PAWEŁ LITWIŃSKI
radca prawny, kancelaria Galicki Litwiński Chechlińska Łoś radcowie prawni
Nieważność postępowania zachodzi gdy: droga sądowa była niedopuszczalna; strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany; w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona; skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy; strona została pozbawiona możności obrony swych praw; wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny. Przypadki powyższe powodują, że Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający skargę kasacyjną wniesioną od orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego bierze te okoliczności pod uwagę z urzędu - nie jest związany granicami skargi i ma obowiązek uchylić wyrok także w części niezaskarżonej skargą.
Podstawę do wznowienia postępowania stanowi jednak tylko nieważność postępowania polegająca na tym, iż w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się wyłączenia lub jeśli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.
I tak przykładowo osobą nieuprawnioną do orzekania jest osoba nieposiadająca kwalifikacji sędziowskich, niepowołana na sędziego.
Sędzia zostaje wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach: w których jest stroną, lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron; w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą; w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.
Jeśli chodzi o brak należytej reprezentacji, należy podkreślić, że może dotyczyć zarówno przedstawicielstwa ustawowego, jak i pełnomocnika. Podstawa wznowienia postępowania wystąpi, gdy osoba prawna nie była reprezentowana przez właściwy organ lub gdy pełnomocnictwo zostało udzielone osobie niemającej ustawowych kompetencji.
(AT)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 183 oraz art. 270-285 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).