Często zdarza się, że przedmiotem najmu jest dom lub mieszkanie stanowiące współwłasność osób innych niż małżonkowie. Dzieje się tak, zwłaszcza gdy spadkobiercy decydują się wynajmować odziedziczoną nieruchomość. Zawierają wówczas wspólnie umowę najmu, ale przychody rozliczają odrębnie.
Zgodnie z art. 8 ustawy o PIT, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.
Zasady te stosuje się do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat oraz ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.

Małżonkowie mogą wybrać

Zasady powyższe mają również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających ze źródła najem przychody ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy, chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości dochodu osiągniętego z tego źródła przez jednego z nich.
Oświadczenie takie należy złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego najpóźniej do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został otrzymany, ze źródła najem pierwszy w roku podatkowym przychód ze wspólnej własności, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy.
Ważne!
Wybór zasady opodatkowania całości dochodu przez jednego z małżonków, wyrażony w oświadczeniu obowiązuje przy zapłacie zaliczek przez cały rok podatkowy
Wybór zasady opodatkowania całości dochodu przez jednego z małżonków, wyrażony w takim oświadczeniu obowiązuje przy zapłacie zaliczek przez cały rok podatkowy oraz przy składaniu zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty), chyba że w wyniku rozwodu albo orzeczenia przez sąd separacji nastąpił podział majątku wspólnego małżonków i przedmiot umowy przypadł temu z małżonków, na którym nie ciążył obowiązek zapłaty zaliczek i składania zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) z tego tytułu.

Rodzina jak wspólnicy

Ponieważ w ustawie wyraźnie uregulowano możliwość rozliczania najmu nieruchomości stanowiącej wspólną własność wyłącznie dla małżonków, to pośrednio wynika z tego, iż w odniesieniu do innych podatników, w tym najbliższych krewnych, zastosowanie ma wyłącznie zasada proporcjonalnego rozliczania przychodów, kosztów i zysków. Oznacza to, że jeśli np. dom lub inną nieruchomość odziedziczą krewni i zdecydują się ją wynajmować, mogą zawrzeć jedną umowę najmu, w której wspólnie są wynajmującym wobec najemcy. Jednak podatkowo rozliczają się z fiskusem odrębnie.
Praktycznie powinno to wyglądać tak, że przychody, koszty i dochody z takiej umowy będą dzielić w proporcjach odpowiadających ich udziałowi na zasadzie współwłasności lub własności ułamkowej. Zaś sam sposób opodatkowania zależy od woli każdego ze wspólników. Nie ma więc przeszkód, by jeden z nich rozliczał przychody z umowy najmu wspólnej nieruchomości w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a drugi według skali tabeli podatkowej.
Ważne!
Sposób opodatkowania zależy od woli każdego ze wspólników. Jeden może rozliczać się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, a drugi według skali tabeli podatkowej
W takiej sytuacji współwłaściciel rozliczający się ryczałtem ustala go od części przychodu z umowy najmu odpowiadającej jego udziałowi we własności wynajmowanej nieruchomości, nie uwzględniając rzecz jasna żadnych kosztów. Ma też prawo do płacenia ryczałtu w wysokości 8,5 proc. od przychodów nieprzekraczających w danym roku podatkowym równowartości 4 tys. euro, zaś od nadwyżki płaci ryczałt 20 proc.
Z kolei wspólnik rozliczający najem według skali tabeli podatkowej płaci w trakcie roku zaliczki na podatek od dochodu przekraczającego kwotę wolną od podatku. Dochód ten ustali, odejmując od części przychodów z umowy najmu, odpowiadającej jego udziałowi we wspólnej własności, taką samą w proporcjach część kosztów.