Ustawy podatkowe odnoszą się do pojęcia przedsiębiorstwa i jego zorganizowanej części, definiując konsekwencje podatkowe czynności restrukturyzacyjnych w postaci podziału spółek kapitałowych, sprzedaży czy też aportów. Jak rozumieć to pojęcie?
W uproszczeniu można stwierdzić, że czynności takie, o ile dotyczą przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, za wyjątkiem sprzedaży, są neutralne podatkowo. Koncepcja podatkowa pojęcia przedsiębiorstwa zakłada istnienie w danym podmiocie przedsiębiorstwa rozumianego jako całość aktywów i pasywów związanych z działalnością podatnika oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa rozumianej jako wyodrębniony fragment tych aktywów i pasywów.
Definicja przedsiębiorstwa odnosi się bezpośrednio do pojęcia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 kodeksu cywilnego. W przypadku zorganizowanej części przedsiębiorstwa ustawy podatkowe krajowe i prawo wspólnotowe zawiera własne uregulowania opisujące warunki niezbędne do uznania określonego zbioru składników majątku za część przedsiębiorstwa.
Na gruncie ustaw o podatku dochodowym i VAT o zorganizowanej części przedsiębiorstwa można mówić, jeżeli spełnione są następujące przesłanki: istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązań; zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie; składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych; zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące zadania gospodarcze.
Podkreślić należy z perspektywy systemowej, jak i zasad zawartych w Dyrektywie 2008/7/WE z 12 lutego 2008 r. dotyczącej podatku kapitałowego oraz Dyrektywie 2009/133/WE z 19 października 2009 r. dotyczącej połączeń i innych czynności restrukturyzacyjnych, że podstawowym wymogiem jest, aby była to ta część spółki, która jest zdolna do niezależnego funkcjonowania jako jednostka gospodarcza.