• Urzędnicy często kwestionują wartość darowanych nieruchomości
  • Podatnik może się bronić, przedstawiając odpowiednie dokumenty
  • Nieuczciwi dopłacą podatek, a przy dużym zaniżeniu pokryją koszty opinii biegłego
Podatnicy, którzy zaniżają w akcie notarialnym wartość darowanej nieruchomości, aby nie płacić zbyt wysokiego podatku, mogą zostać wezwani przez urząd skarbowy do podwyższenia wartości darowizny. Fiskus może upomnieć się o dopłatę podatku przed upływem trzech lat, licząc od końca roku, w którym zawarto akt notarialny. Oznacza to, że wezwanie do podwyższenia wartości nieruchomości może dziś otrzymać osoba, która została obdarowana w 2004 roku.
Brak decyzji wymiarowej
Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) wysokość podatku od darowizny ustala co do zasady organ podatkowy w drodze decyzji wydanej na podstawie złożonego przez podatnika zeznania. Od tej zasady istnieje jednak wyjątek. Jak wskazuje Andrzej Nikończyk, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy, podatnicy nie zawsze są zobowiązani do złożenia zeznania. Z taką sytuacją mamy do czynienia np. w przypadku darowizn dokonywanych w formie aktu notarialnego, kiedy to notariusz jako płatnik pobiera i odprowadza podatek.
- Notariusze nie są zobowiązani do weryfikacji wartości darowizny, tylko pobierają podatek od wartości określonej przez strony. Informacje o zawartych aktach notarialnych przekazywane są do właściwych urzędów skarbowych - wyjaśnił ekspert.
Organ podatkowy przyjmuje jako podstawę opodatkowania wartość określoną przez podatnika, pod warunkiem że odpowiada ona wartości rynkowej. Halina Kwiatkowska, radca prawny i partner w Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, oddział w Krakowie, wyjaśnia, że wartość darowanej nieruchomości należy określić zgodnie z przepisami, według jej wartości rynkowej, na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie podobnymi nieruchomościami, z uwzględnieniem miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia.
- Organy podatkowe dysponują katalogami średnich cen nieruchomości, z uwzględnieniem ich wieku, stąd przy zbyt dużej rozbieżności wartości zadeklarowanej przez podatnika z wartością z katalogu, podatnik z pewnością zostanie wezwany do jej skorygowania - podkreśla nasza rozmówczyni.
Można się bronić
- Podatnik może oczywiście bronić podanej przez siebie wartości poprzez przedstawienie dokumentacji uzasadniającej niższą wartość nieruchomości od wartości rynkowej. Może to wynikać np. z uciążliwego sąsiedztwa, położenia nieruchomości lub jej stanu. O ile podatnik posiada własne wyceny, dobrym rozwiązaniem jest przedstawienie ich organowi - wskazał Andrzej Nikończyk.
Ekspert zwraca uwagę, że podatnik może bronić podanej wartości zarówno przed wydaniem decyzji, jak i po jej wydaniu w ramach postępowania odwoławczego.
- Praktyka pokazuje, że lepsze efekty daje współpraca z organem I instancji niż obrona w ramach odwołania, choć czasami dostępna jest tylko ta druga droga. W takim wypadku podatnik powinien i tak przedstawić organowi I instancji swoje argumenty, by móc potem kwestionować brak ich uwzględnienia przy wydaniu decyzji - radzi Andrzej Nikończyk.
Organ podatkowy może wezwać podatnika do podwyższenia wartości rynkowej w określonym czasie. Nasz rozmówca wyjaśnił, że gdy nie wydano decyzji (a tak jest przy darowiznach dokonywanych u notariusza), może ona zostać wydana i doręczona podatnikowi przed upływem terminu przedawnienia.
- W przypadku darowizn dokonywanych w formie aktu notarialnego brak jest obowiązku zgłoszenia i termin ten wynosi trzy lata od końca roku, w którym sporządzono akt notarialny. Decyzje wydane lub doręczone po tym terminie nie powodują powstania zobowiązania podatkowego - wskazał ekspert.
Podatnik sfinansuje biegłego
Istotne jest to, że fiskus ocenia wartość nieruchomości według cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli sporządzenia aktu notarialnego, a nie na dzień wezwania do podwyższenia czy wydania decyzji. Organ podatkowy może powołać biegłego, jeżeli podatnik, który otrzymał wezwanie do podwyższenia wartości, odmawia zmiany zadeklarowanej podstawy opodatkowania. W przypadku gdy wartość podana przez podatnika i ustalona przez biegłego różni się o więcej niż 33 proc., koszty opinii biegłego poniesie podatnik. Organ może (ale nie musi) uwzględnić także przedstawioną przez obdarowanego wycenę rzeczoznawcy.
- Najkorzystniejsze z punktu widzenia podatnika jest posiadanie takiej wyceny jeszcze przed zawarciem umowy darowizny. W ten sposób podatnik ma szansę uniknąć podejrzenia, że wycena została opracowana pod gotową i wcześniej zawartą umowę darowizny - ocenia Rafał Maciesza, radca prawny z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych P.J. Sowisło z Poznania.
Zdaniem eksperta wyceną taką podatnik powinien się posłużyć jednak dopiero w momencie, gdy otrzyma stosowne wezwanie z organu podatkowego, w którym organ wskaże, jaka jest w jego mniemaniu rzeczywista wartość przedmiotu darowizny.
- Znając stanowisko organu podatkowego oraz dysponując wyceną rzeczoznawcy, podatnikowi będzie łatwiej polemizować z tym stanowiskiem, przedstawiając wsparte wyceną argumenty na uwiarygodnienie przyjętej przez siebie wartości darowizny - powiedział Rafał Maciesza.
Sporu można uniknąć
- Aby uniknąć ewentualnego sporu z organami podatkowymi i potwierdzić zasadność deklarowanej wartości, należy sprawdzić, jakie ceny transakcyjne są uzyskiwane za podobne nieruchomości na rynku lokalnym. Samodzielne ustalenie takich danych może być trudne, dlatego warto rozważyć dokonanie wyceny przez rzeczoznawcę majątkowego - radzi Halina Kwiatkowska.
Nasza rozmówczyni podkreśla, że sporządzenie darowizny w formie aktu notarialnego nie oznacza, że notariusz w jakikolwiek sposób sprawdza czy weryfikuje deklarowaną przez podatnika wartość nieruchomości. W akcie tym warto jednak dokładnie opisać stan nieruchomości, tak aby można było przed organem podatkowym wykazać przyczyny przyjęcia wartości niższej niż rynkowa.
MAGDALENA MAJKOWSKA
magdalena.majkowska@infor.pl
ikona lupy />
Zapłata podatku od darowizny nieruchomości / DGP