Neutralność VAT to jedna z podstawowych cech tego podatku. Wśród instytucji, które mają zagwarantować realizację tej zasady, znalazł się zaliczkowy zwrot podatku naliczonego. W piśmiennictwie podkreśla się, że polska konstrukcja może budzić pewne wątpliwości co do zgodności z prawem unijnym. Należy pamiętać, że zaliczkowy zwrot VAT nie jest przywilejem i w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości traktowany jest na równi ze zwrotem nadwyżki podatku po rozpoczęciu wykonywania czynności opodatkowanych.
Warunki zwrotu
Zaliczkowy zwrot podatku naliczonego odnosi się do sytuacji nabycia określonych towarów i usług przed dokonaniem sprzedaży opodatkowanej lub wykonaniem czynności, dla których miejsce opodatkowania znajduje się poza Polską. Wówczas podmiotom dokonującym nabycia przysługuje prawo do zwrotu kwoty podatku naliczonego właśnie w formie zaliczki.
Zgodnie z ustawą zwrot kwoty podatku naliczonego przysługuje na wniosek podmiotu uprawnionego. Nie jest to jednak jedyny warunek, jaki należy spełnić. Żeby otrzymać zwrot podatku w formie zaliczki, trzeba spełnić jednocześnie wszystkie niżej wymienione warunki. Przede wszystkim podmiot musi zostać zarejestrowany jako podatnik VAT czynny i nie wykonać czynności opodatkowanych. Wyjątek stanowi w tym przypadku:
  •  import towarów,
  •  wewnątrzwspólnotowe nabycia towarów,
  •  import usług,
  •  nabycia towarów, jeżeli dokonującym ich dostawy na terytorium kraju jest podatnik nieposiadający siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności lub stałego miejsca zamieszkania na terytorium kraju.
Oprócz tego wartość nabytych towarów bez podatku naliczonego, w okresie po dniu złożenia zgłoszenia rejestracyjnego, ma wynosić nie mniej niż 250 tys. zł. Konieczne jest również uregulowanie przez podmiot uprawniony całości należność za nabyte towary i usługi objęte zwrotem kwoty podatku naliczonego. W przypadku importu towarów podmiot musi zapłacić podatek należny od tego importu. Ostatnia przesłanka, jaką musi spełnić podmiot, to złożenie oświadczenia. Należy oświadczyć, że nabyte towary i usługi służyć będą do czynności opodatkowanych lub do czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, które zostaną wykonane nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania ostatniej faktury stwierdzającej nabycie tych towarów lub usług. W przypadku importu towarów termin liczy się od dnia otrzymania ostatniego dokumentu celnego. Z oświadczenia ma wynikać też, że w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania czynności opodatkowanych lub do czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT, do końca następnego roku, uprawniony do zwrotu nie będzie korzystał ze zwolnienia od podatku dla drobnych przedsiębiorców nieprzekraczających limitu 10 tys. euro.
Dokumentacja podatkowa
Wniosek łącznie z oświadczeniem należy złożyć wraz z deklaracją podatkową, nie wcześniej niż za okres rozliczeniowy, w którym spełnione zostały wszystkie warunki uprawniające do zwrotu kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki.
Podmiot występujący o zwrot kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki obowiązany jest ponadto posiadać:
  •  oryginały faktur (faktur korygujących) potwierdzające, że łączna wartość nabytych towarów bez podatku naliczonego jest nie mniejsza niż 250 tys. zł,
  •  w przypadku importu towarów dokumenty celne - potwierdzające, że łączna wartość nabytych towarów bez podatku naliczonego jest nie mniejsza niż 250 tys. zł,
  •  dokumenty potwierdzające uregulowanie należności za nabyte towary i usługi objęte zwrotem kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki,
  •  w przypadku importu towarów - potwierdzające zapłatę podatku należnego od tego importu,
  •  dokumenty bankowe potwierdzające dokonanie przelewu lub innego rodzaju płatności,
  •  oświadczenia sprzedawcy o przyjęciu zapłaty gotówką, zgodnie z odrębnymi przepisami, lub uregulowaniu należności w innej formie, jeżeli zapłata lub uregulowanie należności nie nastąpiło za pośrednictwem banku.
KIEDY ZWRÓCIĆ NIENALEŻNĄ ZALICZKĘ
Zwrotu zaliczki wraz z odsetkami należy dokonać w terminie 15 dni od końca miesiąca, w którym zaistniała przynajmniej jedna z okoliczności uzasadniających zwrot otrzymanej zaliczki.
JAK LICZYĆ ODSETKI OD ZALICZKI
Odsetki od zwracanej zaliczki należy naliczyć od dnia otrzymania poszczególnych rat zaliczki. W tym przypadku fiskusowi przysługują odsetki w wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych.
Sposób zwrotu
Zwrot podatku naliczonego następuje w formie zaliczki w trzech równych ratach. Pierwsza rata jest wypłacana w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku, druga rata w ciągu 120 dni, a trzecia w ciągu 180 dni. Kwota podatku naliczonego, która nie może zostać wypłacona w formie zaliczki, podlega rozliczeniu na zasadach ogólnych. Zaliczka wypłacana jest na rachunek bankowy wskazany przez podatnika w zgłoszeniu identyfikacyjnym (aktualizacyjnym) NIP-1 lub NIP-2.
Przepisy określają też sytuacje, kiedy podatnik musi zwrócić zwróconą zaliczkę. Obowiązek zwrotu otrzymanej zaliczki wraz z odsetkami i jednocześnie powiadomieniem o tym naczelnika urzędu skarbowego dotyczy dwóch sytuacji. Przede wszystkim stanie się tak, jeżeli podmiot nie spełni warunków wynikających ze złożonego oświadczenia. Ponadto zwrot zaliczki będzie konieczny, jeżeli przed rozpoczęciem wykonywania czynności opodatkowanych nabyte towary lub usługi objęte zwrotem podatku naliczonego w formie zaliczki zostały wykorzystane do czynności lub były przedmiotem czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, otwarto likwidację, ogłoszono upadłość lub zakończono działalność czy dokonano zbycia przedsiębiorstwa.
ALEKSANDRA TARKA
aleksandra.tarka@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 93 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
■ Par. 4-7 rozporządzenia ministra finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 95, poz. 798).