Przedsiębiorstwo może uznać pożar za zdarzenie nadzwyczajne. W takiej sytuacji wydatki związane z likwidacją szkody w księgach rachunkowych ewidencjonuje się jako straty nadzwyczajne. Natomiast otrzymane odszkodowanie ujmuje się jako zyski nadzwyczajne.
Na skutek pożaru częściowemu zniszczeniu w firmie mogą ulec np. środki trwałe. Jeżeli tego typu sytuacje są efektem zdarzeń trudnych do przewidzenia, występujących poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązanych z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia, ich skutki będą ewidencjonowane za pomocą kont 770 „Zyski nadzwyczajne” i 775 „Straty nadzwyczajne”. Taki sposób ujmowania wynika z art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości.
Jeżeli spółka uzna pożar za tego typu zdarzenie, straty z tego tytułu w środkach trwałych w części niezamortyzowanej ich wartości powinny zostać ujęte w księgach rachunkowych w następujący sposób: strona Wn konta 775 „Straty nadzwyczajne”, strona Ma konta 010 „Środki trwałe”. W przypadku środków trwałych w budowie do strat zalicza się pełną kwotę poniesionych nakładów: strona Wn konta 775 „Straty nadzwyczajne”, strona Ma konta 080 „Środki trwałe w budowie”. Taka ewidencja dotyczy sytuacji, w której w wyniku szkody środek trwały ulega likwidacji.
Zdarzenia nadzwyczajne
Warto pamiętać, że zdarzenia nadzwyczajne w zależności od charakteru firmy powinny być rozpatrywane indywidualnie. W praktyce często pojawia się sytuacja, w której dane zdarzenie ma charakter nadzwyczajny dla jednej spółki, natomiast dla innej nie ma takiego charakteru. I tak na przykład straty w środkach trwałych spowodowane powodzią, pożarem, huraganem itp. dla wielu jednostek gospodarczych są zdarzeniami nadzwyczajnymi. Jednak zakłady ubezpieczeń nie mogą zaliczyć do strat nadzwyczajnych roszczeń odszkodowawczych z tytułu powyższych zdarzeń losowych, zgłoszonych przez posiadaczy polis ubezpieczeniowych w ramach ubezpieczenia od tego rodzaju ryzyka.
Każda firma powinna w zakładowym planie kont opisać zdarzenia, które będzie ewidencjonować jako straty i zyski nadzwyczajne. Oczywiste jest, że nie wszystkie tego typu zdarzenia da się przewidzieć i zdefiniować w planie kont. Dlatego też, aby poprawnie zaklasyfikować każdą sytuację, należy ją indywidualnie przeanalizować i ocenić.
Przy klasyfikacji zdarzenia do pozycji nadzwyczajnych pomocne może być również porównanie zaistniałego zdarzenia z tymi, które występują w toku działalności operacyjnej, finansowej i pozostałej danej jednostki. Kryterium rozstrzygającym, czy dane zdarzenie ma charakter nadzwyczajny, jest brak jego związku z ogólnym ryzykiem gospodarowania oraz trudność jego przewidzenia. Warto zwrócić uwagę na fakt, że począwszy od 2005 roku pozycja zysków i strat nadzwyczajnych nie występuje w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej.
ZDARZENIA NADZWYCZAJNE
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 33 ustawy o rachunkowości straty i zyski nadzwyczajne rozumie się jako straty i zyski powstałe na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.
Rozliczenie szkód
Ewidencja poszczególnych operacji związanych z usunięciem szkody powstałej wskutek pożaru będzie przebiegała w następujący sposób. Usunięcie szkód na podstawie faktury VAT: strona Wn konta 300 „Rozliczenie zakupu” - wartość netto, strona Wn konta 225 „Rozliczenie VAT naliczonego” - wartość VAT, strona Ma konta 202 „Rozrachunki z dostawcami” - wartość brutto. Następnie wartość netto należy zaksięgować: strona Wn konta 240 „Inne rozrachunki” (w analityce: Rozliczenie szkód), strona Ma konta 300 „Rozliczenie zakupu”. Zarachowanie kosztów jako wydatków związanych ze zdarzeniem nadzwyczajnym może być odzwierciedlone zapisem: strona Wn konta 775 „Straty nadzwyczajne”, strona Wn konta 240 „Inne rozrachunki” (w analityce: Rozliczenie szkód).
Z kolei ujęcie w księgach rachunkowych rozliczeń z ubezpieczycielem będzie przebiegało w następujący sposób:
1. Otrzymanie powiadomienia o przyznaniu odszkodowania: strona Wn konta 240 „Inne rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem), strona Ma konta 770 „Zyski nadzwyczajne”,
2. Wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela: strona Wn konta 130 „Rachunek bankowy”, strona Ma konta 240 „Inne rozrachunki” (w analityce: Rozrachunki z ubezpieczycielem).
AGNIESZKA POKOJSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.).
