Wszyscy przedsiębiorcy będący osobą prawną płacą podatek dochodowy na takich samych zasadach. Natomiast osoby fizyczne mają do wyboru jeden z czterech możliwych sposobów rozliczania tego podatku. Wybór optymalnej formy zależy zarówno od rodzaju prowadzonej działalności, jak i kalkulacji finansowych.
PODATKI
W Polsce funkcjonują dwa systemy opodatkowania dochodów. Uzależnione są one od rodzaju podmiotu objętego opodatkowaniem, czyli po prostu kategorii osoby. Osoby prawne objęte są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT), natomiast osoby fizyczne – podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

CIT czy PIT

Generalne różnice w samym sposobie opodatkowania, poza częścią administracyjną dotyczącą deklaracji podatkowych, terminów itp., polegają na tym, że osoby prawne objęte są wyłącznie podatkiem od dochodu z działalności w stałej wysokości (niezależnie od wielkości dochodów), którego stawka wynosi obecnie 19 proc. Natomiast osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą mogą korzystać z takiego podatku w stałej wysokości 19 proc. albo ustalać podatek na podstawie skali z tabeli. Tabela ta przewiduje kwotę wolną od podatku, ale i dwa progi, po przekroczeniu których dochód (a ściślej – odpowiednia jego część) jest otaksowany według taryfy 18 proc. lub 32 proc. W tym drugim przypadku przedsiębiorcy muszą wcześniej do dochodu z działalności doliczyć inne ewentualne dochody uzyskane w trakcie roku podatkowego, np. z pracy, umów zlecenia lub o dzieło, emerytury, najmu opodatkowanego na zasadach ogólnych itd. Tak więc suma wszystkich dochodów decyduje o tym, jaka stawka podatku będzie wówczas miała praktyczne zastosowanie.

Księga czy pełna rachunkowość

Uzyskiwanie nawet drobnego dochodu przez osobę prawną powoduje konieczność stosowania się do przepisów ustawy o rachunkowości, w tym prowadzenia ksiąg rachunkowych, podczas gdy osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana tylko do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów oraz ewentualnie innych prostych rejestrów. Dopiero gdy obrót z pozarolniczej działalności gospodarczej osoby fizycznej przekroczy w skali roku kwotę 1200 tys. euro, jest ona zobowiązana do prowadzenia tzw. pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych), choć dalej podatek dochodowy rozlicza na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Inny jest też sposób korzystania z dochodu przez osoby fizyczne i osoby prawne. Osoby fizyczne mają do swobodnej dyspozycji cały wypracowany przez siebie dochód – tylko pod warunkiem wcześniejszego jego opodatkowania. Natomiast przedsiębiorca działający np. w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskuje go albo na zasadzie wynagrodzenia za pracę (jeśli jednocześnie jest właścicielem i pracownikiem spółki) lub w formie dywidendy (udziału w zyskach), albo w obu formach jednocześnie.
Poza podstawą formalną, osoby prawne i osoby fizyczne według analogicznie unormowanych zasad ustalają przychody, koszty uzyskania przychodu i dochód. Większość odpowiednich przepisów regulujących te materie w obu ustawach o podatku dochodowym – od osób fizycznych i od osób prawnych – są nawet identycznie zredagowane.
Trzeba jednak od razu zaznaczyć, że podatek dochodowy od osób fizycznych generalnie jest oparty na bardziej skomplikowanych i rozbudowanych przepisach niż podatek od osób prawnych. Wynika to z faktu, że w przeciwieństwie do tego drugiego reguluje on otaksowanie nie tylko dochodów z działalności gospodarczej, ale wszelkich innych – dlatego potocznie określany jest często mianem podatku od dochodów osobistych. Jak już była o tym mowa, dotyczy to zarówno dochodów z pracy, jak i umów cywilnych, emerytur i rent czy najmu.
Minimum formalności
Podatnicy objęci kartą podatkową nie muszą prowadzić ksiąg, składać zeznań i deklaracji, a także wpłacać zaliczek na podatek dochodowy



Korzystanie z karty podatkowej

Zyski z prowadzenia rodzinnego biznesu najbardziej uzależnione są od formy opodatkowania. Można by przy tym sądzić, że najkorzystniejsze są formy najprostsze – karta podatkowa czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Owszem, mają one swoje plusy: brak obowiązków ewidencyjnych lub ewidencja uproszczona, stosunkowo niskie stawki podatku. Jeśli więc tylko wybrany rodzaj działalności dopuszcza opodatkowanie w formach zryczałtowanych, warto poważnie przeanalizować taką możliwości. W pierwszej zaś kolejności – kartę podatkową.
Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący działalność:
● usługową lub wytwórczo-usługową,
● gastronomiczną,
● w zakresie usług transportowych,
● w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach,
● w wolnych zawodach,
● polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego i usług weterynaryjnych,
● w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,
● w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.

Karta podatkowa na wniosek

Podatnicy podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie, we wniosku tym zgłoszą prowadzenie działalności uprawnionej do opodatkowania w formie karty (wymienionej w tabelach stanowiących załącznik do ustawy), przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne, sami lub małżonek nie prowadzą, poza uprawniającymi do opodatkowania z karty pozarolniczej działalności gospodarczej w innej formie oraz nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa do urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nie później niż do 20 stycznia roku podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed rozpoczęciem działalności. Jeżeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.
20 stycznia
Opodatkowanie w formie karty podatkowej
Najpóźniej do tego dnia roku podatkowego przedsiębiorca składa w urzędzie skarbowym wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej
UWAGA Usługi specjalistyczne
Do usług specjalistycznych należą czynności oraz prace, które należą do innego niż zgłoszony przez podatnika zakresu działalności, ale są niezbędne do całkowitego wykonania wyrobu lub świadczonej usługi
Wniosek (specjalny PIT-16) trzeba wypełnić tylko raz – występując o objęcie opodatkowaniem w formie karty. Jeśli podatnik nie rezygnuje z opodatkowania w formie karty, przed początkiem kolejnych lat podatkowych nie musi już dopełniać żadnych formalności. Urząd skarbowy sam prześle mu decyzję o wysokości stawki podatku w formie karty obowiązującej w kolejnym roku.



Warunki do spełnienia

W wielu przypadkach, aby płacić kartę, trzeba działalność wykonywać jednoosobowo lub nie korzystać przy prowadzeniu działalności z usług osób zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne. Ponadto podatnik lub małżonek nie może prowadzić innych rodzajów działalności gospodarczej, poza uprawniającymi do opodatkowania w formie karty podatkowej, ani wytwarzać wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Nie wyłącza opodatkowania w formie karty podatkowej prowadzenie przez podatnika działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, w elektrowniach wodnych i wiatrowych, o mocy oddawanej do 5000 kilowatów, wytwarzanie biogazu oraz osiąganie przychodów z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy z innych umów o podobnym charakterze.
Jeżeli podatnik we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej zgłosi prowadzenie działalności w różnym zakresie lub prowadzi działalność w odrębnych zakładach, łączne zatrudnienie nie może przekroczyć stanu zatrudnienia określonego dla zakresu działalności, dla którego przewidziano najniższy stan zatrudnienia.
Podatnicy mogą być opodatkowani w formie karty podatkowej również wtedy, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki, pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli. Przy ocenie warunków uzasadniających opodatkowanie w formie karty podatkowej i ustalaniu wysokości podatku dochodowego, do liczby pracowników wlicza się również osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą oraz członków rodziny mających inne niż podatnik miejsce pobytu stałego lub czasowego.

Udział członków rodziny

Nie wlicza się natomiast do wyżej wskazanej liczby pracowników członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z podatnikiem, a w razie gdy działalność prowadzona jest przez wspólników – tylko członków rodziny jednego ze wspólników. Nie wlicza się też osób zatrudnionych w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zgodnie z odrębnymi przepisami o nauce zawodu lub przyuczaniu do wykonywania określonej pracy – w okresie nauki zawodu lub przyuczania oraz nie więcej niż trzech osób zatrudnionych w okresie pierwszych 12 miesięcy po złożeniu przez nie egzaminu. Na równi z osobami zatrudnionymi w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy traktuje się uczniów szkół średnich oraz studentów, zatrudnionych w okresie wakacji letnich i zimowych, pracowników zatrudnionych wyłącznie przy sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń na usługi, utrzymywaniu czystości w zakładzie, prowadzeniu kasy i księgowości, kierowców i konwojentów – pod warunkiem że podatnik określił na piśmie zakres czynności tych pracowników. Także osób, na których rachunek jest prowadzona działalność po śmierci podatnika, jeżeli osoby te nie biorą udziału w prowadzeniu działalności. A ponadto nie więcej niż czterech bezrobotnych absolwentów skierowanych, na podstawie odrębnych przepisów, przez właściwy urząd pracy do odbywania stażu u pracodawcy przez okres nieprzekraczający 12 miesięcy, łącznie nie więcej niż trzech zatrudnionych bezrobotnych lub absolwentów – w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu – zarejestrowanych w urzędzie pracy, przy czym okres zarejestrowania w urzędzie pracy bezrobotnego musi trwać co najmniej 6 miesięcy w okresie bezpośrednio poprzedzającym jego zatrudnienie.
Szczegółowe warunki, które muszą być spełnione, oraz wysokość podatku ustalone są w załącznikach 3–4 do ustawy o podatku ryczałtowym.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM
Zdecydowałem się prowadzić działalność gospodarczą jako osoba fizyczna. Chcę wybrać dla siebie najlepszą formę płacenia podatku od dochodów z tej działalności.
ROZWIĄZANIE:
Osoba fizyczna może płacić podatek w formie stałej miesięcznej karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo od dochodu ustalanego na podstawie księgi przychodów i rozchodów: w stałej wysokości 19 proc. dochodu lub według skali podatkowej.
By płacić podatek w formie karty, trzeba wcześniej złożyć wniosek na formularzu PIT-16. O wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub podatku w stałej wysokości 19 proc. trzeba zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego. Niedokonanie żadnej z tych czynności oznacza, że przedsiębiorca będzie się rozliczał na podstawie skali podatkowej.



Karta dla wspólników

Podatnicy mogą być opodatkowani w formie karty podatkowej również gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki, pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.
Właściwy miejscowo w sprawie podatku dochodowego opłacanego w formie karty podatkowej jest urząd skarbowy według miejsca położenia zorganizowanego zakładu, wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej.
Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników.

Wysokość podatku w formie karty

Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników.
Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem, albo podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Wówczas podatnik jest zobowiązany do założenia i prowadzenia właściwych ksiąg albo ewidencji, poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja odmawiająca im zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej.

Rozliczenia z urzędem skarbowym

Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem albo podatek dochodowy na ogólnych zasadach.
Podatek dochodowy w formie karty podatkowej, wynikający z decyzji, podatnik obniża o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego.
Podatnicy płacą podatek dochodowy w formie karty podatkowej, pomniejszony o zapłaconą składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania w terminie do dnia siódmego każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień – w terminie do 28 grudnia roku podatkowego, na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
Po upływie roku podatkowego, w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik jest obowiązany złożyć we właściwym urzędzie skarbowym roczną deklarację według wzoru (PIT-16A) o wysokości składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach.
JAK TO ZROBIĆ...
PROBLEM:
Przedsiębiorca rozpoczyna działalność gospodarczą, chce skorzystać z możliwości płacenia podatku w formie karty podatkowej.
ROZWIĄZANIE:
Po sprawdzeniu w ustawie o podatku zryczałtowanym czy rodzaj i zakres planowanej działalności uprawnia do opodatkowania w formie karty podatkowej, przedsiębiorca pobiera w urzędzie skarbowym formularz PIT-16. Można go też wydrukować np. ze strony internetowej Ministerstwa Finansów: www.mofnet.gov.pl. Następnie wypełnia ten formularz. Jeśli podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności od nowego roku albo chce w kolejnym roku zmienić formę opodatkowania na kartę podatkową, składa taki wypełniony formularz PIT-16, który jest jednocześnie wnioskiem o opodatkowanie w formie karty podatkowej, w terminie do 31 grudnia. Jeśli rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego, PIT-16 składa przed rozpoczęciem działalności. Urzędem, w którym składamy PIT-16, jest ten, na terenie którego prowadzimy działalność gospodarczą, a więc zgodnie z adresem naszej firmy podanym w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej w gminie.
Po rozpatrzeniu wniosku naczelnik urzędu skarbowego poinformuje nas na piśmie o wysokości podatku płaconego w formie karty podatkowej. Kwotę podatku, pomniejszoną o składkę na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne, płacimy za każdy miesiąc działalności. W każdym kolejnym roku jest ona waloryzowana, zgodnie z wcześniejszą nowelizacją stawek przez ministra finansów, o czym za każdym razem powiadomi nas urząd skarbowy. W nowym roku, w którym dalej płacimy kartę, do chwili otrzymania decyzji o jej nowej wysokości płacimy ją według starych stawek. A po otrzymaniu decyzji – korygujemy. Jednak jeśli karta podatkowa w podwyższonej wysokości nam nie odpowiada, możemy w trakcie roku zrezygnować z tej formy opodatkowania.