Spis z natury, czyli remanent sporządzają w przypadku likwidacji działalności podatnicy rozliczający podatek dochodowy w formie ryczałtu lub na zasadach ogólnych (nie dotyczy to opodatkowanych kartą) oraz podatnicy VAT (nie dotyczy to podatników zwolnionych).
Rozliczenie VAT
Opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
  •  rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej
  •  zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Przepis ten stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podatnik będący osobą fizyczną nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy. Opodatkowanie VAT stosuje się do towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W celu opodatkowania wspomnianych wyrobów podatnicy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Podatnicy są obowiązani:
  •  sporządzić spis z natury w terminie 14 dni, licząc od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, oraz
  •  zawiadomić o dokonanym spisie z natury, o ustalonej wartości i o kwocie podatku należnego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 7 dni, licząc od dnia zakończenia tego spisu.
Obowiązek podatkowy powstaje w dniu, w którym powinien być sporządzony spis z natury, nie później jednak niż 14 dnia, licząc od dnia rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
KIEDY ZAWIADOMIĆ O SPISIE
O zamiarze sporządzenia spisu z natury przez podatników PIT w innym terminie niż na dzień 1 stycznia, 31 grudnia oraz na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej podatnicy są obowiązani zawiadomić w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego w terminie co najmniej siedmiu dni przed datą sporządzenia tego spisu.
JAKI TERMIN NA WYCENĘ
Podatnik podatku dochodowego rozliczający się na zasadach ogólnych lub ryczałtem ewidencjonowanym jest obowiązany dokonać wyceny najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu z natury.
Remanent dochodowy
Podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych sporządzają spis z natury towarów, a na dzień likwidacji powinni zapłacić 10-proc. zryczałtowanego podatek od dochodu z remanentu likwidacyjnego.
Dodatkowo są oni obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów, nie tylko w razie likwidacji działalności, ale też na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników.
Spis z natury podlega wpisaniu do podatkowej księgi przychodów i rozchodów także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy na podstawie odrębnych przepisów jego sporządzenie zarządził naczelnik urzędu skarbowego. W razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności spisem z natury należy objąć również wyposażenie.
CZY WSPÓLNICY MOGĄ SPRZEDAĆ TOWARY Z REMANENTU
Dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników spółek: cywilnej i handlowej niemającej osobowości prawnej (np. jawnej, komandytowej), której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, podlega zwolnieniu od VAT przez okres 12 miesięcy od dnia, w którym powinien być sporządzony spis z natury, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury.
Obowiązki ryczałtowców
Podobnie spis z natury powinni sporządzić podatnicy opodatkowani ryczałtem ewidencjonowanym. Ryczałtowcy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, na dzień zaprowadzenia ewidencji przychodów oraz na koniec każdego roku podatkowego. Spis z natury należy sporządzić również w razie zmiany wspólnika lub zmiany umowy spółki, a także na dzień likwidacji działalności. W razie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o likwidacji działalności gospodarczej podatnicy są obowiązani objąć spisem z natury również rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niebędące środkami trwałymi, zaliczane do wyposażenia. Podatnik jest obowiązany wpisać do ewidencji spis z natury według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie to powinno być przechowywane łącznie z ewidencją.
BOGDAN ŚWIĄDER
bogdan.swiader@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 20 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).
■ Art. 14 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Par. 27-28 rozporządzenia ministra finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z późn. zm.).