Jacek Balicki

konsultant, PricewaterhouseCoopers

Opodatkowaniu PCC podlegają czynności cywilnoprawne wymienione w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 68, poz. 450 z późn. zm.), w tym umowy pożyczki. Jednocześnie nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron, z tytułu dokonania tych czynności, jest opodatkowana VAT lub też jest zwolniona z VAT. Ustalenie, czy dana umowa pożyczki podlega opodatkowaniu PCC, wymaga rozstrzygnięcia, czy przynajmniej jedna ze stron z tytułu udzielenia pożyczki jest opodatkowana VAT lub jest zwolniona z VAT.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że czynność odpłatnego udostępnienia kapitału jest świadczeniem usług objętym zakresem przedmiotowym ustawy o VAT (Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Pozostaje zatem rozstrzygnięcie, czy pożyczkodawca, w zakresie udzielanej pożyczki, występuje w charakterze podatnika VAT, a tym samym, czy z tytułu pożyczki którakolwiek ze stron powinna rozpoznać obowiązek podatkowy VAT. W wyroku z 13 marca 2007 r. (sygn. III SA/Wa 3554/06) WSA w Warszawie rozstrzygnął sprawę opodatkowania jednorazowej pożyczki, zawartej pomiędzy podmiotami, z których żaden nie prowadził działalności finansowej. W wyroku tym sąd stwierdził, że analiza art. 4 VI Dyrektywy prowadzi do wniosku, że podatnikiem VAT jest podmiot wykorzystujący majątek rzeczowy (pieniądze) w celu uzyskiwania z tego tytułu stałego dochodu (odsetek w 60 ratach). Przypomnijmy, art. 4 ust. 1 VI Dyrektywy VAT stanowił, iż za działalność gospodarczą uznaje się również wykorzystywanie, w sposób ciągły, własności dóbr materialnych lub niematerialnych do celów zarobkowych. Analogiczne sformułowanie zawiera Dyrektywa 2006/112/WE, a także polska ustawa o VAT.

Sąd uznał tym samym, że udzielanie pożyczek przez przedsiębiorców stanowi element prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, a tym samym podlega opodatkowaniu VAT, niezależnie, czy stanowi czynność jedynie sporadyczną i czy jest wyszczególnione w zakresie ich działalności.

W konsekwencji należy przyjąć, iż finansowanie za pomocą pożyczek udzielanych przez instytucje pozabankowe pozostaje poza zakresem opodatkowania PCC. Jednocześnie podatnicy VAT, którzy dotychczas uiścili PCC z tytułu pożyczek, mogą obecnie, w świetle powyższego wyroku, rozważyć wystąpienie o zwrot zapłaconego podatku.