Wprowadzenie do ustaw podatkowych definicji małego podatnika miało ułatwić prowadzenie działalności małym podmiotom. Przepisy o VAT umożliwiają dokonanie wyboru rozliczania tego podatku metodą kasową.
Metoda kasowa
Metoda kasowa polega na tym, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem uregulowania całości lub części należności. Powstanie obowiązku podatkowego nie może nastąpić jednak później niż 90 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Uprawnienie do rozliczania się metodą kasową uzależnione jest od wcześniejszego pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej metody rozliczania. Zawiadomienie musi zostać złożone w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który podatnik będzie stosował metodę kasową.
Trzeba podkreślić, że wybór metody kasowej i zawiadomienie ma istotne znaczenie zwłaszcza dla podatników, którzy wcześniej prowadzili działalność rozliczaną inną metodą. Jeżeli bowiem chodzi o zdarzenia i czynności, co do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, podatnik będzie musiał wywiązać się z obowiązków na dotychczasowych zasadach. Nie można do tych zdarzeń stosować terminu powstania obowiązku podatkowego przewidzianego dla metody kasowej.
Utrata i rezygnacja
Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, może też stracić do niej prawo. Rezygnacja z tej formy rozliczenia jednak najwcześniej możliwa jest dopiero po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą. Również w tym przypadku konieczna będzie procedura pisemnego wcześniejszego zawiadomienia o zmianie decyzji organu podatkowego. Mały podatnik musi zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.
Mały podatnik straci prawo do rozliczania podatku metodą kasową w związku z przekroczeniem limitów ustawowych zawartych w definicji. Utrata prawa do metody kasowej nastąpi od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym podatnik przekroczył limit.
Utrata czy rezygnacja z metody kasowej nie oznacza jednak konieczności rozliczania VAT na nowych zasadach wstecz. Zarówno w przypadku podatnika, który zrezygnował z metody kasowej, jak i tego, który utracił do niej prawo, obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie jej stosowania powstanie na dotychczasowych preferencyjnych zasadach.
Deklaracje kwartalne
Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale (deklaracje VAT-7K). Oczywiście możliwy jest powrót do deklaracji miesięcznej. Mali podatnicy, którzy zrezygnowali z metody kasowej mogą ponownie składać deklaracje podatkowe za okresy miesięczne. Jednak najwcześniej jest to możliwe po upływie czterech kwartałów, w których rozliczali się za okresy kwartalne. Ponadto konieczne będzie uprzednie pisemne zawiadomienie o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego. Podatnik musi złożyć zawiadomienie w terminie do ostatniego dnia kwartału, za który będzie składana ostatnia kwartalna deklaracja podatkowa. Z kolei podatnicy, którzy utracili prawo do stosowania metody kasowej, tracą prawo do składania deklaracji podatkowej za okresy kwartalne, od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.
Faktury VAT-MP
Mali podatnicy rozliczający się metodą kasową są zobowiązani do posługiwania się specjalną fakturą VAT-MP. Dokument ten nie jest jednak zupełnie inny niż zwykła faktura VAT. Mali podatnicy rozliczający podatek VAT metodą kasową, wystawiając faktury, oznaczają je zamiast FAKTURA VAT zwrotem FAKTURA VAT-MP i wpisują termin płatności należności określonej w fakturze. W pozostałej części faktura VAT-MP nie różni się od zwykłej faktury VAT.
Jednak otrzymanie faktury VAT-MP, czyli zakupy od małego podatnika rozliczającego się metodą kasową wiąże się z pewnymi ograniczeniami dla kontrahenta. Zgodnie z przepisami wykonawczymi w przypadku nabycia towarów i usług udokumentowanych fakturą VAT-MP, podatnik może obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego określoną w tej fakturze, w rozliczeniu za miesiąc, w którym:
  •  uregulował część należności na rzecz małego podatnika rozliczającego się metodą kasową,
  •  uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika rozliczającego się metodą kasową,
  •  przypada 90 dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadkach innych niż powyższe.
Te zasady rozliczania VAT z faktur VAT-MP nie mają jednak zastosowania do samych małych podatników rozliczających się metodą kasową.
WAŻNE
Na 2008 rok limity warunkujące status małego podatnika w przeliczeniu na złote wynoszą dla:
  •  800 000 euro - 3 014 000 zł,
  •  30 000 euro - 113 000 zł.
DEFINICJA MAŁEGO PODATNIKA
Zgodnie z ustawą małym podatnikiem jest podatnik VAT:
  •  u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 tys. euro,
  •  prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami powierniczymi, agent, zleceniobiorca lub inna osoba świadcząca usługi o podobnym charakterze (z wyjątkiem komisu), jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 30 tys. euro
ALEKSANDRA TARKA
aleksandra.tarka@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).