Prowizja za pobór i przekazanie opłat reprograficznych jest z VAT

Wynagrodzenie pobierane przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi za reprezentowanie interesów twórców powinno być powiększone o VAT – orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE.

Zdaniem TSUE taka prowizja jest opodatkowana, nawet jeżeli należy się ona za pobieranie i rozdzielanie opłat, które same w sobie nie są opodatkowane VAT.

Wyrok unijnego trybunału zapadł w rumuńskiej sprawie, ale ma znaczenie także dla Polski i innych krajów unijnych. Przepisy dotyczące VAT są bowiem ujednolicone na terenie całej Unii Europejskiej.

Jeden spór rozstrzygnięto…

Chodziło o rumuńskiego odpowiednika polskiego ZAIKS-u (Związku Autorów i Kompozytorów Scenicznych), który w zamian za prowizję pobiera i rozdziela wynagrodzenie należne artystom wykonawcom od „użytkowników świadczonych przez nich usług artystycznych”. W ramach tej usługi organizacja pobiera i rozdziela m.in. opłaty reprograficzne należne autorom za straty, które ponoszą oni z powodu kopiowania ich utworów na dozwolony użytek prywatny.

Przypomnijmy, że przez długi czas istniał spór, czy takie opłaty reprograficzne podlegają opodatkowaniu. W wyroku z 18 stycznia 2017 r. (sygn. C-37/16) TSUE przesądził, że nie. Wyjaśnił, że opłaty reprograficzne są tylko „godziwą rekompensatą” za szkody wynikłe ze zwielokrotnienia chronionych utworów dokonanego bez zgody twórców. Nie jest to żadne świadczenie wzajemne względem jakiegokolwiek innego świadczenia. Innymi słowy, nie można tu mówić o świadczeniu odpłatnej usługi podlegającej opodatkowaniu VAT – orzekł TSUE.

W Polsce potwierdzili to następnie Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku siedmiu sędziów z 26 czerwca 2017 r. (I FSK 1718/13) oraz minister finansów w interpretacji ogólnej z 12 października 2018 r. (PT3.8101.2.2018).

W Rumunii także opłaty reprograficzne nie podlegają VAT.

…pojawił się drugi

Co innego jednak prowizja, którą potrąca rumuńska organizacja (odpowiednik polskiego ZAIKS-u) w zamian za pobór i przekazanie opłat reprograficznych. Ta jest już opodatkowana – stwierdził rumuński fiskus.

Tak też wynikało z tamtejszych przepisów, które w 2018 r. rumuńska organizacja zaskarżyła do sądu apelacyjnego w Bukareszcie. Argumentowała, że opodatkowanie prowizji jest niezgodne z unijną dyrektywą VAT i z tezami wspomnianego wyroku TSUE z 18 stycznia 2017 r.

Sąd apelacyjny zgodził się z takim stanowiskiem i stwierdził nieważność rumuńskich przepisów w tym zakresie. Uznał, że prowizje należne organizacjom zbiorowego zarządzania mają charakter pomocniczy w stosunku do opłat reprograficznych, więc tak jak one nie są objęte VAT.

Nie zgodziło się z tym rumuńskie ministerstwo finansów i złożyło skargę do sądu kasacyjnego. Ten zawiesił postępowanie i skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE.

W najnowszym wyroku TSUE orzekł, że rację ma rumuński fiskus. Zwrócił uwagę na to, że między autorami a organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana wzajemnych świadczeń. Organizacja świadczy usługę zbiorowego zarządzania, a w zamian dostaje wynagrodzenie (prowizję). To uzasadnia opodatkowanie prowizji – orzekł TSUE. Za bez znaczenia uznał to, że :

• usługi zbiorowego zarządzania oraz prowizja są regulowane ustawą,
• opłaty reprograficzne nie są opodatkowane VAT.

Prowizja za ich pobór i przekazanie jest wynagrodzeniem za komercyjną usługę świadczoną przez organizację – podsumował TSUE.

Na poparcie swojej tezy przywołał inny swój wyrok z 21 stycznia 2021 r. (C-501/19).©℗

orzecznictwo