Spółdzielnia, występując jako deweloper, buduje mieszkania, natomiast wszelkie koszty inwestycji ponosi klient. Po zakończeniu inwestycji spółdzielnia przenosi własność mieszkania na swojego członka. Czy od 1 stycznia 2008 r. przeniesienie własności mieszkania jest opodatkowane VAT ze stawką 7 proc., skoro koszt całej inwestycji ponoszony przez członka uwzględniał już VAT? Jaka byłaby podstawa opodatkowania, skoro koszt inwestycji poniósł przyszły właściciel? O odpowiedź poprosiliśmy Izbę Skarbową w Łodzi oraz Łukasza Chłonda, konsultanta podatkowego w Europejskim Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej.

IZBA SKARBOWA W ŁODZI ODPOWIEDZIAŁA GP
Przedstawione zapytanie nie wyjaśnia dokładnie stanu faktycznego. W zależności od okoliczności, przekształcenie może podlegać stawce 0 proc., 7 proc., zwolnieniu od opodatkowania bądź nie podlegać w ogóle przepisom ustawy o podatku do towarów i usług.
Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się m.in. przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, a także ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego (art. 7 ust. 1 pkt 5). W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10 zwalnia się od podatku dostawę obiektów budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyjątkiem obiektów i ich części, które mają być zasiedlone lub zamieszkane po raz pierwszy; zwolnienie nie dotyczy części budynków przeznaczonych na cele inne niż mieszkaniowe. Stosownie natomiast do art. 43 ust. 7 zwolnienie określone w ust. 1 pkt 10 nie ma zastosowania w przypadku, o którym mowa w art. 29 ust. 8. Zgodnie natomiast z art. 29 ust. 8, jeżeli w okresie pięciu lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego jest zawierana umowa o przekształcenie przysługującego członkowi prawa na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub ustanowienie w miejsce tego prawa odrębnej własności lokalu, podstawą opodatkowania jest różnica między wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego, pomniejszona o kwotę podatku. Stosownie jednak do art. 153 ust. 2 przepisów ustawy nie stosuje się w przypadkach, o których mowa w art. 29 ust. 8, jeżeli ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło przed 1 maja 2004 r.
Warto również zastrzec, że powyższe pojęcia (ustanowienie, przekształcenie, przeniesienie) powinny być rozumiane z uwzględnieniem terminologii używanej na gruncie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.
Z powołanych wyżej przepisów ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że:
1) jeżeli ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło przed 1 maja 2004 r. (obie przesłanki wystąpią łącznie) - wówczas przekształcenie po 1 maja 2004 r. spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub na odrębną własność lokalu - nie podlega w ogóle VAT (art. 153 ust. 2);
2) jeżeli ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło po 1 maja 2004 r., a przekształcenie tego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub na odrębną własność lokalu następuje w ciągu pięciu lat od ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego - czynności te podlegają opodatkowaniu (art. 43 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 43 ust. 7) - przy czym:
a) od 1 stycznia 2008 r. - podlega opodatkowaniu stawką 7 proc. przy spełnieniu warunków, o których mowa w art. 41 ust. 12-12c, w brzmieniu wprowadzonym ustawą z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 192, poz. 1382), które to przepisy weszły w życie 1 stycznia 2008 r. Warunki dla zastosowania stawki 7 proc. dotyczą powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego - jeżeli jego powierzchnia użytkowa będzie wynosić do 150 mkw., to takie przekształcenie będzie podlegać w całości stawce 7 proc., natomiast gdy powierzchnia użytkowa lokalu będzie przekraczać 150 mkw., to wówczas stawka 7 proc. będzie miała zastosowanie do tej części lokalu do 150 mkw., pozostała część będzie podlegać opodatkowaniu stawką 22 proc.;
3) jeżeli ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zasiedlenie tego lokalu nastąpiło po 1 maja 2004 r., a przekształcenie tego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub na odrębną własność lokalu następuje po pięciu latach od ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu - czynności te są zwolnione od podatku (art. 43 ust. 1 pkt 10).
EKSPERT WYJAŚNIA
ŁUKASZ CHŁOND
konsultant podatkowy, Europejskie Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej
W analizowanej sytuacji spółdzielnia pobiera od swoich członków wkłady budowlane i zobowiązuje się wybudować budynek mieszkalny, a następnie przenieść prawo własności lokalu mieszkalnego na finansującego. Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl natomiast art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również m.in. ustanowienie na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu oraz przeniesienie na rzecz członka spółdzielni własności lokalu lub własności domu jednorodzinnego. Wnoszenie przez członków spółdzielni wkładów ma na celu nabycie prawa własności lokali mieszkalnych po zakończeniu inwestycji. Stanowią one zatem części należności z tytułu mającej nastąpić transakcji przeniesienia prawa własności lokalu. Wniesienie wkładów budowlanych, w całości lub części, powoduje powstanie obowiązku podatkowego, zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 10 ustawy o VAT. W związku z powyższym, skoro wkłady stanowią części należności z tytułu przeniesienia prawa własności lokalu i w związku z ich wniesieniem powstaje dla spółdzielni obowiązek podatkowy, to następujące po zakończeniu inwestycji podpisanie aktu notarialnego stanowi z punktu widzenia VAT wyłącznie czynność techniczną, formalne dopełnienie całej transakcji. Konieczność odrębnego rozliczenia podatku z tytułu zapłaty wkładów inwestycyjnych oraz przeniesienia prawa własności powodowałaby w istocie dwukrotne opodatkowanie tej samej transakcji, co jest niedopuszczalne.
1 stycznia 2008 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług, która zawiera m.in. zupełnie nowe przepisy dotyczące zasad opodatkowania budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, stawkę podatku w wysokości 7 proc. stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
W związku z powyższym, wkłady wnoszone przez członków spółdzielni celem finansowania inwestycji powinny być opodatkowane przy użyciu preferencyjnej stawki podatku 7 proc.
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 19 ust. 13 pkt 10, art. 41 ust. 12, art. 43 ust. 1 pkt 10 w związku z art. 43 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku do towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
Opracował Łukasz Zalewski