IZBA SKARBOWA We WROCŁAWIU ODPOWIEDZIAŁA GP
Dla celów VAT w przypadku realizacji całego świadczenia, jakim jest windykacja należności od dłużnika, nie wyodrębnia się poszczególnych elementów tej usługi.
Faktura za wykonaną usługę powinna obejmować wartość całego świadczenia bez uszczegółowiania poszczególnych elementów kosztowo-składowych (np. koszty przejazdów, nocleg, dieta). Skoro z zawartej umowy wynika, że zleceniodawcę obciążają wszelkie dodatkowe koszty związane z windykacją należności (diety, hotele i inne), to zważywszy na ugruntowaną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, brak jest podstaw do ujęcia w odrębnych pozycjach faktury VAT poszczególnych kosztów poniesionych przez zleceniobiorcę. Takie stanowisko zajął m.in. WSA Warszawie w wyroku z 9 listopada 2005 r. (sygn. akt III SA/WA2516/05; niepublikowany) oraz NSA w wyroku z 22 czerwca 2005 r. (sygn. akt I FSK 103/05; niepublikowany).
EKSPERT WYJAŚNIA
Spółka powinna obciążyć klienta kwotą kosztów wyjazdów służbowych poniesionych w związku z windykacją wierzytelności tego klienta na fakturze VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu tych usług, stosując dla całej kwoty należności stawkę VAT w wysokości 22 proc.
MAREK WOJDA
Doradca podatkowy, Baker & McKenzie Doradztwo Podatkowe
Pytanie dotyczy sytuacji, gdy strony umowy uzgadniają, że określone koszty poniesione przez sprzedawcę w związku z transakcją zostaną ostatecznie pokryte przez nabywcę. Są one powszechne, lecz mimo to kwestia prawidłowego traktowania rozliczeń z tego tytułu w zakresie VAT wciąż budzi kontrowersje. W praktyce często transakcja będąca przedmiotem umowy dokumentowana jest fakturą VAT, która uwzględnia stawkę podatku właściwą dla tej transakcji, natomiast koszty poniesione przez sprzedawcę w związku z tą transakcją podlegają tzw. refakturowaniu, przy czym dla celów podatku od towarów i usług poszczególne koszty są postrzegane odrębnie (np. koszty hotelu refakturowane są ze stawką 7 proc., koszty nieobjęte VAT na podstawie noty obciążeniowej itd.). Taką praktykę trudno jednak uznać za prawidłową z punktu widzenia przepisów o VAT.
Zgodnie z ustawą o VAT podstawą opodatkowania jest obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku należnego. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.
Wskazana definicja stanowi implementację regulacji Dyrektywy Rady 2006/112/WE (a przed dniem 1 stycznia 2007 r. VI Dyrektywy). Dyrektywa wprowadza w art. 73 zasadę, że w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług. Jej uzupełnieniem jest art. 78, zgodnie z którym do podstawy opodatkowania wlicza się m.in. koszty dodatkowe, takie jak koszty prowizji, opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dostawcę lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy. Wyliczenie tych kosztów w art. 78 ma charakter przykładowy.
Wymienione regulacje korespondują z koncepcją tzw. świadczeń pomocniczych, sformułowaną w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (np. sprawa Card Protection Plan C-349/96). Jeśli w ramach transakcji zawierają się pewne świadczenia, które z punktu widzenia klienta nie stanowią celu samego w sobie, lecz jedynie uzupełnienie usługi transakcji podstawowej, stanowią one świadczenia o charakterze pomocniczym. Świadczenia takie, z punktu widzenia klienta, nie przesądzają o istocie transakcji podstawowej, lecz jedynie umożliwiają lub ułatwiają prawidłową jej realizację. Z punktu widzenia VAT świadczenia pomocnicze podlegają analogicznemu traktowaniu jak transakcja podstawowa.
Typowymi świadczeniami pomocniczymi są koszty ponoszone przez sprzedawcę w związku z realizacją przedmiotu umowy, a które mają być ostatecznie pokryte przez klienta (np. koszty hotelu dla pracowników, podróży służbowych, diet). Ich poniesienie ma umożliwić wykonanie przedmiotu umowy, natomiast same w sobie pozostają mało istotne dla klienta. Stanowią w istocie element kalkulacyjny wynagrodzenia sprzedawcy z tytułu transakcji.
Konsekwentnie, koszty takie powinny stanowić element podstawy opodatkowania z tytułu transakcji zasadniczej i dzielić właściwe dla tej transakcji skutki w zakresie VAT (w tym stawkę, sposób dokumentowania). Najbardziej prawidłowe byłoby obciążenie nimi klienta w ramach faktury VAT wystawianej z tytułu transakcji, wyszczególniając je, o ile umowa tego wymaga, np. w załączniku do faktury.
O CZYM WARTO PAMIĘTAĆ
  • Faktura za wykonaną usługę powinna obejmować wartość całego świadczenia bez uszczegółowiania poszczególnych elementów kosztowo-składowych.
  • Świadczenia pomocnicze nie przesądzają o istocie transakcji podstawowej, lecz jedynie umożliwiają lub ułatwiają prawidłową jej realizację.
  • Świadcząc usługę podstawową wraz z usługami pomocniczymi, na fakturze należy uwzględnić całą usługę ze stawką właściwą dla świadczenia podstawowego.
Opracowała EWA MATYSZEWSKA
PODSTAWA PRAWNA
■ Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).