Podczas sejmowych prac nad nowelizacją ustawy o biegłych rewidentach poluzowano wymogi dla części osób, które będą prowadzić kontrole w spółkach audytorskich.
Zdaniem biegłych rewidentów zmiana została wprowadzona, bo w ciągu pół roku, które zostało na utworzenie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, nie udałoby się znaleźć odpowiedniej liczby kontrolerów z wymaganym wykształceniem i doświadczeniem.

Ustawa o rachunkowości Zmiany 2018. Nowy system sprawozdawczości finansowej >>>>

Projekt z wprowadzoną poprawką ma w tym tygodniu trafić do drugiego czytania w Sejmie.
Celem nowelizacji jest stworzenie nowego systemu nadzoru nad usługami świadczonymi przez biegłych rewidentów. Ma to być remedium na niedoskonałości dotychczasowego systemu. Ujawniły się one przy okazji afery GetBacku. Spółka została oskarżona o to, że prezentowała w księgach rachunkowych dane niezgodnie z przepisami.

Nowy system nadzoru

Rząd uznał, że winny jest m.in. dotychczasowy nadzór nad biegłymi rewidentami, zwłaszcza ten, który jest sprawowany w ramach samorządu zawodowego audytorów.
Dotychczas – i nadal jeszcze – kontrolami zajmują się dwa organy: Komisja Nadzoru Audytowego (KNA), która funkcjonuje przy ministrze finansów, i Krajowa Komisja Nadzoru (KKN) działająca w ramach Polskiej Izby Biegłych Rewidentów.
Ich zadania przejmie niedługo Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA). Ma być ona utworzona jeszcze w tym roku, a swoje zadania zacznie wykonywać od 1 stycznia 2020 r. Będzie prowadzić kontrolę nad badaniami sprawozdań finansowych wykonywanymi przez biegłych rewidentów oraz sprawdzać inne usługi zawodowe, nie tylko atestacyjne.
Początkowo mieli się tym zająć sami kontrolerzy (pracownicy PANA), którzy spełniają kryteria zapisane w unijnym rozporządzeniu (nr 537/2014). Wymaga ono odpowiedniego wykształcenia kierunkowego oraz doświadczenia w zakresie badań sprawozdań finansowych w połączeniu ze szczegółowym przeszkoleniem dotyczącym kontroli zapewnienia jakości.

Kluczowa poprawka

W trakcie sejmowych prac została jednak zgłoszona poprawka. Zgłosili ją posłowie, ale jej treść powstała we współpracy z Ministerstwem Finansów. Rozszerza ona krąg osób, które mają się zająć weryfikowaniem usług audytorskich świadczonych dla innych podmiotów niż jednostki zainteresowania publicznego (JZP, którymi są np. spółki giełdowe i banki).
Będą się tym mogły zajmować – pod nadzorem kontrolerów – także osoby, które nie spełnią wspomnianych wymogów unijnego rozporządzenia.
W uzasadnieniu tej poprawki napisano, że chodzi o czynności niewymagające specjalistycznej wiedzy kontrolerów (np. o charakterze technicznym), a celem jest przyśpieszenie i usprawnienie procesu kontroli.

Bez wiedzy i doświadczenia

Poprawce sprzeciwiła się Barbara Misterska-Dragan, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów (KRBR). Ma obawy, że mniejsze spółki audytorskie (niebadające JZP) będą kontrolowane przez osoby bez kompetencji, nawet przez studentów (mimo że pod nadzorem kontrolera).
Obawy te rozwiała Joanna Dadacz, dyrektor departamentu rachunkowości i rewizji finansowej w Ministerstwie Finansów. Porównała tę sytuację do badania sprawozdania finansowego i przypomniała, że w audycie mogą uczestniczyć, obok kluczowego biegłego rewidenta, także np. aplikanci. Tak więc, jak na kluczowym biegłym rewidencie spoczywa odpowiedzialność za audyt, tak na kontrolerze będzie spoczywała odpowiedzialność za kontrolę – tłumaczyła dyr. Dadacz.
Wyjaśnienia te nie przekonują dotychczasowego prezesa KRBR Krzysztofa Burnosa.
Uważa, że przepis ten pozostawia bardzo niebezpieczną furtkę dla zatrudniania osób bez żadnej wiedzy ani doświadczenia. Szacuje, że mniej restrykcyjne wymogi dotyczące osób kontrolujących będą dotyczyły ponad 90 proc. firm audytorskich. Tyle bowiem nie zajmuje się badaniem JZP, tylko innych podmiotów.
Krzysztof Burnos podkreśla, że aby ocenić pracę biegłego rewidenta, trzeba mieć nie tylko właściwe wykształcenie, ale też doświadczenie w audycie. Biegły rewident kieruje się bowiem w swojej pracy zawodowym sceptycyzmem i subiektywnym osądem.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3481) – przed drugim czytaniem w Sejmie