Ustalanie dochodu przy zastosowaniu norm szacunkowych dochodu powinno stanowić wyjątek od generalnej zasady ustalania dochodu na podstawie prowadzonych ksiąg. Tak opublikowane plany zmian w PIT argumentuje Ministerstwo Finansów.
– Wreszcie udało się przebić z taką propozycją – ocenia Jarosław Neneman, były wiceminister finansów, wykładowca na Uczelni Łazarskiego, Uniwersytecie Łódzkim i w Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych.

Opodatkowanie dochodu

Podstawową zasadą opodatkowania powinna być powszechność. Oznacza to, że dochód, niezależnie od tego, gdzie osiągnięty, powinien być opodatkowany na podobnych zasadach.
– Preferencyjne opodatkowanie działów specjalnych produkcji rolnej to relikt minionej epoki i nijak nie ma się to do faktycznej dochodowości produkcji rolnej – uważa Jarosław Neneman.
Według niego pora najwyższa potraktować działalność rolną jak każdą inną działalność produkcyjną.
– Próg jest ustawiony na takiej wysokości, że w istocie dotyczył on będzie przedsiębiorców, a nie drobnych producentów – uspokaja Jarosław Neneman.
Również Tomasz Napierała, doradca podatkowy, partner w ABC Tax uważa, że w podatku dochodowym podstawą opodatkowania powinien być dochód. I to dochód rzeczywiście osiągnięty, a nie ustalany na podstawie norm szacunkowych.
– To w starożytnym Egipcie ustalano szacunkowo podatek – na podstawie tego, jak rozległe i częste były wylewy Nilu. Obecnie zasadą powinna być raczej rzetelna ewidencja – stwierdza Tomasz Napierała.



Dochód do ustalenia

Proponowana przez MF zmiana będzie dotyczyła niewielkiej grupy. W 2008 roku aż 98 proc. podatników stosujących normy szacunkowe nie przekroczyło 50 tys. zł dochodu. Średni dochód wynosił tylko 6851 zł.
– Po wejściu w życie nowych przepisów może się okazać, że wiele dużych podmiotów osiąga przychody dziesięciokrotnie lub nawet kilkudziesięciokrotnie wyższe niż wynikające z norm szacunkowych dochodu – podkreśla Marek Kolibski, doradca podatkowy, partner w KNDP.
Ekspert dodaje, że celem tych zmian jest niewątpliwie zwiększenie opodatkowania tej niedużej grupy podatników, której faktyczne dochody są dużo większe niż dochody ustalane na podstawie norm szacunkowych.
– Ustawodawca wprowadzając generalną zasadę, w myśl której dochód z działów specjalnych produkcji rolnej ustalany będzie na podstawie rzeczywistych dochodów przy zastosowaniu ksiąg podatkowych, a zastosowanie norm szacunkowych będzie jedynie wyjątkiem od tej zasady, miał na celu zastosowanie analogicznych zasad jak przy prowadzeniu działalności gospodarczej – wyjaśnia Grzegorz Grochowina, ekspert w firmie doradczej KPMG.
Podatnicy prowadzący księgi będą uiszczać zaliczki na podatek dochodowy na takich samych zasadach jak osoby prowadzące działalność gospodarczą, w tym również będą mogli wpłacać zaliczki kwartalnie lub w sposób uproszczony.
Zdaniem Marka Kolibskiego w razie poniesienia straty w danym roku rolnicy nie zapłacą podatku i stratę odliczą od dochodu w latach następnych. Będą także mogli zwiększyć koszty podatkowe o odpisy amortyzacyjne od środków trwałych.
– Istotne jest, że według proponowanych zmian przekroczenie limitu 150 tys. euro w danym roku nie spowoduje utraty prawa do stosowania norm szacunkowych na bieżąco, lecz dopiero od następnego roku – dodaje Marek Kolibski.

Rolnicy przed NSA

NSA w wydanej niedawno uchwale rozwiał wątpliwości dotyczące zasad opodatkowania przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Na ten aspekt zwraca uwagę Maciej Małek, ekspert w Deloitte, który przypomina, że sąd orzekł wbrew stanowisku prezentowanemu przez organy podatkowe, że podatnikom należy przyznać prawo do wyboru sposobu opodatkowania, w tym do opodatkowania na podstawie norm szacunkowych, niezależnie od osiągniętego obrotu. W konsekwencji podatnicy mogą zawsze wybrać, czy prowadzić księgi rachunkowe, czy nie.
Dlatego – jak wyjaśnia Maciej Małek – Ministerstwo Finansów uznając, że dochód ustalony za pomocą norm nie wiąże się często z dochodem rzeczywistym, w opublikowanych założeniach do projektu nowelizacji ustawy o PIT proponuje wprowadzenie obowiązku ustalania dochodu z działów specjalnych na podstawie ksiąg.
Jarosław Neneman ma nadzieję, że wprowadzeniu tych uregulowań nie zaszkodzi kampania wyborcza i zwyczajowy opór resortu rolnictwa.
Ważne!
W rozliczeniu za 2009 rok ponad 32 tysiące podatników wykazało dochód z działów specjalnych produkcji rolnej
221,3 mln zł wyniósł w 2009 roku dochód z działów specjalnych produkcji rolnej osób opodatkowanych według skali