Dlaczego różnicować sposób raportowania faktur uproszczonych w zależności od tego, kiedy są ewidencjonowane – czy w I połowie roku (z pełnymi danymi), czy w II połowie roku (z danymi zbiorczymi)?
=
Ukazało się rozporządzenie ministra finansów z 1 kwietnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2020 r. poz. 576).
Dostosowało ono termin wejścia w życie rozporządzenia z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r. poz. 1988) do terminu wejścia w życie nowego JPK_VAT. Termin ten został zmieniony na 1 lipca br. ustawą z 31 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 568).
Rozporządzenie z 1 kwietnia 2020 r. zmieniło też – za okres od 1 lipca do końca grudnia 2020 r. – sposób wykazywania w ewidencji VAT paragonów fiskalnych uznanych za faktury VAT.

Zmiany od lipca

Przypomnijmy, że rozporządzenie z 15 października 2019 r. dostosowuje ewidencję VAT do nowej elektronicznej wersji deklaracji VAT w formie zintegrowanego pliku JPK_VAT. Natomiast nowy JPK_VAT ma być przesyłany do organów skarbowych przez wszystkich podatników VAT czynnych począwszy od rozliczenia za lipiec 2020 r. Od 1 lipca 2020 r. będzie też obowiązywało nowe rozporządzenie w sprawie ewidencji i deklaracji VAT.
Zmiana dokonana rozporządzeniem z 1 kwietnia 2020 r. polega na zwolnieniu sprzedawców z wykazywania w nowym JPK_VAT pewnych danych w odniesieniu do paragonów fiskalnych zawierających NIP nabywcy, uznanych za faktury uproszczone (art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT). Chodzi o paragony z NIP nabywcy, na których kwota należności ogółem nie przekracza 450 zł albo 100 euro.
W okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2020 r. w odniesieniu do tych faktur uproszczonych nie trzeba będzie wykazywać w nowym w nowym JPK_VAT:
  • podstawy opodatkowania,
  • podatku należnego,
  • stawki VAT w wysokości 5 proc., 8 proc. lub 23 proc.
– o ile dane te zostaną ujęte zbiorczo w ewidencji VAT.
W tym czasie podatnicy nie będą musieli też wykazywać w ewidencji VAT następujących danych wynikających z wystawionych faktur uproszczonych (paragonów z NIP nabywcy):
  • numeru faktury,
  • daty wystawienia faktury,
  • daty dostawy towarów, wykonania usługi,
  • NIP nabywcy,
  • szczególnych oznaczeń dotyczących dostaw towarów lub wykonanych usług wskazanych w par. 10 ust. 3 rozporządzenia z 15 października 2019 r.,
  • dodatkowych oznaczeń wskazanych w par. 10 ust. 4 ww. rozporządzenia. Chodzi o 13 kodów towarowo-usługowych oraz 13 dodatkowych oznaczeń dla rodzaju transakcji.
W konsekwencji ewidencja sprzedaży nie będzie musiała zawierać wymienionych danych, kodów i oznaczeń, pod warunkiem że w tym okresie wartość sprzedaży bez podatku (netto) oraz wysokość podatku należnego wynikająca z faktur uproszczonych zostanie ujęta sumarycznie w zbiorczej informacji z ewidencji sprzedaży z kas rejestrujących.

Pominięto zwolnionych

Co interesujące, przeoczono lub celowo pominięto czynności udokumentowane fakturami uproszczonymi, opodatkowane stawką 0 proc. lub zwolnione od podatku – te czynności bowiem są wymienione w par. 10 ust. 1 pkt 1 lit. a i b rozporządzenia, a nie – jak wskazuje się w rozporządzeniu zmieniającym z 1 kwietnia 2020 r. – w par. 10 ust. 1 pkt 2 i pkt 7 lit. b.
Takie czynności (zwolnione od VAT lub objęte stawką 0 proc.) stanowią zasadniczo margines wykonywanej działalności gospodarczej, lecz nie u wszystkich podatników. Zastanawiające jest, jak ma postąpić podatnik – lekarz, czy szerzej podmiot leczniczy, wystawiający paragon z NIP za czynności medyczne zwolnione z opodatkowania.
Czy będzie on musiał wykazać w ewidencji VAT: numer faktury uproszczonej, datę wystawienia faktury, datę wykonania usługi/dokonania dostawy oraz NIP nabywcy, czy nie będzie miał takiego obowiązku? Z przepisów wynika, że taki obowiązek będzie na nim ciążył.
Jak ma w takim razie postąpić podmiot leczniczy, gdy na paragonie (fakturze uproszczonej) znajdzie się zarówno sprzedaż strzykawki (opodatkowanej), jak i usługi medycznej (zwolnionej od podatku)?
Strzykawkę podmiot leczniczy będzie musiał wykazać zbiorczo w raporcie z kasy fiskalnej (bo jest opodatkowana), co oznacza brak konieczności wykazywania w ewidencji takich danych jak: numer faktury, data wystawienia faktury, data sprzedaży, NIP nabywcy.
Natomiast usługę medyczną z tej samej faktury uproszczonej będzie musiał wykazać, podając NIP nabywcy, numer faktury uproszczonej, datę sprzedaży, ponieważ jest to czynność zwolniona od podatku, a ustawodawca o niej zapomniał. Wydaje się, że jest jeszcze czas, aby wskazany błąd naprawić.

Co do 1 lipca

Kolejnym problemem jest to, jak mają postępować podatnicy, którzy od początku 2020 r. do końca czerwca 2020 r. wykonują te same czynności, które w okresie lipiec–grudzień 2020 r. nie muszą być szczegółowo raportowane w ewidencji VAT. Przecież faktury uproszczone są już obecnie wystawiane przez podatników.
Dlaczego więc różnicować sposób raportowania faktur uproszczonych w zależności od tego, kiedy są ewidencjonowane – czy w I połowie roku (z pełnymi danymi), czy w II połowie roku (z danymi zbiorczymi)?
Co więcej, jak już powiedzieliśmy, w II połowie roku faktury uproszczone dotyczące czynności opodatkowanych stawką 5, 8 lub 23 proc. będą raportowane na podstawie raportów okresowych, a czynności podatkowane stawką 0 proc. i zwolnione od podatku – z pełnymi danymi wynikającymi z tych faktur (paragonów z NIP nabywcy).

Jak postępować do lipca

Chcąc uniknąć problemów z ujmowaniem paragonów z NIP w plikach JPK_VAT, należy szukać odpowiedzi w ustawie o VAT.
Artykuł 106e ust. 5 pkt 3 wskazuje, że faktura, gdy jej wartość brutto nie przekracza 450 zł, może nie zawierać danych dotyczących nabywcy, tj. imion i nazwisk lub nazw nabywców towarów lub usług oraz ich adresów. Ponadto, zgodnie z art. 106b ust. 5, w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej fakturę wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon zawiera NIP nabywcy.
Jednak, jak stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 18 marca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP1-3.4012.61.2020.1.ISK): „skoro Wnioskodawca dokumentuje sprzedaż na kwotę nieprzekraczającą 450 zł lub 100 euro (jeżeli kwota ta określona jest w euro) paragonem fiskalnym zawierającym NIP klienta (nabywcy) oraz pozostałe dane wymagane ustawą, to nie powinien z tytułu tej sprzedaży wystawiać dla nabywcy odrębnego dokumentu (faktury standardowej)” – „Nie wystawia się dwóch faktur: uproszczonej i zwykłej” (DGP nr 63/2020).
Moim zdaniem stanowisko dyrektora KIS nie jest prawidłowe. Zgodnie z art. 106h ust. 1, w przypadku gdy faktura dotyczy sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej, dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż. Inaczej mówiąc, jeżeli podatnik wystawia paragon, a następnie wystawia fakturę, to do egzemplarza faktury pozostającej u podatnika dołącza oryginał paragonu fiskalnego.
Natomiast zgodnie z art. 106h ust. 4 przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy paragon został uznany za fakturę wystawioną zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3. Oznacza to, że do faktury nie dołącza się oryginału paragonu, gdy paragon z NIP został uznany za fakturę.
Najważniejsza część tej regulacji brzmi: „gdy paragon został uznany za fakturę wystawioną zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3”. Ustawodawca wskazuje w niej, że jeżeli paragon zostanie uznany za fakturę, to do paragonu z NIP nie wystawia się faktury, bo ten paragon taką funkcję już pełni. Jednak ustawodawca nie uzależnił wystawienia faktury do paragonu od tego, jaka jest wartość paragonu z NIP (do czy powyżej 450 zł). Uzależnił to od uznania, czy ten paragon zostanie uznany za fakturę, czy nie zostanie uznany.

To rozwiązałoby problem

Gdyby ustawodawca chciał uzyskać efekt w postaci bezwzględnego uznania paragonu z NIP (do wartości 450 zł) za fakturę, to treść art. 106h ust. 4 byłaby zupełnie inna. Brzmiałby on np. „Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy paragon stał się (jest) fakturą wystawioną zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3”.
Przy takiej treści nie byłoby możliwości „uznania” bądź „nieuznania” paragonu za fakturę. Paragon z NIP o wartości 450 zł stawałby się automatycznie fakturą. Ustawodawca rozstrzygnął to jednak odmiennie. Wskazał, że jeżeli paragon z NIP zostanie uznany za fakturę, to nie dołącza się paragonu do faktury. Natomiast gdy paragon z NIP nie zostanie uznany za fakturę, wówczas paragon z NIP dołącza się do faktury. W tym ostatnim przypadku paragon z NIP przestaje pełnić funkcję faktury i staje się ponownie paragonem, gdyż nie „został uznany za fakturę”.
Kwestia uznania paragonu z NIP za fakturę została przez ustawodawcę przekazana do rozstrzygnięcia wystawcy paragonu. Jeżeli uzna on, że jest to faktura – nie wystawi kolejnej, jeżeli uzna, że nie jest to faktura – wystawi fakturę, a do faktury „dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż”.
Wobec powyższego nie ma wątpliwości, że paragon o wartości do 450 zł z NIP może być uznany za fakturę. Wówczas i sprzedawca, i nabywca również tak go traktują. Nie może tu być żadnych obaw o możliwość odliczenia podatku u nabywcy.
Jeżeli jednak sprzedawca wystawi paragon z NIP, a do niego fakturę, to paragon z NIP przestaje pełnić funkcję faktury. Nie ma więc problemów dotyczących ewentualnej konieczności zapłaty podwójnego VAT z paragonu i faktury.
Taki sposób interpretacji rozwiązuje automatycznie wspomniany już problem ujmowania paragonów z NIP w JPK_VAT. Wystawiając „pełną” fakturę do paragonu z NIP, podatnik ujmowałby w JPK wyłącznie dane z niej wynikające i nie musiałby się zastanawiać, jak oddzielić w ewidencji VAT paragony z NIP od paragonów bez NIP.

Po co ta zmiana

I na koniec – jak będzie wyglądała ewidencja faktur uproszczonych od 2021 r.? W uzasadnieniu do rozporządzenia z 1 kwietnia 2020 r. Ministerstwo Finansów napisało, że: „zgodnie z projektowaną zmianą wszyscy podatnicy, będą stosować przepisy par. 10 ust. 1 pkt 2 i pkt 7 lit. b, ust. 2 pkt 1 oraz ust. 3 i 4 rozporządzenia w odniesieniu do paragonów fiskalnych uznanych za faktury zgodnie z art. 106e ust. 5 pkt 3 ustawy o VAT – od 1 stycznia 2021 r.”.
Jeżeli tak ma być, to w jakim celu na pół roku ministerstwo chce zwalniać podatników z takiego obowiązku (i to jeszcze wybiórczo), skoro za chwilę wszyscy podatnicy VAT czynni wystawiający faktury uproszczone będą musieli te obowiązki i tak spełnić?
Przeoczono lub celowo pominięto czynności ze stawką 0 proc. lub zwolnione od VAT, dokumentowane fakturami uproszczonymi