Zgodnie z ustawą o CIT, przepisów dotyczących braku opodatkowania udziałowców w zakresie przychodu powstałego z połączenia lub podziału nie stosuje się, jeżeli operacje te przeprowadzono bez uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, a ich celem było uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Jakie znaczenie mają te regulacje?
Analiza tych przepisów prowadzi do wniosku, że ustawa o CIT odmiennie traktuje transakcje połączenia czy podziału spółek i transakcje wymiany udziałów. Z analizy wynika też, że art. 11 Dyrektywy 90/434 z 23 lipca 1990 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku łączenia, podziałów, wnoszenia aktywów i wymiany udziałów, dotyczących spółek różnych państw UE nie został w pełni implementowany do prawa polskiego. Kwestia realizacji transakcji wymiany udziałów bez uzasadnienia ekonomicznego była przedmiotem rozstrzygnięcia ETS (wyrok z 5 lipca 2007 r., C-321/05). Sprawa dotyczyła wypłaty dywidendy bezpośrednio po dokonaniu wymiany udziałów. Organy podatkowe państwa członkowskiego utrzymywały, że transakcja przeprowadzona była bez uzasadnienia ekonomicznego, a jedynym jej celem było uniknięcie opodatkowania dywidendy. W konsekwencji zmierzały do wykazania, że wypłacona dywidenda stanowiła część wynagrodzenia za udziały, co z kolei powodowałoby przekroczenie 10-proc. progu, do którego przysługuje zwolnienie z podatku.
ETS uznał, że sam fakt istnienia związku czasowego między wymianą udziałów a wypłatą dywidendy, nie oznacza, że dywidenda stanowi wynagrodzenia za udziały. Zatem transakcja nie podlegała opodatkowaniu. ETS podkreślił również, że przepisy dyrektyw, jeżeli nie zostały implementowane do prawa krajowego, nie mogą być stosowane przeciwko obywatelom. W konsekwencji uprawnienia wynikające z art. 11 Dyrektywy przysługują organom podatkowym jedynie w sytuacji, gdy przewidują je przepisy prawa krajowego. W takiej sytuacji organy podatkowe mogą zakwestionować zwolnienie transakcji wymiany udziałów z podatku z przyczyn wymienionych w art. 11 Dyrektywy.
Na gruncie polskiego prawa, wobec braku odpowiednich przepisów w ustawie o CIT, powyższy rezultat organy podatkowe mogą osiągnąć jedynie na podstawie art. 199a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym artykułem, organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Na mocy tego przepisu polskie organy podatkowe mogą zakwestionować zwolnienie transakcji wymiany udziałów z podatku wykazując, że podstawowym jej celem było uniknięcie opodatkowania.
ANDRZEJ DĘBIEC
partner Kancelaria Lovells
Not. KT
/>