Czy udzielanie poręczenia kredytów spółki przez jej udziałowca, które gwarantuje wykonanie zobowiązań powoduje powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia?
W praktyce występują sytuacje, w których udzielający poręczenia nie pobiera z tego tytułu wynagrodzenia. Dzieje się tak najczęściej w relacjach pomiędzy spółkami powiązanymi, np. gdy udziałowiec poręcza kredyt spółki-córki. Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest ustalenie, czy pojęcie nieodpłatnego świadczenia na gruncie ustawy o CIT jest szersze niż funkcjonujące w prawie cywilnym. Czy obejmuje ono wszelkie zdarzenia, w wyniku których dochodzi do przysporzenia majątkowego niezwiązanego z poniesieniem jakiegokolwiek kosztu, i ma konkretną wartość majątkową. Taki pogląd zaprezentowany został w wyroku NSA z 12 grudnia 2008 r. (sygn. akt II FSK 1361/07), który uznał, że udzielanie nieodpłatnych gwarancji czy poręczeń stanowi nieodpłatne świadczenie.
W sprawie rozstrzyganej przez NSA udziałowiec spółki udzielił poręczenia na zabezpieczenie zaciągniętych przez spółkę kredytów, nie pobierając z tego tytułu wynagrodzenia. W wyniku kontroli organ podatkowy uznał, że spółka uzyskała nieodpłatne świadczenie, którego wartość ustalił na podstawie informacji uzyskanych od banków, dotyczących średniej stopy procentowej prowizji. Decyzja organu I instancji uchylona została przez organ odwoławczy, który nie zgodził się ze sposobem wyliczenia wartości nieodpłatnego świadczenia. WSA w Łodzi wyrokiem z 24 kwietnia 2007 r. (sygn. akt I SA/Łd 2033/06) uchylił decyzję dyrektora izby skarbowej. W ocenie sądu gwarancja i poręcznie kredytu nie powoduje uzyskania korzyści majątkowej kosztem innego podmiotu. Z taką interpretacją nie zgodził się jednak NSA, wskazując, że udzielenie podatnikowi przez powiązaną z nim spółkę gwarancji i poręczenia wekslowego nieodpłatnie spełnia wymogi opodatkowania tego świadczenia jako nieodpłatnego na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Odnosząc się do definicji nieodpłatnych świadczeń, NSA uznał, że obejmuje ona wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub też te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar majątkowy czy finansowy.
Tezy przedstawione w wyroku NSA są dla podatników istotną wskazówką przy ustalaniu podatkowych konsekwencji udzielanych poręczeń.
Andrzej Dębiec
partner, Kancelaria Lovells