Wiemy, że od 1 stycznia 2020 r. nie będzie można wystawiać na rzecz podatników faktur dokumentujących sprzedaż, w przypadku której wystawiono również paragon bez NIP nabywcy. Czy w świetle tego zakazu będzie można wystawiać faktury rolnikom ryczałtowym?
Z 1 stycznia 2020 r. w ustawie o VAT zostanie dodany art. 106b ust. 5. Stanowi on, że w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku od wartości dodanej wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej. Zmiana ta jest – jak można przeczytać w uzasadnieniu ustawy nowelizującej wprowadzającej ten przepis – „reakcją na zaobserwowany nieuczciwy proceder polegający na wystawianiu faktur na zaprzyjaźnione firmy, w zamian za korzyść majątkową, do paragonów fiskalnych wygenerowanych przez kasę, a nieodebranych przez klientów. Firmy na podstawie wystawionych faktur dokonują odliczenia podatku VAT, mimo że w rzeczywistości nie nabyły towarów lub usług, a tym samym zawyżają koszty podatkowe”.
Brzmienie art. 106b ust. 5 ustawy o VAT nie wyłączy możliwości wystawiania faktur dokumentujących sprzedaż potwierdzoną paragonem bez numeru VAT (najczęściej bez NIP) nabywcy, ale nie będą to mogły być faktury wystawiane na rzecz podatników. W szczególności do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez NIP nabywcy nie będą mogły być wystawiane faktury z NIP nabywcy, gdyż właśnie umieszczenie na fakturze NIP nabywcy najczęściej świadczy o tym, że jest to faktura wystawiona na rzecz podatnika.
Mając to na uwadze, pragnę wyjaśnić, że sprzedaż na rzecz rolników ryczałtowych podlega obowiązkowi ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących (zob. art. 111 ust. 1 ustawy o VAT), mimo że formalnie rolnicy ryczałtowi są podatnikami VAT (z tytułu prowadzonej działalności rolniczej) korzystającymi ze zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Najczęściej przy tym rolnicy ryczałtowi nie posiadają NIP, a w konsekwencji nie jest możliwe wystawianie im paragonów z NIP nabywcy. Jednocześnie posiadanie przez rolników ryczałtowych statusu podatników powoduje, że co do zasady podatnicy mają obowiązek dokumentować sprzedaż na rzecz rolników ryczałtowych za pomocą faktur (zob. art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). Niedopuszczalne zaś byłoby, aby ustawodawca z jednej strony nakazywał dokumentować daną sprzedaż paragonami wystawianymi najczęściej bez NIP nabywcy, z drugiej nakazywał dokumentować taką sprzedaż fakturami, z trzeciej zaś zakazywał wystawiania tych faktur na rzecz podatników. Należy więc przy tym uznać, że dla celów stosowania art. 106b ust. 5 ustawy o VAT faktury wystawiane rolnikom ryczałtowym nie są fakturami wystawianymi na rzecz podatników. Dlatego też – według mnie – w 2020 r. nadal będzie możliwe wystawianie rolnikom ryczałtowym faktur dokumentujących sprzedaż udokumentowaną paragonem bez NIP nabywcy. Przy czym, nawet jeżeli z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej rolnicy ryczałtowi posiadają NIP, to nie należy go wskazywać na wystawianych im – jako rolnikom ryczałtowym – fakturach.
Podstawa prawna
• art. 106b ust. 5 oraz art. 111 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2020 r.