Kiedy można odliczyć podatek naliczony

autor: Mgm26.11.2008, 15:53; Aktualizacja: 26.11.2008, 16:23

Ustawa o VAT wyłącza możliwość odliczenia podatku naliczonego, gdy wydatek nie może być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. Przepis ten eliminuje nowelizacja ustawy o VAT z 7 listopada 2008 r. Organy podatkowe uznają, że umożliwienie podatnikom odliczenia VAT, gdy na gruncie podatku dochodowego wydatek nie może być kosztem, nie jest zasadne. Czy takie stanowisko jest słuszne?

TOMASZ MICHALIK

doradca podatkowy, partner MDDP

Rozumowanie takie obarczone jest podstawowym błędem zakładającym istnienie konieczności związku konsekwencji w obydwu podatkach. Tymczasem związek ten z punktu widzenia regulacji VAT jest zupełnie nieistotny. Obydwie ustawy podatkowe mają różne cele, posługują się innymi konstrukcjami. Ponadto przepisy polskiej ustawy o VAT są oparte na regulacjach unijnej Dyrektywy 2006/112, która nie uzależnia możliwości odliczenia podatku naliczonego od określenia konsekwencji w podatku dochodowym. Tym samym ograniczenie określone w art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT jest niezgodne z przepisami Dyrektywy 2006/112. Co więcej, niemożliwe jest uzasadnienie jego istnienia brzmieniem art. 176 Dyrektywy 2006/112 zawierającego tzw. klauzulę stałości. Zakłada ona możliwość utrzymania przez państwo członkowskie wyłączeń prawa do odliczenia przewidzianych w prawie krajowym w dniu przystąpienia danego państwa do Wspólnoty.

Istotą klauzuli stałości jest więc możliwość niejako zamrożenia stanu prawnego istniejącego w polskim prawie krajowym w dniu przystąpienia do Wspólnoty. Tyle że formalnie takie zamrożone przepisy ustawy o VAT odnoszą się w istocie do innych regulacji - ustawy o podatku dochodowym, która podlega w tej mierze zmianom. Zatem o ograniczeniu prawa do odliczenia podatku naliczonego decydują w istocie rzeczy regulacje o podatku dochodowym - a sam art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT jest w gruncie rzeczy jedynie odesłaniem do przepisów o podatku dochodowym. Każda zmiana przepisów o podatku dochodowym odnosząca się do możliwości uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu powoduje więc automatyczną zamianę zakresu regulacji art. 88 ust. 1 pkt ustawy o VAT. Tym samym okolicznością istotną jest zmienność regulacji o podatku dochodowym i ta właśnie zmienność powoduje ograniczenie prawa do odliczenia podatku. Dlatego nie ulega wątpliwości, że ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikające z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT jest niezgodne z regulacjami Dyrektywy 2006/112. Dobrze więc, że ustawodawca w końcu zdecydował się na eliminację tego ograniczenia. Szkoda tylko, że zwlekał z tym tak długo.