Wybraliśmy najlepszych księgowych 2017 r. z województw wielkopolskiego i zachodniopomorskiego. Zwycięzcy III etapu konkursu Księgowy Roku 2017 zmierzą się 12 grudnia br. w Warszawie z laureatami z pozostałych regionów. Będzie to finał naszego konkursu. Jego organizatorami są Dziennik Gazeta Prawna, Sage sp. z o.o. oraz Tax Care S.A.
Trzeci etap, który tym razem odbył się w Poznaniu (wcześniej, w październiku br. miał miejsce w Gdyni i we Wrocławiu, a w listopadzie br. w Krakowie), polegał na udzieleniu prawidłowych odpowiedzi na 15 pytań z zakresu rachunkowości.
Po teście wszyscy uczestnicy konferencji (nie tylko biorący udział w konkursie) mogli zapoznać się z najnowszymi zmianami w zakresie podatków oraz technologicznymi ułatwieniami dla biur rachunkowych.
Bogdan Zatorski, ekspert konsultingu biznesowego w Sage, podkreślił, że w Ministerstwie Finansów, w ramach konsultacji, kończą się prace nad dokumentem dotyczącym listy czynności należytej staranności. Przypomniał, że dotychczas resort finansów w różnych dokumentach formułował swoje zalecenia dotyczące należytej staranności. Przykładowo, zapraszając do udziału w konsultacjach (każdy mógł przesłać swoje uwagi do 28 sierpnia br.), resort wskazał trzy grupy czynności, które miałyby świadczyć o należytej staranności.
Jedna z nich dotyczy weryfikacji kryteriów podmiotowych (formalnych). Jak przypomniał Bogdan Zatorski, na pierwszym miejscu ministerstwo wymieniło weryfikację, czy kontrahent w momencie zawierania transakcji jest zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Następnie zasugerowało badanie ekonomicznej natury transakcji (np. czy odpowiada ona profilowi zarejestrowanej działalności) i jej przebiegu (np. czy termin płatności odbiega od standardowego).
Zdaniem Bogdana Zatorskiego ewidentnie na pierwszym miejscu kryterium przyjmowanych przez MF jest weryfikacja statusu kontrahenta jako podatnika VAT. To – zdaniem resortu – podstawowa czynność, którą należy wykonać, żeby odliczyć podatek naliczony. Uczestnicy konferencji potwierdzili, że regularnie sprawdzają pod tym kątem swoich partnerów biznesowych.
Bogdan Zatorski przyznał, że jest to zasadne. Z danych MF wynika bowiem, że w tym roku z rejestru podatników czynnych VAT wykreślono już 92,5 tys. podmiotów.
Ekspert nie zgadza się natomiast ze stanowiskiem resortu, że nie można odliczyć VAT od kontrahenta, który nie figuruje w rejestrze. – Nie wiem, jaka jest podstawa prawna do takiej interpretacji – powiedział przedstawiciel Sage.
Podkreślił, że udostępniony przez MF portal podatnika, na którym można zweryfikować status kontrahenta, pokazuje wynik tylko z dnia weryfikacji. Dlatego – zdaniem eksperta – warto korzystać z innych narzędzi, które udostępniają również historyczne dane.
Ważne jest też, aby w firmie wypracować procedury należytej staranności. Zgodnie bowiem z art. 106m ustawy o VAT podatnik musi zapewnić autentyczność pochodzenia, integralności treści i czytelności faktury. Bogdan Zatorski przypomniał, że wymogi te można spełnić za pomocą dowolnych kontroli biznesowych (kontroli wewnętrznej). Dlatego – jak podkreślił – warto stworzyć procedury, które zapewnią wiarygodną ścieżkę audytu między otrzymaniem faktury a dostawą towarów. Autentyczność faktury zapewnia powiązanie jej np. z umową, dostawą i płatnością. Opracowanie i wdrożenie w firmie procedur wewnętrznych kontroli biznesowych to oczywisty dowód dochowania należytej staranności w rozliczeniach VAT – podkreślił ekspert Sage.
O zmianach w sposobie rozliczeń księgowych mówił Rafał Obarzanek, dyrektor Programu Partnerskiego Tax Care. Zwrócił uwagę na to, jak wiele się zmieniło na przełomie ostatnich dziesięcioleci. – Jeszcze w latach, 80. i 90. księgowi posługiwali się liczydłami, a dokumenty wypełniali ręcznie – wspominał. Musieli też stać w kolejkach do urzędu skarbowego czy banku. Dziś w obliczu rozwoju technologii i nowych oczekiwań ustawodawcy nie byłoby to możliwe. – Obecnie przed księgowymi stoją całkiem inne wyzwania związane z postępem technologii, takiej, jak np. obowiązek przesyłania fiskusowi danych w jednolitym pliku kontrolnym – mówił Rafał Obarzanek.
Podkreślił, że to również korzyść dla samych przedsiębiorców, bo wiele czynności podatkowych mogą załatwiać online, np. wysłać deklarację, dokonać przelewu. Tym bardziej z najnowszych rozwiązań (np. automatyzacji procesów, rozwiązań online) powinni korzystać księgowi, choćby po to, żeby mieć więcej czasu na dokształcanie się i proponowanie klientowi coraz szerszego zakresu usług – przekonywał ekspert.
– Świat się zmienia i trzeba na bieżąco podążać za tymi zmianami – podkreślił Rafał Obarzanek.
Dodał, że korzystanie z nowoczesnych systemów nie tylko ułatwia pracę, ale też pozwala obniżyć koszty księgowości. Wyjaśnił to na przykładzie kierowcy sieci przewozowej, który miesięcznie wystawia ok. 400 faktur. Za zaksięgowanie ich wszystkich standardowo musiałby zapłacić ok. 500 zł. Natomiast dzięki nowym technologiom zapłaci dużo mniej.
Podczas panelu dyskusyjnego wrócił temat należytej staranności w VAT. Eksperci byli zgodni co do tego, że stworzenie listy przesłanek wskazujących na należytą staranność podatnika nie jest zadaniem łatwym.
Bogdan Zatorski nawiązał do wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w połączonych sprawach dotyczących Węgier (C-80/11 Mahageben oraz C-142/11 Peter David). Trybunał wskazał w nim, że nie jest możliwe opracowanie powszechnego wzoru ostrożności i przezornego zachowania podatnika.
Z kolei Remigiusz Pytlik, adwokat z EXPERT Spółka Doradztwa Podatkowego, zastanawiał się, czy w ogóle nasze Ministerstwo Finansów poradzi sobie ze sformułowaniem podobnych wytycznych. – Czy ten katalog przesłanek będzie na tyle uniwersalny, że zastosowanie się do niego pozwoli za każdym razem obronić się uczciwemu podatnikowi – zastanawiał się adwokat.
Zdaniem Agaty Żemełko, doradcy podatkowego w Tax Care, wytyczne MF w sprawie należytej staranności w VAT powinny zostać wydane w formie objaśnień lub interpretacji ogólnej – po to, aby podatnik, który się do nich zastosuje, był chroniony prawnie. – Bez gwarancji takiej ochrony sytuacja podatników niewiele się zmieni – mówiła ekspertka.
Dodała, że instytucja należytej staranności powinna przede wszystkim chronić podatnika. – Nie powinna być narzędziem w rękach organów do kwestionowania zwrotów VAT – pokreśliła Agata Żemełko.
Uczestnicy panelu dyskusyjnego podkreślali, że dotychczas resort finansów formułował często nierealne wytyczne. – Krajowa Administracja Skarbowa nie może nakładać na podatnika obowiązków, których nie jest on w stanie wykonać, jak np. dotyczących weryfikowania wszystkich dostaw w łańcuchu transakcji – mówił Bogdan Zatorski. Podkreślił, że fiskus ma do tego odpowiednie narzędzia, a podatnik – nie.
Zdaniem Agaty Żymełko nietrafny jest opisywany już (także na łamach DGP) pomysł MF, aby podatnicy pytali kontrahentów o ich sytuację majątkową, albo o to, czy złożyli oni deklaracje VAT. Kontrahent niekoniecznie bowiem powie prawdę.
Zdaniem ekspertki głównym kryterium powinna być weryfikacja kontrahenta na danym etapie transakcji, a nie na wszystkich ją poprzedzających.
W rzeczywistości tak nie jest, bo nawet sądy wymagają od podatnika badania całego łańcucha dostaw – zwrócił uwagę Remigiusz Pytlik. Jego zdaniem problemem jest to, iż działania przedsiębiorców są oceniane przez urzędników i sędziów, którzy nigdy nie prowadzili działalności gospodarczej. Nie czują więc biznesu. – A przecież kontrahent nigdy nie powie, od kogo kupił towar. Gdyby ujawnił takie informacje, to jego klient nawiązałby współpracę bezpośrednio z tą firmą, omijając pośrednika – podkreślał ekspert.
Mikołaj Trzeciak, przedstawiciel Polskiej Izby Biegłych Rewidentów zwrócił uwagę na to, że ryzyko zakwestionowania przez fiskusa zwrotu VAT powinni brać pod uwagę także biegli rewidenci podczas planowania badania sprawozdania finansowego. Wynika to m.in z nowego standardu zawodowego KSRF 250 wymagającego od audytora uwzględnienia prawa i regulacji podczas procesu badania. – Nie oznacza to jednak, że audytor będzie potwierdzał, że spółka przestrzega przesłanek należytej staranności, których listę opublikuje MF – podkreślił Mikołaj Trzeciak.
Dodał, że biegli rewidenci podczas badania analizują m.in. system kontroli wewnętrznej, którego wybrane elementy mogą odnosić się do przesłanek należytej staranności. Zdaniem eksperta największy problem i najwięcej pracy może się pojawić w przypadku mniejszych firm, które nie mają rozbudowanych systemów kontroli wewnętrznej.
Mikołaj Trzeciak przypomniał także, że od 21 czerwca br. obowiązuje nowa ustawa z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. poz. 1089). Natomiast badania sprawozdań finansowych za 2017 r. są przeprowadzane już według nowych krajowych standardów rewizji finansowej opartych na standardach międzynarodowych. To zmienia podejście audytora do jego pracy. Głównym jej elementem stało się badanie ryzyka.
Uczestnicy konferencji mieli też okazję dowiedzieć się szczegółów zmian w uldze na badania i rozwój. Zmiany te zostały już przyjęte przez parlament i zaczną obowiązywać od 2018 r. Beata Karbownik, główny specjalista w departamencie podatków dochodowych w Ministerstwie Finansów, przypomniała, że przede wszystkim zwiększą się limity odliczeń. Wyjaśniła, że centra badawczo-rozwojowe będą odliczać do 150 proc. kosztów kwalifikowanych (z wyjątkiem kosztów związanych z uzyskaniem i utrzymaniem patentu – tu odliczenie będzie 100-proc.). Natomiast pozostałe firmy, które spełnią warunki do korzystania z ulgi, będą odliczać do 100 proc. kosztów kwalifikowanych. To oznacza, że odliczą je dwukrotnie: raz na normalnych zasadach, jako zwykłe koszty uzyskania przychodu, drugi raz – jako koszty kwalifikowane. Obecnie w ramach ulgi można dodatkowo odliczyć maksymalnie 50 proc. wydatków.
Beata Karbownik przypomniała też, że zostanie rozszerzony katalog kosztów kwalifikowanych m.in. o należności z tytułu umów cywilno prawnych, wydatki na nabycie sprzętu specjalistycznego w prowadzonej działalności B+R.
OPINIA
Split payment. Mechanizm podzielnej płatności VAT
Należyta staranność, to niejedyne narzędzie proponowane przez resort Ministerstwa Finansów mające na calu uszczelnienie systemu VAT. Konferencja była także doskonałą okazją to porozmawiania o nowym systemie rozliczeń, który wejdzie w życie 1 kwietnia 2018 r. Kwota netto wynagrodzenia za dostawę towarów czy wykonanie usługi będzie trafiać na rachunek bankowy podatnika, natomiast kwota podatku VAT na specjalne konto (tzw. rachunek VAT) do którego dostęp będzie ograniczony. Mechanizm podzielnej płatności niewątpliwie będzie mieć wpływ na płynność finansową przedsiębiorców, a jednocześnie daje podatnikom pewne korzyści z jego stosowania, w tym przyśpieszony zwrot VAT. Z uwagi na to, że mechanizm podzielnej płatności będzie dobrowolny, każdy przedsiębiorca powinien dokonać odpowiedniej analizy przed podjęciem decyzji o jego stosowaniu.
Nie ma gwarancji bezpieczeństwa
Weryfikowanie kontrahentów w kontekście należytej staranności w VAT to nie tylko badanie ich statusu rejestracji podatkowej. To także sprawdzanie, czy dostawca lub usługodawca widnieje w KRS lub w CIDG, czy jest zarejestrowany w bazie REGON, czy figuruje w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną w odpowiedniej wysokości (gdy transakcja dotyczy tzw. towarów wrażliwych). Jednak podjęcie tych czynności nie daje gwarancji, że fiskus nie zakwestionuje zwrotu VAT. Potwierdził to Pawłeł Cybulski wiceminister finansów w odpowiedzi z 1 sierpnia 2017 r. na interpretację poselską nr 14059 posła Tomasza Jaskóły. Wiceminister podkreślił bowiem, że weryfikacja w rejestrach nie zwalnia przedsiębiorcy od ewentualnych negatywnych następstw wynikających z nieuczciwości kontrahenta. Wskazuje tylko na chęć dochowania przez podatnika należytej staranności. Jako dodatkowe czynności weryfikacyjne ministerstwo zaleca m.in. sprawdzanie strony internetowej kontrahenta i jego adresu pocztowego oraz wymaganych prawem koncesji i zezwoleń. Czynności te, choć nieobowiązkowe, są o tyle wskazane, że leżą w interesie samego podatnika. Polski fiskus bardzo restrykcyjnie podchodzi do zagadnienia należytej staranności i ograniczania podatnikom prawa do odliczenia VAT naliczonego.