Podatnik, który wykazuje nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym, ma dwie możliwości. Otóż zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT) w przypadku, gdy kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo:
  •  do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy (zwrot pośredni) lub
  • do zwrotu różnicy na rachunek bankowy (zwrot bezpośredni).
Podatnik może też wystąpić o zwrot podatku części nadwyżki na rachunek bankowy, a o pozostałą część może obniżyć kwoty podatku należnego za pozostałe okresy. Takie brzmienie przepisu jest wynikiem przyjętej zasady neutralności VAT, który powinien obciążać wyłącznie konsumpcję (czyli tzw. podatnika formalnego), natomiast nie powinien mieć skutków w odniesieniu do podmiotów, które wykonują czynności opodatkowane w innym celu niż konsumpcja. W takiej sytuacji podmioty te mogą obniżyć podatek należny o kwotę podatku naliczonego.
Warto przy tym pamiętać, że generalnie nie jest to obowiązek, a jedynie uprawnienie podatnika.
Obowiązujące terminy
Ustawa przewiduje kilka terminów zwrotu VAT. Podstawowym jest termin 60 dni. Jednak w praktyce ustawa sama wydłuża ten termin, a w innych - daje taką możliwość organowi podatkowemu.
Zasadniczo na termin 60-dniowy można liczyć w sytuacji, gdy kwota podatku naliczonego nad należnym nie jest wyższa:
  •  od kwoty podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów lub usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji,
  •  od kwoty podatku naliczonego związanego z nabyciem gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do środków trwałych nabywcy,
  •  od równowartości 22 proc. obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi niż stawka podstawowa (22 proc.),
  •  od obrotu z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium kraju, jeśli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek podatku odliczonego z tymi czynnościami.
W pozostałych przypadkach zwrot nastąpi w terminie 180 dni. Potwierdza to art. 87 ust. 3 ustawy o VAT. Zgodnie z jego treścią różnica podatku podlegająca zwrotowi w kwocie przekraczającej wartość podatku naliczonego związanego z nabyciem towarów lub usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały one zaliczone do środków trwałych nabywcy, powiększonej o 22 proc. obrotu podatnika opodatkowanego stawkami niższymi niż określona w art. 41 ust. 1 oraz obrotu z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług, o których mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1, podlega zwrotowi w terminie 180 dni od dnia złożenia deklaracji podatkowej.
DWIE DEFINICJE VAT
Podatek naliczony - to suma kwot podatku zapłaconego przez podmiot gospodarczy w związku z nabyciem towarów lub usług potrzebnych do prowadzenia działalności gospodarczej.
Podatek naleŻny - to kwota podatku wynikająca z obliczenia stawki podatku od podstawy opodatkowania, czyli kwota podatku wynikająca z wartości sprzedaży towarów i usług.
Przedłużenie zwrotu
Podatnik, który liczy na zwrot VAT w ciągu 60 dni od dnia złożenia przez niego rozliczenia, może niekiedy się rozczarować. Naczelnik urzędu skarbowego może zdecydować o konieczności dodatkowego sprawdzenia zwrotu i przedłużyć termin aż do zakończenia postępowania wyjaśniającego. Jeżeli przeprowadzone postępowanie wykaże, że podatnik się nie mylił i zwrot jest zasadny, urząd skarbowy wypłaca podatnikowi należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty.
Wydłużenie terminu zwrotu VAT może też nastąpić z mocy prawa. Dotyczy to podatników, którzy rozpoczęli wykonywanie czynności opodatkowanych oraz rozpoczęli ich wykonywanie w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem zawiadomienia i którzy zostali zarejestrowani jako podatnicy VAT UE. W takim przypadku termin zwrotu również wydłuża się do 180 dni. Można tego uniknąć w sytuacji, gdy w urzędzie skarbowym zostanie złożona kaucja gwarancyjna, zabezpieczenie majątkowe lub gwarancja bankowa na kwotę 250 tys. zł. W takim przypadku nie stosuje się przepisów dotyczących obowiązkowego wydłużenia terminu zwrotu. Podatnik zaś może wystąpić do organu podatkowego o zwrot kaucji po upływie 12 miesięcy, za które składał deklaracje podatkowe, jeśli w tym czasie rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa (w tym jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych).
Złożenie wniosku
Podatnik może też liczyć na krótszy termin zwrotu VAT. Jest to możliwe w przypadku, gdy wraz z deklaracją podatkową złoży umotywowany wniosek o przyspieszony zwrot. Wówczas w deklaracji w części dotyczącej załączników należy zaznaczyć odpowiednią pozycję (w deklaracji VAT-7 to kwadrat nr 1 w poz. 65 części G - informacja o załącznikach deklaracji). Organ podatkowy przychylnie ustosunkuje się do złożonego wniosku, jeśli wynikające z deklaracji kwoty podatku naliczonego będą wynikały:
  •  z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone bezpośrednio podatnikowi będącemu wystawcą faktury,
  •  z dokumentów celnych oraz decyzji naczelnika urzędu celnego określających wysokość podatku (warunek, jaki musi być dodatkowo spełniony, dotyczy płatności),
  • z wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub importu usług albo dostawy towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca, jeśli w deklaracji została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji.
Terminy skraca się z 60 do 25 dni oraz ze 180 do 60 dni. Różnicę podatku niezwróconą przez urząd skarbowy we właściwych terminach traktuje się jako nadpłatę podatku podlegającą oprocentowaniu w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
PRZYKŁAD
JAK USTALIĆ TERMIN ZWROTU
Podatnik dokonuje sprzedaży opodatkowanej stawkami 3,7 i 22 proc. W lipcu firma wykazała obrót z tytułu sprzedaży opodatkowanej stawką 3 proc. VAT w wysokości 12 000 zł (VAT 360 zł), ze sprzedaży opodatkowanej stawką 7 proc. - 20 000 zł (VAT 1400 zł), a stawką 22 proc. - 27 000 zł (VAT 5940 zł). Podatek naliczony wyniósł 39 000 zł. Ustalając termin zwrotu, należy pamiętać, że przy opodatkowaniu stawkami niższymi niż stawka podstawowa zwrot przysługuje w ciągu 60 dni. Kwota zwrotu nie może być jednak wyższa od 22 proc. obrotu opodatkowanego stawkami niższymi niż podstawowa. Aby obliczyć kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym trzeba dokonać działania:
39 000 - (360+1400+5940) = 31 300 zł. Jest to nadwyżka podatku naliczonego nad należnym.
Zwrot tej kwoty w ciągu 60 dni jest jednak możliwy tylko do pułapu 22 proc. obrotu z dokonania czynności opodatkowanych 3 i 7 proc. stawką VAT, a zatem (12 000 + 20 000) x 22 proc. = 7 040 zł. W ciągu 60 dni można się ubiegać o zwrot nie wyższy niż 7 040 zł. W pozostałej części przysługuje prawo do zwrotu w ciągu 180 dni.
EDYTA WERESZCZYŃSKA
edyta.wereszczynska@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 86 ust. 1-2, art. 87 ust. 1-7 oraz art. 97 ust. 5-8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).