Kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych dla osoby prawnej? Czy cesja umowy przedwstępnej jest opodatkowana VAT? W jakich przypadkach trzeba stosować kod GTU_03? Czy przy sprzedaży lokalu mieszkalnego osobie fizycznej należy zastosować oznaczenie GTU_10.
Podatnik posiada zagraniczne rachunki bankowe (zarówno w państwach należących do Unii Europejskiej, jak i spoza niej), w związku z czym jest obciążany różnego rodzaju prowizjami (np. za obsługę rachunku, wykonywanie przelewów). Czy w takim przypadku podatnik powinien rozpoznawać import usług?
Podatnicy nabywający usługi mogą być obowiązani do rozpoznawania importu usług. Importem usług ustawodawca nazywa sytuację, w której dochodzi do świadczenia usług, z tytułu których podatnikiem jest usługobiorca (zob. art. 2 pkt 9 ustawy o VAT), a więc gdy – w niewielkim uproszczeniu – podatnik posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju (albo osoba prawna niebędąca podatnikiem mająca siedzibę na terytorium kraju zarejestrowana lub zobowiązana do zarejestrowania się jako podatnik VAT UE) nabywa usługi od podatnika nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski (zob. art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT). Aby wystąpił import usług, miejsce świadczenia nabywanej przez podatnika od podatnika zagranicznego usługi musi znajdować się na terytorium Polski (tylko wówczas dochodzi do świadczenia podlegającej opodatkowaniu w Polsce usługi – zob. art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Warunki występowania importu usług są w przedstawionej sytuacji spełnione, o ile wskazane usługi nie są świadczone dla znajdujących się poza terytorium kraju stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika (w uproszczeniu – dla zagranicznych oddziałów podatnika). Polski podatnik (czyli podatnik posiadający siedzibę działalności gospodarczej na terytorium kraju) nabywa bowiem usługi, których miejsce świadczenia znajduje się na terytorium Polski, od zagranicznych podatników nieposiadających stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. W tym przypadku ma zastosowanie art. 28b ust. 1 ustawy o VAT – stanowi on, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
W konsekwencji – w zakresie, w jakim wskazane usługi bankowe nie są świadczone dla znajdujących się poza terytorium kraju stałych miejsc prowadzenia działalności gospodarczej przez podatnika – podatnik jest zobowiązany rozpoznawać import usług bankowych. Jest tak, mimo że są to usługi zwolnione od VAT (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT), gdyż przepisy nie wyłączają obowiązku rozpoznawania importu usług zwolnionych od VAT.
Podstawa prawna
art. 2 pkt 9, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 17 ust. 1 pkt 4, art. 28b ust. 1 oraz art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
Podatnik VAT będzie świadczył usługi budowlane dla fundacji, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Kiedy będzie powstawać obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia tych usług?
Obowiązek podatkowy przy świadczeniu usług budowlanych oraz budowlano-montażowych powstaje na dwa sposoby. Pierwszy z nich ma zastosowanie w przypadkach, gdy usługi te są opodatkowane oraz świadczone na rzecz podatnika albo osoby prawnej niebędącej podatnikiem. W takich przypadkach obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych powstaje:
1) z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty – w zakresie, w jakim następuje przed wystawieniem faktury oraz wykonaniem usługi;
2) z chwilą wystawienia faktury – w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty, o ile nie nadszedł 30. dzień, licząc od dnia wykonania usługi;
3) 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi – w zakresie, w jakim wcześniej nie powstał obowiązek podatkowy na skutek otrzymania zapłaty lub wystawienia faktury (zob. art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a w zw. z art. 19a ust. 7 i 8 oraz w zw. z art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT).
W pozostałych przypadkach obowiązek podatkowy przy świadczeniu usług budowlanych oraz budowlano-montażowych powstaje obecnie na zasadach ogólnych, czyli z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (w zakresie, w jakim następuje przed wykonaniem usługi – zob. art. 19a ust. 8 ustawy o VAT) lub z chwilą wykonania usługi (w pozostałym zakresie – zob. art. 19a ust. 1 ustawy o VAT). Potwierdził to minister finansów w interpretacji ogólnej z 1 kwietnia 2016 r. (nr PT3.8101.41.2015.AEW.2016.AMT.141).
W przedstawionej sytuacji chodzi o usługi wykonywane na rzecz fundacji, a więc osoby prawnej (zob. art. 7 ust. 2 ustawy o fundacjach). W konsekwencji, mimo że w przedstawionej sytuacji nabywca usług budowlanych nie jest podatnikiem (gdyż nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu VAT), obowiązek podatkowy przy świadczeniu na jego rzecz usług budowlanych oraz budowlano-montażowych powstaje na pierwszy ze wskazanych sposobów (przy czym w świetle wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2 maja 2019 r. w sprawie C-224/18 wykonaniem usługi budowlanej lub budowlano-montażowej jest co do zasady podpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego).
Podstawa prawna
art. 19a oraz art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
art. 7 ust. 2 ustawy z 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2167)
Podatnik – jako przyszły nabywca – zawarł umowę przedwstępną sprzedaży lokalu mieszkalnego, którego sprzedaż będzie zwolniona od VAT, i wpłacił z tego tytułu zadatek. Przed finalizacją transakcji podatnik – za zgodą przyszłego sprzedawcy – dokonał odpłatnej cesji praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej na inny podmiot. Czy cesja ta korzysta ze zwolnienia z VAT?
Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Przy czym przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (zob. art. 8 ust. 1 ustawy o VAT).
Z przytoczonego przepisu wynika, że na gruncie VAT pojęcie świadczenia usług rozumie się bardzo szeroko (np. świadczeniem usług w rozumieniu VAT jest zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji – zob. art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT). W konsekwencji podlegającym opodatkowaniu VAT odpłatnym świadczeniem usług jest również sprzedaż przez podatników VAT praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej.
Jednocześnie obowiązujące przepisy VAT nie przewidują stosowania obniżonej stawki VAT lub zwolnienia od VAT do świadczenia usług sprzedaży praw i obowiązków wynikających z umowy przedwstępnej. W konsekwencji świadczenie takich usług jest opodatkowane VAT według stawki podstawowej – 23 proc. (zob. interpretacje indywidualne dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 1 marca 2018 r., nr 0114-KDIP1-1.4012.33.2018.1.AM oraz z 19 sierpnia 2019 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.388.2019.1.ICZ). A zatem we wskazanej sytuacji odpłatna cesja nie korzysta ze zwolnienia od VAT ani opodatkowania VAT według stawki obniżonej, lecz jest opodatkowana VAT według stawki 23 proc.
Podstawa prawna
art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
Podatnik prowadzi warsztat samochodowy i sprzedaje wyspecjalizowanej firmie oleje przepracowane, które są u niego odpadem po wykonanych usługach serwisowych. Czy tę sprzedaż należy oznaczać kodem GTU_03?
Z par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. c rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług wynika obowiązek oznaczania – kodem 03 w ewidencji VAT oraz poprzez wpisanie wartości 1 w polu GTU_03 w nowym pliku JPK_VAT – dostaw oleju opałowego, smarów, olejów i preparatów smarowych wymienionych w ww. przepisie. Ponieważ został on sformułowany bardzo nieczytelnie, pojawiają się wątpliwości, o jakie towary chodzi. Wzorując się na treści art. 89 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku akcyzowym, należy dojść do wniosku, że do towarów, o których mowa, należą:
1) oleje opałowe w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym;
2) oleje smarowe i pozostałe oleje o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, z wyłączeniem wyrobów o kodzie CN 2710 19 85 (oleje białe, parafina ciekła) oraz smarów plastycznych zaliczanych do kodu CN 2710 19 99;
3) oleje smarowe o kodzie CN 2710 20 90;
4) preparaty smarowe objęte pozycją CN 3403, z wyłączeniem smarów plastycznych objętych tą pozycją.
Z kolei z Nomenklatury Scalonej wynika, że oleje odpadowe oznaczone są kodami CN 2710 91 00 i 2710 99 00. Przy czym z objaśnień do działu 22 CN wynika, że określenie „oleje odpadowe” oznaczają odpady zawierające głównie oleje ropy naftowej oraz oleje otrzymywane z minerałów bitumicznych, nawet zmieszane z wodą. Obejmują one:
1) oleje, które nie nadają się już do użycia jako produkty podstawowe (na przykład zużyte oleje smarowe, zużyte oleje hydrauliczne i zużyte oleje transformatorowe);
2) oleje szlamowe ze zbiorników zasobnikowych olejów ropy naftowej, zawierające głównie te oleje i wysokie zagęszczenie dodatków (na przykład chemikaliów), stosowane do wytwarzania produktów podstawowych; oraz
3) oleje w postaci emulsji w wodzie lub mieszaniny z wodą, które powstały w wyniku rozlania oleju, mycia zbiorników zasobnikowych lub stosowania cieczy chłodząco-smarujących podczas obróbki skrawaniem.
Z powyższego jednoznacznie wynika, że zużyte oleje smarowe stanowią oleje odpadowe w rozumieniu CN, a więc są oznaczone kodami CN 2710 91 00 i 2710 99 00. Uważam w związku z tym, że sprzedawane przez podatnika oleje odpadowe nie podlegają oznaczeniu kodem GTU_03, gdyż nie należą do towarów wymienionych w par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. c ww. rozporządzenia. Nie podlegają one również oznaczeniu żadnym z pozostałych kodów GTU. ©℗
Podstawa prawna
par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. c rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2326)
art. 89 ust. 1 pkt 11 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255)
Czynny podatnik VAT zamierza sprzedać osobie fizycznej lokal mieszkalny. Czy musi udokumentować tę sprzedaż fakturą? Czy powinien zastosować oznaczenie GTU_10?
W pierwszej kolejności należy wskazać, że dostawy nieruchomości są zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących (zob. par. 2 ust. 1 w zw. z poz. 35 załącznika do rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku ewidencjonowania). W związku z istnieniem tego zwolnienia zakładam, że przedmiotowa sprzedaż nie zostanie zaewidencjonowana dobrowolnie przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Przy czym należy wyjaśnić, że sprzedaż na rzecz osób prywatnych musi być dokumentowana fakturami tylko na żądanie nabywców (zob. art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT). W pozostałym zakresie sprzedaż na rzecz osób prywatnych za pomocą faktur może, lecz nie musi być dokumentowana. W konsekwencji w przedstawionej sytuacji możliwe są dwa scenariusze, tj. że dostawę (sprzedaż) lokalu mieszkalnego podatnik udokumentuje fakturą lub że takiej faktury on nie wystawi. W drugim przypadku nie ulega wątpliwości, że wykazując sprzedaż w ewidencji VAT oraz w części ewidencyjnej nowego pliku JPK_VAT, podatnik nie ma obowiązku zastosowania kodu GTU_10 (oznaczenia te wykazuje się bowiem wyłącznie w przypadku wykazywania w ewidencji VAT sprzedaży na podstawie faktur), lecz wymagane będzie oznaczenie „WEW” (zob. par. 10 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług).
Natomiast w pierwszym przypadku możliwe są dwa sposoby postępowania. Bezpieczniejsze jest wykazanie tej sprzedaży na podstawie faktury z oznaczeniem GTU_10 (na podstawie par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. j ww. rozporządzenia). W grę również wchodzi wykazanie takiej sprzedaży na podstawie zbiorczego dowodu wewnętrznego z oznaczeniem „WEW”, jednak dopuszczalność takiego postępowania nie jest na dzień dzisiejszy oczywista.
Podstawa prawna
art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2419)
par. 10 ust. 3 pkt 1 lit. j, par. 10 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2326)
par. 2 ust. 1 w zw. z poz. 35 rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. poz. 2519; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2317)
