dr ANDRÉ HELIN
prezes firmy audytorskiej BDO Numerica
Ustawa o rachunkowości, podobnie jak Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, określa aktywa jako kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ korzyści ekonomicznych. W konsekwencji ponoszenie wydatków niekoniecznie przyczynia się do powstania aktywów. Z drugiej strony brak nakładów nie wyklucza powstania aktywów. W definicji aktywów istotną rolę odgrywają kontrola, wiarygodnie określona wartość, powstanie aktywów w wyniku przeszłych zdarzeń, wpływ w przyszłości do jednostki korzyści, wynikających z posiadania aktywów.
Kontrola oznacza kontrolę ekonomiczną. Nie jest zatem wymagane prawo własności czy współwłasności zasobów majątkowych, aby mogły być one uznawane za aktywa jednostki. Przy ocenie kontroli jednostki nad posiadanymi zasobami należy kierować się realiami gospodarczymi danej transakcji, a nie tylko jej formą prawną.
Aby zakwalifikować poniesione nakłady jako aktywa bilansowe, jednostka musi w sposób wiarygodny określić ich wartość. Zdolność wyceny aktywów musi być zachowana zarówno na dzień ujęcia nakładu w bilansie, jak i na każdy późniejszy dzień. W praktyce należy stosować cenę nabycia lub zakupu, techniczny koszt wytworzenia lub aktualną wartość rynkową.
Wyceny na dzień bilansowy należy dokonać na podstawie oczekiwanych korzyści, jakie w przyszłości jednostka osiągnie z tytułu posiadanych aktywów. Przez przyszłe korzyści ekonomiczne zawarte w składniku aktywów rozumiemy potencjał, który w przyszłości w sposób pośredni lub bezpośredni przyczyni się do wpływu środków pieniężnych i ich ekwiwalentów do jednostki. Potencjał ten może mieć charakter produkcyjny, handlowy lub finansowy. W tej sytuacji dokonana wycena jest zazwyczaj szacunkowa. Należy też ocenić, czy nabyte aktywa utrzymały swoją wartość użytkową. W przeciwnym wypadku wartość poniesionych nakładów należy pomniejszyć o odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości.
Ustawa o rachunkowości wymaga, aby aktywa jednostki powstały w wyniku przeszłych zdarzeń, nie określając, o jakie zdarzenia chodzi. Katalog przeszłych zdarzeń, w wyniku których jednostka pozyskała aktywa, nie jest więc katalogiem zamkniętym, a w praktyce mogą wystąpić inne formy pozyskania aktywów
Not. EM
ikona lupy />
dr André Helin, prezes firmy audytorskiej BDO Numerica / DGP