Minister finansów objaśnił, kiedy w usługach utrzymania dróg (także zimowego) mamy do czynienia z jednym kompleksowym świadczeniem, a kiedy ze zbiorem odrębnych świadczeń.

Zrobił to w objaśnieniach podatkowych z 26 stycznia br. Zostały one wydane na podstawie art. 14a par. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej. Dają więc podatnikom ochronę, gdy ci zastosują się do ich treści.
Chodzi o usługi utrzymania dróg, które mogą być świadczone w różnych modelach. Różne mogą być też: zakres świadczeń, sposób ich realizacji, odpowiedzialność wykonawcy, sposób ustalania wynagrodzenia itd. Wszystko to może wpływać na stawkę VAT.
Zgodnie bowiem z utrwaloną już linią interpretacyjną organów podatkowych, usługi świadczone w ramach kontraktu kompleksowego utrzymania dróg są opodatkowane stawką 23 proc. Natomiast jeżeli wykonywane są różne, niezależne od siebie usługi, których rozdzielenie do celów podatkowych nie ma sztucznego charakteru, wówczas każda z nich jest opodatkowana z zastosowaniem właściwej dla niej stawki VAT (np. 23 proc. lub 8 proc.).
W związku z tym minister finansów określił podstawowe przesłanki, które mogą wskazywać, czy dana usługa jest świadczeniem kompleksowym, czy nim nie jest. Zastrzegł przy tym, że nie jest to kompletna lista.
Usługa kompleksowa
Minister zwrócił uwagę na to, że w przypadku kontraktów drogowych co do zasady nie można wyraźnie wydzielić jednej usługi głównej i pozostałych usług pomocniczych. Nie oznacza to jednak, że nie można mówić o świadczeniu kompleksowym.
Tak może być w przypadku kontraktów kompleksowego utrzymania dróg (potocznie nazywanych utrzymaniowymi). Zasadniczo ich głównym celem jest – po stronie zamawiającego (zarządcy drogi) – zapewnienie przejezdności drogi na określonym poziomie. Realizacja tego samego celu jest zarazem głównym obowiązkiem świadczącego usługę. Ponosi on wtedy odpowiedzialność nie za wykonanie poszczególnych usług cząstkowych, lecz za zapewnienie głównego celu świadczenia – przejezdności drogi w określonym standardzie. W takim wariancie świadczący usługę sam decyduje, jakie czynności należy podjąć, aby osiągnąć założony efekt.
„Tym samym bezbłędne wykonanie wszystkich koniecznych działań z wyjątkiem np. jednego, nie spowoduje, że cel umowy będzie prawidłowo wykonany, gdy niewykonanie tego jednego działania będzie skutkowało nieprzejezdnością drogi lub nieutrzymaniem jej w określonym w umowie standardzie” – wyjaśnił minister.
Stwierdził więc, że w tym przypadku zamawiający nabywa jedno świadczenie wymagające podejmowania wielu czynności przez usługodawcę. Natomiast wszystkie realizowane działania są potrzebne w jednakowym stopniu.
Oddzielny zbiór
Inaczej jest z pozostałymi kontraktami dotyczącymi usług utrzymania dróg. Potocznie są one nazywane wywołaniowymi lub rozproszonymi. Co do zasady, celem świadczącego takie usługi jest prawidłowe i niezwłoczne wykonanie wyłącznie konkretnych czynności, wprost zleconych przez zamawiającego (zarządcę drogi). W takiej sytuacji usługodawca, jeżeli tylko prawidłowo wykonał wszystkie zlecone mu czynności, nie ponosi odpowiedzialności za brak przejezdności drogi lub jej niewłaściwy standard.
Z przykładami
Minister zastrzegł jednak, że przy ocenie charakteru konkretnego kontraktu nie należy się kierować wyłącznie jego nazwą.
Szef GDDKiA: Nie boimy się pozwów od wykonawców [WYWIAD]
Szef GDDKiA: Nie boimy się pozwów od wykonawców [WYWIAD]

Zobacz również
Jako przykład podał umowę zatytułowaną „Umowa kompleksowego utrzymania drogi”. Minister wyjaśnił, że wbrew nazwie, umowę tę należy zaklasyfikować jako pozostały kontrakt utrzymania drogi (kontrakt wywołaniowy). Usługodawca zobowiązał się w niej bowiem do: utrzymania i remontów drogi i chodników, konserwacji oznakowania i sygnalizacji, utrzymania czystości i zieleni przydrożnej oraz zimowego utrzymania drogi. Każda usługa miała być jednak wykonywana wyłącznie na zlecenie zamawiającego. Co więcej, usługodawca wziął na siebie odpowiedzialność wyłącznie za wykonanie zleconych usług. Natomiast na zamawiającym spoczął obowiązek monitorowania stanu drogi i konieczności wystawienia zlecenia.
Ustalono, że wynagrodzenie jest wypłacane raz w miesiącu na podstawie faktycznie wykonanych usług (których jednostkowe ceny zostały określone w umowie). Jedynie wynagrodzenie z tytułu pozostawania w gotowości do odśnieżania zostało wyznaczone w stałej wysokości za każdy dzień.
Minister wyjaśnił, że nie występuje tu jedna, kompleksowa usługa utrzymania drogi. Każda z wykonanych usług będzie opodatkowana stawką VAT właściwą dla niej samej.©℗
Objaśnienia podatkowe z 26 stycznia 2021 r. dotyczące opodatkowania VAT kontraktów drogowych