podkreśla Dominika Dragan-Berestecka, doradca podatkowy w kancelarii Ożóg i Wspólnicy.
Liczy się go tak jak dietę za każdy dzień wykonywania przez marynarza pracy na statku w podróży międzynarodowej. Obecnie dieta ta wynosi 45 dolarów dziennie.

Specyfika umów

Zgodnie z art. 42. ust. 2 projektowanej ustawy o pracy na morzu wynagrodzenie marynarza wypłacane na podstawie marynarskiej umowy o pracę będzie się składać z wynagrodzenia podstawowego, określonego stawką godzinową lub miesięczną oraz dodatku morskiego, który będzie się ustalać z uwzględnieniem rodzaju żeglugi, sposobu eksploatowania statku, szczególnej uciążliwości i niebezpieczeństwa pracy na statku. Tym samym więc – jak zauważa dr Janusz Fiszer – w przypadku specyficznej umowy o pracę, jaką jest tzw. marynarska umowa o pracę, zastosowanie analogicznego zwolnienia z opodatkowania wartości dodatku morskiego wydaje się w pełni zasadne.



Szczytny cel

Proponowane rozwiązanie ma w zamyśle stanowić część pakietu zachęcającego armatorów do rejestrowania statków pod polską banderą. Według Wojciecha Kroka, doradcy podatkowego w Parulski & Wspólnicy Doradcy Podatkowi, pomysł wydaje się dobry, a biorąc pod uwagę, że marynarz, wykonując pracę, faktycznie przebywa z dala od miejsca zamieszkania, powinien mieć również prawo do preferencji podatkowych przyznawanych innym zawodom za czas podróży służbowej.
– Taki system wynagradzania marynarzy jest możliwy również na gruncie obecnych przepisów – mówi Wojciech Krok.
Dominika Dragan-Berestecka zauważa, że w uzasadnieniu do projektu wskazano, że zwolnienie części wynagrodzenia marynarzy z podatku dochodowego jest zgodne z punktem 11 wytycznych Wspólnoty w sprawie pomocy publicznej dla transportu morskiego (2004/C 13/03), który stanowi, że maksymalny poziom pomocy to zmniejszenie do zera opodatkowania dochodów marynarzy.

Równość opodatkowania

Racjonalność oraz celowość wprowadzania nowych zwolnień podatkowych zawsze należy oceniać pod kątem zasad podatkowych, przede wszystkim zasady sprawiedliwości. Sprawiedliwość podatkowa – jak podkreśla Michał Zdyb, doradca podatkowy – jest realizowana przez powszechność oraz równość opodatkowania. W jednym z orzeczeń Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zasada równości wymaga, aby podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w równym stopniu były traktowane równo. Równość oznacza więc akceptację różnego traktowania przez prawo podatkowe różnych podmiotów.
– Proponowana zmiana zakłada ulgowe potraktowanie części podatników znajdujących się w specyficznej sytuacji wykonywania zawodu marynarza – tłumaczy Michał Zdyb.
Jego zdaniem o celowości wprowadzenia tej zmiany można mówić w aspekcie realizacji zasady równości opodatkowania. Równość opodatkowania rozumiana jako równomierność polega na rozłożeniu ciężaru podatkowego odpowiednio od zdolności płatniczej podatników. Zdolność płatnicza osób wykonujących zawód marynarza jest inna niż zdolność płatnicza większości obywateli, biorąc pod uwagę specyfikę zawodu marynarza. Trzeba też pamiętać, że specjalne zasady opodatkowania dochodów uzyskiwanych przez marynarzy wynikają również z innych przepisów, np. z przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.