Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą skorzystać z liniowej formy podatku dochodowego. Wybór tej formy opodatkowania pozwala na płacenie podatku według stałej stawki 19 proc. bez względu na to, jakie zyski przyniesie im prowadzona działalność. Nie mogą jednak skorzystać z preferencyjnego rozliczenia razem z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Nie mogą też zaoszczędzić na podatku, wykorzystując obowiązujące nadal ulgi i odliczenia.

Trzeba przypomnieć, że osoby fizyczne mogą skorzystać z kilku form opodatkowania działalności gospodarczej: opodatkowania na zasadach ogólnych, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub kartą podatkową oraz podatkiem liniowym. Każda z nich wiąże się jednak z innymi obowiązkami i ograniczeniami. Każda ma wady i zalety.
A Kto może korzystać z podatku liniowego
Podatek liniowy jest prawem, a nie obowiązkiem podatnika. Oznacza to, że to przedsiębiorca decyduje o tym, czy chce korzystać z liniowej stawki, czy zdecyduje się na inną formę opodatkowania.
Trzeba złożyć oświadczenie
Podstawowym warunkiem skorzystania z liniowej stawki podatku jest złożenie oświadczenia o wyborze tej formy opodatkowania. Przypomnijmy, że zasadniczo działalność gospodarcza opodatkowana jest na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Jeżeli podatnik nie chce w ten sposób opodatkowywać dochodu z działalności gospodarczej musi złożyć oświadczenie.
Przedsiębiorcy zamierzający skorzystać z liniowej stawki muszą do 20 stycznia roku podatkowego złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. W tym roku 20 stycznia wypada w niedzielę. Dlatego podatnicy mają dodatkowy dzień na złożenie oświadczenia. Termin w tym roku mija 21 stycznia. Nie oznacza to jednak, że podatnik musi czekać z wyborem podatku liniowego do stycznia następnego roku podatkowego. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, oświadczenie o wyborze liniowej stawki składa do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
PRZYKŁAD
Złożenie oświadczenia o wyborze podatku liniowego
  •  Podatnik w 2008 roku zamierza opodatkować działalność prowadzoną jednoosobowo podatkiem liniowym. Do tej pory korzystał z opodatkowania wspólnie z niepracującą żoną i dlatego rozliczał się na zasadach ogólnych. Jednak po rozwodzie postanowił zmienić formę opodatkowania działalności. Podatnik do 20 stycznia 2008 r. musi zawiadomić o tym fakcie swój urząd skarbowy. Pisemne zgłoszenie najlepiej złożyć osobiście w urzędzie żądając potwierdzenia jego złożenia. Ponieważ w 2008 roku 21 stycznia wypada w niedzielę, termin zgodnie z procedurą podatkową ulega przesunięciu. Ostatnim dniem złożenia oświadczenia będzie poniedziałek 21 stycznia 2008 r.
  •  Podatnik założył firmę w czerwcu 2007 r. Postanowił, że będzie rozliczał się podatkiem liniowym. W tym przypadku oświadczenie o wyborze formy opodatkowania w sposób przewidziany dla liniowców podatnik złożył tydzień przed rozpoczęciem działalności. Pisemne zawiadomienie byłoby też skuteczne, gdyby podatnik złożył je do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności. Najpóźniej w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego zawiadomienie można złożyć w dniu uzyskania pierwszego przychodu.
  •  Podatnik w styczniu 2007 r. złożył oświadczenie o wyborze rozliczenia podatkiem liniowym. W 2008 roku chce przejść na ryczałt ewidencjonowany. W tym celu musi do 21 stycznia 2008 r. złożyć w urzędzie skarbowym zgłoszenie o wyborze zryczałtowanej formy podatku dochodowego od przychodów ewidencjonowanych (20 stycznia to niedziela, więc termin przesuwa się na poniedziałek 21). Będzie to równoznaczne z rezygnacją z podatku liniowego. Jeżeli podatnik nie zdąży złożyć nowego zgłoszenia, przez cały rok będzie musiał rozliczać się podatkiem liniowym.
Trzeba pamiętać, że obecnie oświadczenie wystarczy złożyć raz. Nie trzeba tego powtarzać co roku. Zgodnie z przepisami wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu dotyczy bowiem również lat następnych. Nie oznacza to jednak, że podatnik nie ma możliwości zrezygnowania z raz wybranej formy opodatkowania działalności gospodarczej.
Podatnik może również w terminie do 20 stycznia roku podatkowego zrezygnować z podatku liniowego. Niezbędne będzie zawiadomienie w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania. Równoznaczne z rezygnacją z liniowej formy opodatkowania jest też złożenie w tym terminie pisemnego wniosku lub oświadczenia o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.
Jeżeli podatnik prowadzi działalność gospodarczą samodzielnie i jest wspólnikiem spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, czy jest wspólnikiem spółek niemających osobowości prawne wybór podatku liniowego będzie dotyczył wszystkich form prowadzenia tej działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o PIT. Inaczej mówiąc nie można w takich sytuacjach działalności prowadzonej osobiście opodatkować np. podatkiem liniowym, a udziałów w zyskach spółki opodatkować na innych zasadach.
Liniową stawkę mogą wybrać również podatnicy, którzy dochody z działów specjalnych produkcji rolnej ustalają na podstawie prowadzonych ksiąg. W tym przypadku pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania trzeba złożyć do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej w trakcie roku podatkowego, zawiadomienia dokonuje się w terminie siedmiu dni. Tak jak w przypadku pozostałych liniowców, również wybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu podatnika prowadzącego działy specjalne dotyczy również lat następnych. Podatnik ten może również w terminie do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy zawiadomić w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania.
Wyłączenie z podatku liniowego
Ustawodawca postanowił ograniczyć możliwość korzystania z podatku liniowego przy przejściu na tzw. samozatrudnienie. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca utraci prawo do opodatkowania stawką liniową przy świadczeniu usług na rzecz pracodawcy.
Chodzi o sytuacje, w których wykonywane czynności odpowiadają czynnościom, które podatnik wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy, a także wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. Wówczas automatycznie traci on w roku podatkowym prawo do opodatkowania stawką liniową. Nie jest to jednak jedyna konsekwencja wykonywania tych samych czynności, co na etacie w ramach działalności na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy. Dodatkowo podatnik będzie musiał wpłacić zaliczki od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczone przy zastosowaniu skali podatkowej oraz odsetki za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.
PRZYKŁAD
Wyłączenie prawa do podatku liniowego
Przez kilka lat podatnik pracował w kancelarii prawnej jako asystent. Był zatrudniony na umowę o pracę. Po zakończeniu aplikacji adwokackiej rozwiązał umowę o pracę i zaczął prowadzenie działalności samodzielnie. W ramach tej działalności świadczy usługi prawne jako adwokat na rzecz kancelarii i klientów kancelarii, w której był zatrudniony. Podatnik może skorzystać z opodatkowania podatkiem liniowym działalności prowadzonej samodzielnie.
Co prawda zgodnie z przepisami z opodatkowania liniową stawką podatku dochodowego nie mogą skorzystać podatnicy uzyskujący z pozarolniczej działalności gospodarczej przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy odpowiadających czynnościom, które podatnik wykonywał lub wykonuje w ramach stosunku pracy. Jednak w przypadku podatnika czynności dotychczas wykonywane jako prawnik i aplikant nie odpowiadają czynnościom, jakie wykonuje jako adwokat.
Umowa o świadczenie usług obejmuje samodzielne świadczenie pomocy prawnej oraz podejmowanie własnych decyzji o sposobie prowadzenia spraw sądowych oraz czynnościach procesowych, ponosząc przy tym pełną odpowiedzialność za swoje działania.
Wyłączenie prawa do liniowej stawki dotyczy także przychodów z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej, w sytuacji gdy co najmniej jeden ze wspólników podejmuje się czynności wcześniej wykonywanych w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
B Wybór formularza, termin i miejsce złożenia
Wypełnienie zeznania rocznego jest obowiązkiem podatnika. Jego niedopełnienie pociągnie za sobą określone konsekwencje z sankcjami karnymi skarbowymi włącznie. Zgodnie z przepisami zeznanie roczne trzeba złożyć do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Formularz PIT-36L obwiązujący za 2007 rok składa się z trzech stron. Trzeba pamiętać, że co roku minister finansów określa formularz na dany rok w drodze rozporządzenia. Obowiązujący za 2007 rok PIT-36L w prawym dolnym rogu każdej strony obok oznaczenia PIT-36L ma w nawiasie cyfrę 4.
Skąd wziąć formularz
Niezbędne formularze główne, jak i załączniki znajdziemy w urzędzie skarbowym. Wszystkie druki zarówno za 2007 rok, jak i z lat ubiegłych można znaleźć też na stronie internetowej MF: www.mf.gov.pl. Druk nie musi być oryginalny, może być kserokopią czy być wydrukowany, ale zawsze trzeba pamiętać o tym, żeby sprawdzić jego aktualność.
Bardzo przydatne są specjalne programy komputerowe, które pomagają w wypełnieniu PIT.
Formularz można wydrukować, wypełnić na maszynie lub ręcznie. Wypełniając ręcznie, robimy to drukowanymi literami wyłącznie w kolorze czarnym lub niebieskim.
Termin złożenie zeznania
Wypełnione zeznanie musi trafić do urzędu skarbowego przed upływem terminu do rozliczenia rocznego. Upływa on o północy w środę 30 kwietnia 2008 r. Jest to również termin ewentualnej dopłaty podatku wynikającego z zeznania rocznego.
Przede wszystkim zeznanie można złożyć osobiście w urzędzie skarbowym. Wówczas należy zażądać potwierdzenia złożenia dokumentu. Osoby czekające z wypełnieniem PIT na ostatnią chwilę mogą też skorzystać z innych sposobów, które pozwolą na terminowe wywiązanie się z obowiązku złożenia zeznania. Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej termin będzie zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało:
  •  wysłane w formie elektronicznej, za poświadczeniem przedłożenia, do organu podatkowego lub do jednostki informatycznej obsługi administracji podatkowej (UWAGA! Przez internet PIT - 36L będzie mógł zostać wysłany dopiero od 1 kwietnia 2008 r.).
  •  nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego;
  •  złożone w polskim urzędzie konsularnym;
  •  złożone przez żołnierza lub członka załogi statku morskiego w dowództwie jednostki wojskowej lub kapitanowi statku;
  •  złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego;
  •  złożone przez osobę aresztowaną w administracji aresztu śledczego.
PRZYKŁAD
PIT-36L przez internet
Podatnik chce przesłać deklarację podatkową PIT-36L za pomocą internetu. Do końca marca nie będzie jednak takiej możliwości. System umożliwiający przesłanie do urzędu skarbowego PIT-ów rocznych 36, 36L, 37, 38 zacznie działać od 1 kwietnia 2008 r. Trzeba pamiętać, że deklaracja składana za pomocą środków komunikacji elektronicznej powinna zawierać dane w ustalonym formacie elektronicznym, zawarte we wzorze deklaracji określonym w odrębnych przepisach, oraz jeden podpis elektroniczny.
Podatnik zamierzający składać deklaracje w formie elektronicznej wcześniej zawiadamia o tym naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawie ewidencji podatników i płatników. A także wcześniej wskazuje osobę lub osoby upoważnione do składania deklaracji w tej formie i podpisywania deklaracji podpisem elektronicznym.
Deklaracje mogą być składane za pomocą środków komunikacji elektronicznej po potwierdzeniu zgodności danych zawartych w zawiadomieniu z danymi podanymi w zgłoszeniu. Potwierdzenie następuje w formie zaświadczenia wydanego przez naczelnika urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia złożenia zgłoszenia. Zaświadczenie może być także wydane w formie elektronicznej. Podatnik może więc złożyć do urzędu skarbowego zeznanie roczne w formie papierowej do końca marca lub może poczekać i przesłać je do urzędu za pomocą internetu w kwietniu. W tym przypadku warto jednak wcześniej zacząć procedurę związaną z zawiadomieniem urzędu skarbowego o chęci skorzystania z tej możliwości.
Najczęściej podatnicy korzystają z poczty. W takim przypadku, nawet jeśli PIT do urzędu dotrze kilkanaście dni później za dzień wywiązania się z obowiązku organ przyjmie dzień stempla pocztowego.
Poczta musi być jednak publiczna i polska. Z domniemania zachowania terminu nie skorzysta podatnik, który wyśle PIT np. prywatną firmą kurierską. A także, gdy wyśle PIT pocztą, ale z zagranicy. Gwarancję zachowania terminu w przypadku przebywania za granicą daje tylko złożenie zeznania w konsulacie.
Zeznanie wysyłane pocztą nadajemy listem poleconym. Na tzw. zwrotce warto opisać zawartość koperty. Przed wysłaniem zeznania warto też zrobić jego kopię i przechowywać wraz z innymi dokumentami na wypadek kontroli. To samo dotyczy potwierdzenia nadania zeznania na poczcie. Kopie PIT-ów, zwrotki potwierdzające ich nadanie i inne dokumenty związane z rozliczeniem rocznym należy przechowywać do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego za dany rok podatkowy.
PRZYKŁAD
Ile czasu trzeba przechowywać dokumenty podatkowe
Podatnik składa zeznanie roczne za 2007 rok. Termin złożenia zeznania w tym roku upływa 30 kwietnia 2008 r.
Kopie PIT-ów, zwrotek potwierdzających ich nadanie, dokumentów będących podstawą odliczeń należy przechowywać do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego za dany rok podatkowy. Jest to 5 lat. W praktyce dokumenty przechowuje się prawie 7 lat. Wynika to z tego, że 5-letni termin liczy się od końca roku podatkowego, w który upłynął termin do rozliczenia z zapłaty podatku.
W przypadku rozliczenia za 2007 rok termin ten upływa 30 kwietnia 2008 r. A więc 5-letni termin liczymy od końca 2008 r. Dokumenty związane z rozliczeniem za 2007 rok trzeba trzymać do końca 2013 roku.
Miejsce złożenia zeznania
W PIT-36L tak jak w innych formularzach rozliczenia rocznego należy wskazać nazwę urzędu skarbowego, którym kieruje właściwy dla podatnika naczelnik. Podatnicy rezydenci, czyli mający miejsce zamieszkania w Polsce i podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, składają zeznanie do urzędu skarbowego ustalonego według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego. A gdy zamieszkanie w Polsce ustało przed tym dniem według ostatniego miejsca zamieszkania przed wyjazdem z kraju. Nierezydenci, czyli osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce i podlegający ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, składają zeznanie do urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
C Jak wypełnić PIT-36L
Formularz PIT-36L przeznaczony jest wyłącznie dla podatników rozliczających się indywidualnie. Wynika to z faktu, że podatnicy rozliczający się w ten sposób nie mają prawa do skorzystania z preferencyjnych form rozliczenia podatku, jakie przewiduje ustawa o PIT. Przygotowując się do wypełnienia zeznania, warto pamiętać, że niektóre pozycje formularza muszą być jednak bezwzględnie wypełnione. Dotyczy to w szczególności:
  •  Numeru Identyfikacji Podatkowej poz. 1,
  •  numeru PESEL, poz. 10,
  •  roku, za który zeznanie jest składane, poz. 4,
  •  celu złożenia formularza, poz. 6 (w przypadku składania zeznania rocznego należy zaznaczyć kwadrat 1),
  •  informacji o dołączonych formularzach, część N,
  •  podpisu na zeznaniu, poz. 111.
Jeżeli podatnik nie wypełni pozycji przeznaczonych do wpisywania kwot, urząd skarbowy przyjmie, że podatnik wpisał 0.
Część A - miejsce i cel składania zeznania
Po wypełnieniu poz. 1 i wpisaniu NIP podatnika oraz poz. 4, czyli roku, za który składane jest zeznanie podatkowe, przechodzimy do części A. Tu należy wpisać miejsce i cel składania formularza. Miejscem będzie nazwa urzędu skarbowego właściwego dla podatnika. Celem w tym przypadku będzie złożenie zeznania. Trzeba podkreślić, że podatnik na tym samym druku może dokonać korekty zeznania rocznego. Gdyby podatnik złożył już zeznanie PIT-36L za 2007 rok i postanowił je skorygować w poz. 6, zaznaczyłby kwadrat 2.
PRZYKŁAD
Prawo do korekty zeznania
Podatnik złożył już PIT-36L. Okazało się jednak, że musi je skorygować. Korekta zeznania jest prawem podatnika. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Trzeba pamiętać, że uprawnienie do złożenia korekty ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą. Złożenie korekty w czasie trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą, nie wywołuje skutków prawnych. Przywilej złożenia korekty powraca w momencie zakończenia prowadzonego postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej. Złożona korekta powinna zawierać dane ustalone w wyniku przeprowadzonego postępowania podatkowego w zakresie nieobjętym decyzją określająca wysokość zobowiązania podatkowego. Złożona korekta może natomiast zawierać dane ustalone w wyniku przeprowadzonej kontroli. Złożona korekta powinna dodatkowo zawierać pisemne wyjaśnienie przyczyn korekty. W celu złożenia korekty podatnik jeszcze raz musi wypełnić PIT-36L zaznaczając jako cel złożenia formularza kwadrat 2 korekta. Dodatkowo musi w odrębnym piśmie wyjaśnić przyczyny ponownego wypełnienia zeznania.
Część B - dane identyfikacyjne i adres
W tej części należy podać dane identyfikacyjne podatnika składającego zeznanie. W tym celu podatnik kolejno w pozycjach od 7 do 10 wpisuje: nazwisko, pierwsze imię, datę urodzenia, numer PESEL (w przypadku osób, którym nadano ten numer). Następnie odpowiednio w pozycjach od 11 do 19 dane adresowe: województwo, powiat, gmina, ulica, numer domu, numer lokalu, miejscowość, kod pocztowy oraz pocztę.
Część C - informacje dodatkowe
Ta część dotyczy podatników, którzy muszą sporządzić odpowiednią dokumentację związaną z transakcjami w ramach podmiotów powiązanych, oraz osób, które korzystały w ciągu pięciu lat poprzedzających rok rozliczenia z tzw. kredytu podatkowego. Podatnik obowiązany do sporządzenia dokumentacji zakreśla kwadrat w poz. 20. Zaś podatnik korzystający z kredytu podatkowego kwadrat w poz. 21. Dodatkowo w tym przypadku musi w poz. 22 podać rok, w którym korzystał ze zwolnienia z wpłat podatku w ramach kredytu podatkowego.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 25a ustawy o PIT podatnicy dokonujący transakcji z podmiotami powiązanymi z tymi podatnikami lub transakcji, w związku z którymi zapłata należności wynikających z takich transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, są obowiązani do sporządzenia dokumentacji podatkowej takiej (takich) transakcji. Dokumentacja ta obejmuje:
  •  określenie funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko),
  •  określenie wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formę i termin zapłaty,
  •  metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określenie ceny przedmiotu transakcji,
  •  określenie strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach - w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot,
  •  wskazanie innych czynników - w przypadku gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji uwzględnione zostały te inne czynniki,
  •  określenie oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń - w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.
Obowiązek sporządzania powyższej dokumentacji obejmuje transakcję lub transakcje, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość:
  •  30 000 euro - w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych albo
  •  50 000 euro - w pozostałych przypadkach.
Obowiązek ten obejmuje również transakcję, w związku z którą zapłata należności wynikająca z takiej transakcji dokonywana jest bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, jeżeli łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w roku podatkowym świadczeń przekracza równowartość 20 tys. euro.
Kwadrat w pozycji 21 zaznaczą podatnicy, którzy korzystali w jednym z pięciu lat poprzedzających rok, za jaki wypełniamy zeznanie, ze zwolnienia na podstawie art. 44 ust. 7a i w rozliczanym roku korzystali z odliczenia z art. 44 ust. 7f ustawy, czyli tzw. kredytu podatkowego. Mówiąc najprościej, kredyt polega na tym, że podatnik, który zaczyna działalność gospodarczą i spełnia określone warunki, może przez cały następny rok nie płacić zaliczek na podatek (względnie kolejne dwa lata). Podatek ostatecznie trzeba zapłacić, jednak następuje to w sposób rozłożony w czasie. Dochód z roku zwolnienia podatnik opodatkowuje sukcesywnie przez pięć kolejnych lat, doliczając w każdym roku do dochodu osiągniętego zaległe 20 proc. dochodu z roku podlegającego zwolnieniu.
PRZYKŁAD
Rozliczanie kredytu podatkowego
Podatnik korzystał z kredytu podatkowego. Opodatkowany jest stawką liniową. W zaznaniu za 2007 rok podatnik musi po raz pierwszy rozliczyć część kredytu podatkowego. Istotą kredytu podatkowego jest zwolnienie podatników uzyskujących dochody z działalności gospodarczej od obowiązku opłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatek ten spłacany jest w pięciu następujących po roku zwolnienia latach podatkowych w ratach po 20 proc. należnego podatku. W celu rozliczenia kredytu podatkowego podatnik 20 proc. kwoty dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu składanym za 2007 rok objęty zwolnieniem doda do dochodu wykazanego za 2007 rok. Tak samo będzie postępował w kolejnych czterech latach. Dochód w roku korzystania ze zwolnienia w ramach kredytu podatkowego, wyniósł 50 000 zł. Dlatego do dochodu z działalności podatnik w 2007 roku doliczy 10 000 zł. Doliczenia tego dokona w części C załącznika PIT/Z składanego wraz z zeznaniem za rok podatkowy, w którym podatnik ma obowiązek tego dokonać.
Część D - Dochody/straty ze źródeł przychodów
W tej części podatnicy wykazują kolejno przychody, koszty uzyskania przychodów, dochód (bądź stratę) oraz należne zaliczki na podatek dochodowy. W wierszu 1 podatnicy ujawniają odpowiednie kwoty dotyczące działalności gospodarczej, a w wierszu 2 z działów specjalnych produkcji rolnej.
Przypomnijmy, że co do zasady przychodem z danego źródła są przychody należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych VAT przychód z tej sprzedaży należy pomniejszyć o należny VAT. W kolumnie dotyczącej przychodu z działalności gospodarczej należy wykazać ewentualne kwoty zwiększające przychód w związku z utratą prawa do ulg inwestycyjnych (z art. 7 ust. 19 i 20 ustawy z 9 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz.U. nr 104, poz. 1104, z późn. zm.).
Kosztem uzyskania przychodów od 2007 roku są wszelkie wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wyłączonych na mocy ustawy. Zmieniona definicja kosztów uzyskania przychodów wprost dopuszcza możliwość rozliczenia wydatków zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z przychodem podatnika.
Aby wypełnić kolumnę d dotyczącą dochodu z działalności, należy obliczyć kwotę dochodu jako różnicę sumy przychodów (kol. b) i kosztów uzyskania przychodów (kol. c). Jednak podatnicy, którzy wcześniej w zeznaniu PIT-36L zaznaczyli kwadrat w poz. 21, czyli w latach ubiegłych korzystali z tzw. kredytu podatkowego, muszą dodatkowo wypełnić załącznik. W takim przypadku poz. 25 podatnicy wypełniają na podstawie części C załącznika PIT/Z składanego wraz z zeznaniem PIT-36L (podatnicy, którzy uzyskali stratę, wypełniają kolumnę e - dotyczy to sytuacji, gdy koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów. Ostatecznie w kolumnie f podatnik wykazuje kwotę należnych zaliczek za rok podatkowy.
Wiersz 1 w części D wypełniają także podatnicy, którzy uzyskali dochody z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej wykonywanej za granicą lub ze źródeł przychodów położonych za granicą, do których ma zastosowanie metoda odliczenia podatku zapłaconego za granicą.
Analogicznie należy wypełnić wiersz 2 części D.
Część E - odliczenie strat i składek na ubezpieczenie społeczne
Po wykazaniu dochodu i zaliczek podatnik dokonuje odliczenia składek i ewentualnie strat z lat ubiegłych. Podatnicy, którzy w latach: 2002, 2003, 2004, 2005 lub 2006 wykazali straty i w 2007 roku mają prawo do odliczania straty z lat ubiegłych, wypełniają poz. 33. Podatnicy mają prawo do odliczenia straty od dochodu z tego samego źródła, które przyniosło stratę w najbliższych, kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość takiego odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty tej straty.
PRZYKŁAD
Rozliczanie straty z lat ubiegłych
Podatnik w 2006 r. wykazał stratę z działalności opodatkowanej podatkiem linowym. W zeznaniu rocznym PIT - 36L za 2007 rok ma prawo do odliczania straty z lat ubiegłych. Należy pamiętać, że podatnicy mają prawo do odliczenia straty od dochodu z tego samego źródła, które przyniosło stratę w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość takiego odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. kwoty straty. Strata podatnika w 2006 roku wyniosła 20 000 zł. W rozliczeniu za 2007 rok podatnik może maksymalnie rozliczyć 10 000 zł.
Następnie w poz. 34 podatnik dokonuje odliczeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Kwotę wydatków z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Kwota odliczanych w poz. 34 składek na ubezpieczenia społeczne nie może przekroczyć sumy kwot z poz. 25 i 30, pomniejszonej o kwotę z poz. 33. W poz. 35 podatnik wpisze dochód po odliczeniach, czyli po odjęciu kwot związanych ze stratą i składek.
PRZYKŁAD
Zaokrąglenie podstawy opodatkowania
Podstawę opodatkowania, czyli dochód zaokrągla się do pełnego złotego w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Przykładowo, jeśli:
Podstawa opodatkowania 25 679 zł 12 gr - po zaokrągleniu 25 679zł
Podstawa opodatkowania 98 777 zł 49 gr - po zaokrągleniu 98 777 zł
Podstawa opodatkowania 56 229 zł 50 gr - po zaokrągleniu 56 230 zł
Podstawa opodatkowania 67 800 zł 91 gr - po zaokrągleniu 67 801 zł
Część F - kwoty zwiększające podstawę opodatkowania/ zmniejszające stratę
W tej części podatnicy mogą wykazać kwoty wpływające na podstawę opodatkowania. Chodzi tu o kwoty związane z odliczaniem ulg od dochodu, a także sytuację odwrotną, czyli konieczność doliczenia wcześniejszych odliczeń od dochodu, do których podatnik utracił prawo.
Należy zwrócić uwagę na to, że poz. 36 nie wypełniają podatnicy, którzy korzystali z ulg inwestycyjnych, o których mowa w art. 26a ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2001 r. i utracili do nich prawo. W takim przypadku należy zwiększyć przychód o kwoty uprzednio odliczonych ulg inwestycyjnych, dokonując odpowiednich wpisów w części D.
W poz. 37 podatnik wpisuje kwoty wpływające na zwiększenie podstawy opodatkowania. W odpowiednich poz. 38-39 kwoty wpływające na zmniejszenie straty z pozarolniczej działalności gospodarczej i osobno z działów specjalnych produkcji rolnej. Kolejne dwie pozycje to strata po zmniejszeniach: poz. 40 z działalności, a poz. 41 z działów specjalnych.
Część G - obliczenie podatku
W części G podatnicy dokonują obliczenia podatku. W celu wypełnienia poz. 42, czyli dochodu do opodatkowania do kwoty z poz. 35, należy dodać kwotę z poz. 37. Podstawą obliczenia podatku, jaką wpisujemy w poz. 43, jest kwota z poz. 42, ale po zaokrągleniu do pełnych złotych.
Od podstawy obliczenia podatku z poz. 43 oblicza się podatek przy zastosowaniu stawki 19 proc. i wykazuje w poz. 44. Pozycję 45 wypełniają podatnicy, którzy mają obowiązek wykazania i doliczenia kwot uprzednio odliczonych od podatku. Są to osoby, które m.in.:
  •  muszą zwrócić ulgę mieszkaniową,
  •  w roku podatkowym otrzymały zwrot uprzednio odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Poz. 46 wypełniają podatnicy, którzy uzyskali dochody z tytułu działalności wykonywanej za granicą lub ze źródeł przychodów położonych za granicą, do których ma zastosowanie metoda odliczenia podatku zapłaconego za granicą. W poz. 47 wykazać należy podatek.
Część H - odliczenie od podatku
Podatnicy, którzy korzystają z odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne, wypełniają poz. 48. Trzeba pamiętać, że odliczeniu od podatku nie podlegają m.in. składki na ubezpieczenie zdrowotne odliczone od podatku obliczanego w inny sposób (ryczałt, tonażowy czy obliczony na zasadach ogólnych).
Część I - obliczenie zobowiązania podatkowego
W części tej podatnicy dokonują obliczenia zobowiązania podatkowego. W poz. 49 wykazują podatek po odliczeniu, czyli pomniejszeniu o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Następnie w poz. 50 należy wykazać zryczałtowany podatek od dochodu z likwidacji działalności gospodarczej dokonanej w grudniu 2007 r.
W poz. 51 podatnicy wykazują podatek należny, po zaokrągleniu do pełnych złotych. W tym celu przy kwotach wynoszących mniej niż 50 groszy końcówki się pomija, a przy kwotach wynoszących 50 i więcej groszy końcówki podwyższa się do pełnych złotych. Następnie w poz. 52 należy wpisać sumę zaliczek należnych za rok podatkowy i obliczyć różnicę pomiędzy podatkiem należnym a zaliczką (poz. 53) lub odpowiednio wypełnić poz. 54, gdy obliczamy różnicę pomiędzy zaliczką a podatkiem należnym.
Część J - kwota do zapłaty/nadpłata
W części tej podatnicy dokonują obliczenia kwoty do zapłaty albo nadpłaty. Poz. 56 to miejsce na podatek od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych. Obecnie podatek ten płatny jest w terminie złożenia zeznania za rok, w którym nastąpiło zbycie. W poz. 57 należy wykazać zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 29, 30 i 30a ustawy o PIT, jeżeli podatek ten nie został pobrany przez płatnika. W części J należy też wykazać kwoty podatku zapłaconego za granicą, o których mowa w art. 30a ust. 9 i 10 ustawy oraz różnicę pomiędzy zryczałtowanym podatkiem a podatkiem zapłaconym za granicą albo różnicę pomiędzy podatkiem zapłaconym za granicą a zryczałtowanym podatkiem.
PRZYKŁAD
Podatek zapłacony za granicą
Podatnik liniowiec uzyskał w 2007 roku dochody ze źródeł przychodów położonych za granicą, do których ma zastosowanie metoda odliczenia podatku zapłaconego za granicą. Metoda ta oznacza, że podatek zapłacony za granicą podlega odliczeniu od podatku obliczonego od łącznych dochodów uzyskanych w roku podatkowym. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany za granicą. W tym przypadku kwotę podatku obliczonego wg 19 proc. stawki od łącznych dochodów uzyskanych za granicą i w Polsce należy pomnożyć przez kwotę dochodu uzyskanego za granicą (wykazanego w części D zeznania), a następnie podzielić przez kwotę łącznego dochodu uzyskanego za granicą i w Polsce. Metodę tę stosuje się między innymi do dochodów uzyskanych ze źródeł przychodów położonych na terytorium USA, Rosji, Danii, Finlandii, Austrii. Metodę tę stosują również podatnicy, którzy uzyskują dochody z tytułu działalności wykonywanej w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub ze źródeł przychodów położonych w takim państwie.
Część K - zryczałtowany podatek dochodowy, o którym mowa w art. 44 ust. 1b ustawy
Tę część wypełniają nierezydenci. Chodzi tu o podatek, jaki zapłacić muszą osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania w Polsce, uzyskujące przychody, o których mowa w art. 29 ustawy o PIT, bez pośrednictwa płatnika. Wówczas mają obowiązek bez wezwania wpłacać na rachunek urzędu skarbowego w terminie do 20 następnego miesiąca za miesiąc poprzedni.
PRZYKŁAD
Obliczenie ryczałtu niepobranego przez płatnika
Kwotę zryczałtowanego podatku od przychodów (dochodów), od których płatnik nie pobrał zryczałtowanego podatku, oblicza się mnożąc kwotę przychodu (dochodu) przez odpowiednią dla uzyskanego przychodu (dochodu) stawkę zryczałtowanego podatku, określoną w ustawie lub umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania. Podatnik liniowiec uzyskał przychód uzyskany z tytułu otrzymanych odsetek od pożyczki udzielonej osobie fizycznej niebędącej przedsiębiorcą (płatnikiem). Dochód ten należy pomnożyć przez stawkę podatku w wysokości 19 proc.
Część L - odsetki naliczone zgodnie z art. 22e ust.1 pkt 4 i ust. 2 ustawy
W poz. 77-88 należy wykazać kwoty odsetek naliczonych zgodnie z art. 22e ust. 1 pkt 4 i ust. 2 ustawy o PIT. Jeżeli podatnicy zaliczyli do kosztów uzyskania przychodów wydatki na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie składników majątku, a następnie byli obowiązani do zaliczenia ich do środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, to wówczas są obowiązani do wykazania i zapłacenia stosownych kwot odsetek.
Część M - należne zaliczki, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy
W części M podatnicy wykazują należne za poszczególne miesiące lub kwartały roku podatkowego zaliczki na podatek, o których mowa w art. 44 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, z wyjątkiem zaliczek od dochodów z działalności gospodarczej uiszczanych w uproszczonej formie.
D Informacje dodatkowe i zasady odliczania 1 proc. podatku
Ostatnie cztery części formularza dotyczą innych pozostałych kwestii niż związanych z rocznym rozliczeniem podatku.
Część N - informacja o załącznikach
W poz. 101 do 106 podatnik podaje liczbę załączników dołączanych do formularza głównego. PIT/B stanowi informację o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej osiągniętego (poniesionej) w roku podatkowym. Podatnicy wykazują przychody, koszty, dochód lub stratę z działalności prowadzonej samodzielnie, a także w spółkach niebędących osobami prawnymi, w których są wspólnikami. PIT/Z to informacja o wysokości dochodu (straty) z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej przez podatników korzystających z kredytu podatkowego. PIT/ZG to informacja o wysokości dochodów z zagranicy i zapłaconym podatku w roku podatkowym. W załączniku podatnik wykazuje dochody z zagranicy oraz podatek zapłacony za granicą rozliczane w zeznaniu podatkowym PIT-36L.
Załącznik składa się odrębnie dla każdego państwa uzyskania dochodu. Ponadto w poz. 104 podatnik może wskazać na złożenie NIP-1 lub NIP-3, poz. 105 sprawozdania finansowego, a w poz. 106 sprawozdania z realizacji uznanej metody ustalania ceny transakcyjnej. W poz. 107 podatnik może wskazać inne informacje. W ocenie MF w tym miejscu podatnik korzystający ze zmniejszenia 1 proc. może wskazać, na jakiego podopiecznego organizacji pożytku publicznego ma być przeznaczony 1 proc. jego podatku.
Część O - wniosek o przekazanie 1 proc. podatku należnego na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP)
Podatnicy podatku liniowego po raz pierwszy będą mogli zdecydować o tym, gdzie ma trafić 1 proc. ich podatku. Ponadto, tak jak wszyscy, zrobią to na nowych zasadach. W rozliczeniu za 2007 rok kwotę 1 proc. podatku należnego wynikającego z zeznania podatkowego na wniosek podatnika przekaże organ podatkowy. Po wcześniejszym zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy w dół. Przekazanie kwoty, po pomniejszeniu o koszty przelewu bankowego, nastąpi w terminie trzech miesięcy od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego, pod warunkiem że zeznanie podatkowe zostanie złożone przed upływem terminu określonego dla jego złożenia.
W części O podatnik musi jedynie wskazać nazwę OPP, numeru jej wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego oraz kwotę wnioskowanej wpłaty. Wypełnienie w ten sposób odpowiednio poz. 108-110 traktowane będzie na równi ze złożeniem wniosku.
Część P - oświadczenie i podpis podatnika/pełnomocnika
Ta część przeznaczona jest do podpisania zeznania oraz złożenia stosownego oświadczenia przez podatnika (poz. 111). Po zmianach w Ordynacji podatkowej zeznanie podatkowe może być podpisane także przez pełnomocnika (poz. 112). Pełnomocnictwo do podpisywania deklaracji i ewentualne zawiadomienie o odwołaniu tego pełnomocnictwa trzeba złożyć właściwemu organowi podatkowemu. Podpisanie deklaracji przez pełnomocnika zwalnia podatnika z obowiązku podpisania deklaracji.
DEFINICJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W USTAWIE O PIT
Działalność gospodarcza to działalność zarobkowa:
  •  wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa,
  •  polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
  •  polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
pod warunkiem, że jest prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, i z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o PIT.
Działalnością gospodarczą nie będą czynności, jeżeli
  •  odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
  •  są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
  •  wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
Wykluczenie danej czynności spod działalności gospodarczej nastąpi jednak, gdy wszystkie trzy przesłanki zostaną spełnione łącznie.
PODATEK LINIOWY
Plusy
  •  Dochody uzyskane z działalności gospodarczej możesz opodatkować według 19-proc. stawki, i to bez względu na wysokość dochodu
  •  Prawo do rozliczenia kosztów uzyskania przychodów, składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne
  •  Złożenie oświadczenia o wyborze liniowej stawki jest skuteczne w latach następnych
  •  Możliwość rezygnacji i zmiany formy opodatkowania działalności
Minusy
  •  Wybrana forma podatku liniowego dotyczyć będzie wszystkich prowadzonych rodzajów działalności, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych
  •  Wykluczenie prawa do liniowej stawki przy świadczeniu usług na rzecz byłego pracodawcy
  •  Brak możliwości skorzystania z prawa do wspólnego opodatkowania z małżonkiem, z preferencji przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, z innych ulg i zwolnień, w tym również z prawa do kontynuacji odliczeń w ramach praw nabytych
SŁOWNICZEK
Nieograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.
Osoba mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - osoba fizyczna która:
  •  posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
  •  przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Ograniczony obowiązek podatkowy - osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - to w szczególności dochody (przychody) z:
  •  pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
  •  działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
  •  działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  •  położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.
LIMIT ODLICZENIA SKŁADKI ZDROWOTNEJ
Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru tej składki.
JAK OBLICZYĆ KWOTĘ ZRYCZAŁTU OD DOCHODU Z REMANENTU LIKWIDACYJNEGO
wartość remanentu likwidacyjnego według cen zakupu
x
wskaźnik procentowy wynikający z udziału dochodu
w przychodach - obliczony zgodnie z art. 24 ust. 3 ustawy
=
dochód z remanentu likwidacyjnego (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
x
stawka podatku 10 proc.
=
zryczałtowany podatek dochodowy
ALEKSANDRA TARKA
Schemat rozliczenia PIT-36L / DGP