Studia podyplomowe finansowane przez pracodawców stają się coraz popularniejszym sposobem nie tylko przyciągania, ale i retencji kadr, tzn. powstrzymania pracowników przed odejściem z firmy, a tym samym metodą kompletowania zespołu pracowników o optymalnych kwalifikacjach. Jest to też ceniony sposób inwestowania w rozwój pracowników oraz ich motywowania. Powyższe stwierdzenie nabierają głębszego ekonomicznego sensu, gdy przyjrzymy się podatkowym konsekwencjom ponoszenia wydatków na kształcenie kadr, zarówno dla pracodawców, jak i dla samych pracowników.

Koszt pracodawcy

Studia podyplomowe mogą okazać się opłacalną formą wynagradzania pracowników, gdyż wydatki poniesione na ten cel, pod pewnymi warunkami, stanowią koszt uzyskania przychodów u pracodawcy i - w konsekwencji - pomniejszają obciążenie podatkowe po stronie spółki. Aby pracodawca mógł w ten sposób rozliczyć swoje zaangażowanie finansowe w podnoszenie przez pracowników ich kwalifikacji zawodowych, jego wydatki muszą być w sposób racjonalny ekonomicznie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Mało tego - muszą one bezpośrednio lub pośrednio przyczyniać się do osiągnięcia przez niego przychodu.
W praktyce organy podatkowe, badając zasadność zaliczenia takich wydatków do kosztów, zwracają uwagę na ich związek z zakresem obowiązków pracownika, oraz z działalnością firmy, jak również właściwe ich udokumentowanie: poświadczenie faktu wykonania usługi szkoleniowej, dokumentacja korzyści dla spółki itp. Ciężar udowodnienia istnienia związku przyczynowego między danym wydatkiem a uzyskanym przychodem spoczywa na pracodawcy.

Zwolnienie z podatku

Z punktu widzenia pracownika, gdy studia mają służyć podniesieniu kwalifikacji zawodowych lub jego wiedzy ogólnej, niezwiązanej bezpośrednio z wykonywaną pracą, ich finansowanie przez pracodawcę skutkuje powstaniem przysporzenia, tzn. przychodu po stronie pracownika. Ustawodawca przewidział jednak zwolnienie takiego przychodu z opodatkowania, pod warunkiem że świadczenie przyznane zostało zgodnie z odrębnymi przepisami.

Co mówi kodeks pracy

W piśmiennictwie dotyczącym prawa podatkowego ugruntował się pogląd, iż owymi przepisami są rozporządzenie ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. (Dz.U. nr 103, poz. 472) oraz rozporządzenie ministra edukacji i nauki z 3 lutego 2006 r. (Dz.U. nr 31, poz. 216). Jednak argumenty za takim traktowaniem wspomnianego przychodu po stronie pracownika daje już sam kodeks pracy jako podstawowe źródło przepisów prawnych dotyczących pracownika i pracodawcy. Ten akt prawny nakłada na pracodawców obowiązek doszkalania pracowników.

Wyjaśnienia sądów i ministra

Niespójność w obowiązujących przepisach wyraża się w braku ujęcia studiów podyplomowych wprost w definicji poza-szkolnych form kształcenia w powyższych regulacjach. W związku z tym wynikają stąd liczne wąt- pliwości. Jednak w ostatnim czasie sądy administracyjne wyjaśniły, że aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, organizator studiów nie musi posiadać akredytacji Ministerstwa Edukacji Narodowej, a minister finansów potwierdził, że opłaty za studia podyplomowe w formach szkolnych i pozaszkolnych mogą nadal, mimo zmiany przepisów, korzystać z przedmiotowego zwolnienia z PIT. Jednak należy mieć na uwadze, że niektóre organy skarbowe kwestionują zastosowanie zwolnienia w przypadku finansowania przez pracodawcę studiów MBA pracownika za granicą.
Analiza ustawy o systemie oświaty i wskazanych rozporządzeń nie prowadzi jednak do tak jednoznacznych wniosków.