Z abolicji podatkowej mogą skorzystać podatnicy, którzy w latach 2002- 2007 zarabiali poza Polską, a w Polsce podlegali nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Oznacza to, że podatnik, który ma w Polsce miejsce zamieszkania, musi w polskim urzędzie skarbowym rozliczać wszystkie światowe dochody z uwzględnieniem odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Część osób zarabiających za granicą nie wiedziała o takim obowiązku. Część zataiła zagraniczne zarobki przed polskim urzędem. Znaleźli się też i tacy podatnicy, którzy wykazali niektóre dochody w Polsce. Wszystkie te osoby mają prawo skorzystać z abolicji podatkowej, jeśli spełnią określone warunki.
PRZYKŁAD: ULGA W PIT OD 2008 ROKU
Od marca 2008 r. podatnik prowadzi działalność gospodarczą w Danii. Jego miejscem zamieszkania jest nadal Polska. Czy przysługuje mu abolicja podatkowa?
Od 2008 roku podatnik ma prawo odliczyć od podatku dochodowego od osób fizycznych kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym przy zastosowaniu do przychodów z pracy uzyskanych za granicą metody odliczenia proporcjonalnego a kwotą podatku obliczonego przy zastosowaniu do tych przychodów metody wyłączenia z progresją. W przypadku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskanych poza Polską zasady te stosuje się do przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych według skali podatkowej, 19-proc. stawką podatku oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Pierwszy raz z ulgi w podatku dochodowym będzie można skorzystać, składając zeznanie podatkowe za rok 2008.

Wyłączenie z abolicji

Ustawa abolicyjna ma zastosowanie do podatnika, który przynajmniej w jednym roku podatkowym, w okresie od 2002 do 2007 roku, podlegał nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce i uzyskiwał w tym roku przychody z pracy, do których miała zastosowanie metoda unikania podwójnego opodatkowania zwana metodą proporcjonalnego odliczenia.
Warto tu wyjaśnić, że przychody z pracy w ramach abolicji rozumiane są jako przychody uzyskiwane poza Polską: ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy; z działalności wykonywanej osobiście; z pozarolniczej działalności gospodarczej; z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych.
PRZYKŁAD: DOKUMENTY O ZAROBKACH I PODATKACH
Podatnik posiada dokumenty potwierdzające, że zarabiał w Holandii i tam płacił podatki. Nie rozliczył ich jednak w Polsce. Teraz chce skorzystać z abolicji podatkowej. Czy do wniosku o abolicję musi dołączyć posiadane dokumenty?
Nie. Do wniosku o udzielenie abolicji nie trzeba dołączać dokumentów potwierdzających uzyskanie przychodów z pracy i zapłatę podatku za granicą. Jednak podatnik musi je przechowywać do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok podatkowy, którego dotyczy wniosek (np. zobowiązanie podatkowe za 2002 rok wygasa z końcem 2008 roku, tj. po upływie pięciu lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku za 2002 rok).

Różne formy

W zależności od tego, czy podatnik rozliczył zagraniczne zarobki w Polsce czy nie, abolicja może przyjąć różne formy. Organ podatkowy na wniosek podatnika sporządzony według ustalonego wzoru:
n umarza zaległość podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, powstałą za dany rok podatkowy, którego dotyczy wniosek, w wysokości stanowiącej różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za ten rok podatkowy przy zastosowaniu do przychodów z pracy metody wyłączenia z progresją (umorzenie zaległości), lub
• zwraca kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za dany rok podatkowy, którego dotyczy wniosek, przy zastosowaniu do przychodów z pracy metody wyłączenia z progresją - w przypadku dokonania wpłaty podatku dochodowego należnego za ten rok podatkowy wynikającego ze złożonego zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego (zwrot), lub
• umarza zaległość i dokonuje zwrotu za dany rok podatkowy - przy czym łączna kwota umorzenia zaległości i zwrotu nie może przekroczyć kwoty stanowiącej różnicę między podatkiem należnym wynikającym z zeznania podatkowego albo z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a kwotą odpowiadającą podatkowi obliczonemu za ten rok podatkowy przy zastosowaniu do przychodów z pracy metody wyłączenia z progresją.

Termin złożenia wniosku

Wiemy już, kto i do jakich przychodów może zastosować abolicję podatkową, oraz jaką formę może ona przyjąć. Co więc trzeba zrobić, aby z abolicji skorzystać? Należy złożyć wniosek do urzędu skarbowego na druku PIT-AZ.
Do tego formularza trzeba będzie też dołączyć oświadczenie AZ-O, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, potwierdzające wysokość: uzyskanych przychodów z pracy za granicą; zapłaconego za granicą podatku (jeżeli podatnik był obowiązany do jego zapłaty).
PRZYKŁAD: DANE WE WNIOSKU O ABOLICJĘ
Aby skorzystać z abolicji podatkowej, trzeba złożyć w urzędzie skarbowym specjalny wniosek PIT-AZ. Jakie dane trzeba w nim podać?
We wniosku PIT-AZ należy podać: rok podatkowy, którego dotyczy wniosek; dane identyfikacyjne podatnika; dane identyfikacyjne małżonka, jeżeli małżonkowie złożyli wspólne zeznanie podatkowe za rok, którego dotyczy wniosek; wysokość uzyskanych za granicą przychodów z pracy; wysokość kosztów uzyskania przychodów, określonych zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obowiązujących w roku podatkowym, za który składany jest wniosek; wysokość zapłaconego za granicą podatku dochodowego; wysokość innych przychodów uzyskanych za granicą i zapłaconego podatku.
To nie koniec. Do wniosku o umorzenie zaległości podatkowej należy również dołączyć zeznanie podatkowe za rok, którego dotyczy wniosek, chyba że podatnik złożył zeznanie podatkowe przed dniem wystąpienia z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej.
Jeżeli w złożonym (przed dniem złożenia wniosku) zeznaniu podatkowym za rok, którego dotyczy wniosek, podatnik nie wykazał uzyskanych przychodów z pracy za granicą lub wykazał je w niepełnej wysokości, do wniosku należy dołączyć korektę zeznania podatkowego za ten rok.
Co istotne, wniosek o udzielenie abolicji podatkowej musi być złożony w odpowiednim terminie. Ustawa abolicyjna przewiduje, że do 6 października 2008 r. należy złożyć wniosek o abolicję, gdy dotyczy on dochodów z 2002 roku. W pozostałych przypadkach termin na złożenie wniosku o abolicję upłynie 6 lutego 2009 r. Nawet jednodniowe spóźnienie ze złożeniem wniosku uniemożliwi podatnikowi skorzystanie z abolicji.
PRZYKŁAD: WŁAŚCIWOŚĆ URZĘDU DLA ABOLICJI
Podatniczka wróciła w 2004 roku z Wielkiej Brytanii. Chciałaby skorzystać z abolicji podatkowej. Do którego urzędu skarbowego ma złożyć wniosek?
Wniosek o przyznanie abolicji podatkowej należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego właściwego: według miejsca zamieszkania podatnika w dniu złożenia wniosku; ze względu na miejsce zamieszkania przynajmniej jednego z małżonków, w przypadku wspólnego wniosku małżonków mających różne miejsca zamieszkania; według ostatniego miejsca zamieszkania podatnika na terytorium Polski, w przypadku gdy zamieszkanie na terytorium Polski ustało przez dniem złożenia wniosku.

Odpowiedź urzędu

Gdy złożymy już wniosek o abolicję podatkową, trzeba będzie poczekać na decyzję urzędu skarbowego. W sprawie umorzenia zaległości oraz zwrotu podatku organ podatkowy wydaje, bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku, decyzję, w której określa wysokość umorzonej kwoty zaległości lub kwoty zwrotu. Inaczej będzie w przypadku wniosku o abolicję dla dochodów za 2002 rok. W tym przypadku urząd na wydanie decyzji ma czas do 30 listopada 2008 r.
Zwrot będzie mógł nastąpić: w gotówce; na wskazany rachunek bankowy podatnika lub rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej - w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji określającej wysokość kwoty zwrotu.
Warto wiedzieć, że kwota zwrotu wypłacana za pośrednictwem poczty na podstawie przekazu pocztowego jest pomniejszana o koszty jej przesłania.
PRZYKŁAD: ODSETKI OD SPÓŹNIONEGO ZWROTU
Czy w przypadku gdy urząd skarbowy nie wyda decyzji o zwrocie podatku w ustawowym terminie, podatnikowi będą przysługiwały jakieś odsetki?
Tak. Gdy urząd skarbowy nie wyda decyzji określającej wysokość kwoty zwrotu podatku w terminie: sześciu miesięcy lub do 30 listopada 2008 r., w przypadku 2002 roku kwota zwrotu podatku podlega oprocentowaniu w wysokości opłaty prolongacyjnej. Obecnie opłata prolongacyjna wynosi 7,5 proc.
Ważne!
Podatnicy, którzy uzyskiwali dochody w krajach uznawanych za raje podatkowe, nie mogą skorzystać z abolicji podatkowej
SŁOWNIK
Nieograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Polski, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Ograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów z pracy wykonywanej na terytorium Polski na podstawie stosunku służbowego lub stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia, oraz od innych dochodów osiąganych na terytorium Polski.
Metoda wyłączenia z progresją - dochód z tytułu pracy wykonywanej za granicą i tam opodatkowany - zgodnie z miejscowym prawem podatkowym, będzie już zwolniony od opodatkowania w Polsce, z jednoczesnym uwzględnieniem go dla potrzeb ustalenia tzw. stopy podatkowej, która zostanie zastosowana do opodatkowania pozostałej części dochodu danej osoby, uzyskanego w Polsce.
Metoda proporcjonalnego odliczenia - zagraniczny podatek uiszczony już zagranicą zostanie zaliczony na poczet podatku polskiego, obliczonego od całości dochodów - w takiej proporcji, w jakiej zagraniczny dochód pozostaje w stosunku do całości dochodu danego podatnika.
Podstawa prawna
• Ustawa z 25 lipca 2008 r. o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 143, poz. 894).